Muzeum. Historia światowa Tom 1 Od skarbca do muzeum

Autor: Krzysztof Pomian

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 644

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Od egipskich czy chińskich grobowców, przez królewskie skarbce, gabinety osobliwości, prywatne kolekcje i „etnograficzne” zbiory kolonizatorów, po dzisiejszy Luwr – upłynie wiele wieków, zanim skrystalizuje się forma muzeum i jej funkcja, polegająca na przechowywaniu, badaniu i eksponowaniu obiektów. Tymczasem światowa historia muzeum – polityczna, społeczna i kulturowa – nie została dotąd opisana. Nigdy nie była też jednorodna ani moralnie przejrzysta. Składają się na nią zarówno dobrowolne dary, zakupy czy strategie dyplomatyczne, jak i kradzieże, fałszerstwa i wojny. To dzieje architektury i sztuki, lecz także dzieje handlu, prawa, nauki i techniki, w oderwaniu od których idea muzeum nie mogłaby się odnawiać.

Pierwszy tom tego monumentalnego przedsięwzięcia kieruje się ku źródłom. Rekonstruuje proces kształtowania się nowożytnego projektu „muzeum”. Pokazuje, w jaki sposób – i w jakim zakresie – oświeceniowe muzea sztuki i muzea archeologiczne stały się następcami antycznych grobowców i skarbców.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wprowadzenie   / 5

I. Od skarbca do kolekcji prywatnej. Trzykrotne narodziny kolekcji prywatnej    /14

II. Muzeum, instytucja włoska, XV-XVIII wiek    /15

III. Przekraczanie Alp, XVI –XVIII wiek    /15

IV. Podczas rewolucji i wojny, 1789–1815    /17

V. Muzea i narody, 1815–1850    /17

Panorama ogólna    /23

Księga pierwsza: Trzykrotne narodziny kolekcji prywatnej

1. Era skarbców: grobowce, świątynie, pałace    /45

Skarbce i sacrum    /45

Skarbce miast greckich…    /55

…i królów hellenistycznych    /60

Kolekcje publiczne w Rzymie    /67

2. Chiny i Rzym: podwójny rodowód kolekcji prywatnej    /77

W Chinach i w Rzymie    /77

Przykład: Werres w oczach Cycerona    /84

Kolekcjonerzy rzymscy: intermedium   /89

Skarbiec cesarski od Rzymu do Konstantynopola: skarbiec pogański, skarbiec chrześcijański   / 99

3. Skarbce chrześcijańskie: złoto i łaska    /107

Skarbce królów barbarzyńskich: chrystianizacja i romanizacja

Skarbce kościelne od Karola Wielkiego do Sugera: blask wiary    /116

Skarbiec cesarski z Konstantynopola: kondensat sacrum i bogactwa IV wyprawa krzyżowa i jej skutki: rozproszenie relikwii i gemm w chrześcijaństwie łacińskim    /132

Skarbce chrześcijańskie po roku 1204: nowa geografia, nowe praktyki, nowe treści   /142

4. Odrodzenie kolekcji prywatnych   /150

Karol V i Jan de Berry: od skarbca do kolekcji prywatnej   /150

Petrarka i kolekcje humanistyczne   /158

Trzy dynastie kolekcjonerów: Gonzagowie, d’Este,

Medyceusze   /168

Kolekcje, jednostki, sława   /179

Księga druga: Muzeum, instytucja włoska: XV-XVIII wiek

5. Odrodzenie zainteresowania antykami   /193

Rzym: narodziny muzeum (avant la lettre)   /193

Como: muzeum wielkich ludzi (wraz z dygresją na temat międzynarodowej kariery słowa „muzeum”) /212

Florencja, Wenecja, Mediolan: pierwsze muzea sztuki    /231

6. Zmierzch i powrót antyków   /255

Ogrody botaniczne, muzea żywych roślin   /255

Od muzeum Aldrovandiego do muzeum Kirchera: przyroda i nadprzyrodzoność    /261

Od Instytutu Bolońskiego do Muzeum Kapitolińskiego: nauka i starożytność   /275

7. Tryumf sztuki starożytnej   /297

Świątynie sztuki: Portici, Capodimonte, Pio-Clementino   /297

Uffizi: galeria książęca skorygowana przez oświecenie   /322

Księga trzecia: Przekraczanie Alp: XVI–XVIII wiek

8. Obrazy i antyki    /355

Książęta burgundzcy: między skarbcem a kolekcją prywatną    /356

Kolekcjonerki i kolekcjonerzy wokół cesarza Karola V   /360

Franciszek I wśród swoich brązów i obrazów   /368

Filip II Hiszpański i Rudolf II Austriacki: dewocja i ciekawość

Wittelsbachowie: kolekcje w służbie dynastii    /389

Wojna trzydziestoletnia i redystrybucja dzieł sztuki w Europie

9. Kunstkammern    /404

Swoiste cechy Kunstkammer: olśnić, zadziwić, zabawić    /405

Kunstkammer, koncepcja teoretyczna: Quiccheberg    /412

Dwory katolickie, I. Ambras: encyklopedia apologetyczna i ludyczna

Dwory katolickie, II. Monachium: od ciekawości do pobożności. Praga: kultura ciekawości w swoim apogeum    /422

Dwory protestanckie, I. Kassel i Drezno: nowe uporządkowanie obiektów   /428

Dwory protestanckie, II. Berlin i Kopenhaga na drodze do muzeum. Sankt Petersburg: rozrywka i badania naukowe   /434

10. Historia naturalna: od gabinetu do muzeum   /445

Zjednoczone Prowincje: egzotyka i to, co najbliższe   /447

Anglia, Francja, Europa: między modą, gospodarką wiejską i teologią

Muzea historii naturalnej: instytucja wieku oświecenia   /464

11. W stronę muzeum sztuki   /479

Karol I Angielski i jego otoczenie: sztuka, przywilej absolutystycznej arystokracji   /479

We Francji: od Richelieu do d’Angivillera, od kolekcji królewskiej do muzeum sztuki   /487

Europa galerii władców: wzrost prestiżu sztuki w krajach germańskich    /503

Muzea sztuki: dzieła, budynki, publiczność   /511

Muzeum sztuki: nowe zasady eksponowania  / 527

Bibliografia   /541

Spis ilustracji   /598

Indeks osób   /608

Indeks miejsc   /630