Muzułmanie w Bułgarii 1878-1912

Autor: Krzysztof Popek

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 562

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Autor miał trudne zadanie zbadania wielu problemów z życia muzułmanów w Bułgarii po klęsce 1878 roku i nie ulegania presji oficjalnej narracji którejkolwiek ze stron. Starał się być w tym konsekwentny. Wiem jak trudno jest analizować wielowarstwowy przekaz strony bułgarskiej, tureckiej, greckiej czy serbskiej. Poglądy te są często tak rozbieżne, że autorzy mają ogromny kłopot z zachowaniem minimum obiektywizmu i dystansu. Krzysztofowi Popkowi to się udało, za co należą się słowa uznania. Stopień trudność z jakim mierzą się bałkaniści jest porównywalny jedynie z tym, z jakim specjaliści od Kaukazu czy Bliskiego Wschodu.

z recenzji prof. dr. hab. Miroslawa Dymarskiego

Spis treści:

Wstęp  /9

1. Ludność i terytorium  /31

1.1. Uwagi wstępne  /31

1.1.1. Tożsamość muzułmanów osmańskich a statystyka  /31

1.1.2. Etnogeza muzułmanów na ziemiach bułgarskich  /36

1.2. Ludność  /37

1.2.1. Turcy  /39

1.2.2. Pomacy   /41

1.2.3. Tatarzy  /49

1.2.4. Czerkesi  /51

1.2.5. Romowie muzułmanie  /51

1.3. Terytorium  /52

1.3.1. Podział terytorialny państwa bułgarskiego  /52

1.3.2. Terytoria zamieszkiwane przez muzułmanów   /55

2. Antecedencje - władza muzułmańska i chrześcijanie w imperium osmańskim   /59

3. Chrześcijanie i muzułmanie w okresie "wielkiego kryzysu wschodniego" (1875-1878)   /71

3.1. Powstanie kwietniowe  /71

3.2. Wojna rosyjsko-turecka (1877-1878)   /75

3.2.1. Bułgarska oraz turecka wizja konfliktu  /76

3.2.2. Akty przemocy na ludności cywilnej  /83

3.2.3. Migracje wojenne  /91

4. Muzułmański opór przeciwko władzy bułgarskiej. Powstania i bunty na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku oraz ich rezultaty  /101

4.1. Muzułmańscy partyzanci i rozbójnicy na wschodzie kraju   /121

4.2. Opór muzułmanów na południu kraju  /121

4.2.1. Powstanie rodopskie   /121

4.2.2. Powstanie w Rupczosie i Republika Tymrysz  /131

4.2.3. Bunt w Kyrdżali   /147

4.2.4. Bunt w Bajbaku  /149

5. Status prawny muzułmanów w Księstwie Bułgarii, Rumelli Wschodniej i Carstwie Bułgarii  /157

6. Muzułmańskie instytucje autonomiczne i ich funkcjonowanie   /173

6.1. Gmina  /173

6.2. Muftlik  /177

6.3. Sądownictwo w zakresie szarijatu   /190

7. Edukacja  /199

7.1. Status prawny, język  wykładowy i problem analfabetyzmu, kwestie finansowe  /200

7.2. Szkoły elementarne  /212

7.3. Szkoły średnie: rusztije i medresy   /281

7.4. Koncepcje reformy szkolnictwa muzułmańskiego w Bułgarii   /221

7.5. Problem edukacji wśród Pomaków   /227

8. Muzułmanie w strukturach państwowych i samorządowych   /235

8.1. Instytucje przedstawicielskie  /235

8.1.1. Księstwo Bułgarii  /235

8.1.2. Rumelia Wschodnia  /235

8.2. Administracja, samorząd, sądownictwo  /260

8.3. Armia  /264

8.3.1. Służba wojskowa   /281

8.3.2. Ochotnicy muzułmańscy z 1885 roku  /291

9. Migracje   /295

9.1. Reemigracje powojenne  /295

9.2. Emigracja   /311

9.2.1. Skala  /311

9.2.2. Motywacje wyjazdów  /328

9.2.3. Skutki dla państwa bułgarskiego i muzułmanów   /342

9.2.4. Kierunki emigracji i skutki dla imperium osmańskiego  /350

10. "Rewolucja agrarna":. Proces przemian na obszarach wiejskich   /355

10.1. Majątki uchodźców wojennych oraz emigrantów   /356

10.2. "Rewolucja agrarna" w Księstwie Bułgarii  /370

10.2.1. Wielka własność muzułmańska i reformy uwłaszczeniowe   /370

10.2.2. Ziemie Czerkiesów i Tatarów   /386

10.3. "Rewolucja agrarna" w Rumelii Wschodniej  /393

10.4. Problem wakfów   /398

11. "Deosmanizacja". Proces przemian w ośrodkach miejskich  /409

12. Prasa   /439

13. Konwersje. Cerkiew - państwo - muzułmanie  /455

Podsumowanie  /471

Summary  /489

Ilustracje  /493

Spis tabel  /505

Spis map   /507

Spis skrótów   /509

Bibliografia  /511

Indeks osobowy  /543

Indeks geograficzny  /553