Mowy i pisma w sprawacj publicznych Świętosława Orzelskiego

Opracowanie: Włodzimierz Spasowicz

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 320

Okładka: twarda

Format: 15,00 cm x 21,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami 

Świętosław Orzelski herbu Drya (1549-1598), potomek rodu szlacheckiego wywodzącego się z Borzejowic koło Żnina, starosta radziejowski, poseł sejmowy i historyk, był autorem dzieła Acta interregni post obitum nimirum Sigismundi Augusti, przełożonego na język polski i wydanego przez Włodzimierza Spasowicza (Bezkrólewia ksiąg ośmioro, czyli dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta roku 1572 aż do roku 1576, skreślone przez Świętosława z Borzejowic Orzelskiego […], przełożył […], przypisami i życiorysem uzupełnił W. Spasowicz, t. 1–3, Petersburg–Mohilew 1856–1858). Spasowicz dołączył do wydanego dzieła Tom wstępny, zawierający życiorys Orzelskiego, mowy jego i pisma w sprawach publicznych, Petersburg 1858. Świętosław Orzelski należał do elity poselskiej Rzeczypospolitej. W latach 1573–1596 posłował ze Środy Wielkopolskiej aż 15 razy na sejmy. Zaliczał się pod tym względem do grona „rekordzistów”. Był uzdolnionym politykiem i kontynuatorem najlepszych tradycji stronnictwa egzekucjonistów, stojąc twardo przy zdobytych wolnościach konstytucyjnych. Władał po mistrzowsku – jak wskazują jego mowy sejmowe – piękną, jasną, zwięzłą polszczyzną. Pod koniec życia zebrał swoje mowy publiczne wygłoszone w czasie długiej kariery parlamentarzysty z zamiarem ich publikacji w celu udokumentowania podejmowanych trudów i starań o dobro Rzeczypospolitej. Do wydania mów wszakże nie doszło. Dokonał tego dopiero Włodzimierz Spasowicz w 1858 r. Niniejsza publikacja stanowi reedycję Tomu wstępnego…, uzupełnioną, opatrzoną posłowiem i wydaną przez Włodzimierza Kaczorowskiego w Wydawnictwie Uniwersytetu Opolskiego.

(Opis wydawnictwa)

Spis treści:

Wiadomość o Świętosławie Orzelskim (Włodzimierz Spasowicz)  /9 

Mowy i pisma w sprawach publicznych Świętosława Orzelskiego   /45 

I Mowa między posły ziemskiemi p. Świętosława Orzelskiego, pisarza ziemskiego kaliskiego, w Toruniu na sejmie O recesach sejmowych i o dwojeniu wojny R. P. MDLXXVI na posłanie królewskie    /47 

II O toż rzecz do K J M , przez tegoż na tymże sejmie    /53 

III Odpowiedź do pp rad koronnych od posłów ziemskich w Toruniu na sejmie przez p Świętosława Orzelskiego, pisarza ziemskiego kaliskiego, uczyniona r. P. 1576    /56 

IV Żegnanie poselskie K J M Stefana w Toruniu na sejmie walnym koronnym przez p Świętosława Orzelskiego, sędziego ziemskiego kaliskiego, odprawione r. P. 1577 stycznia 14  /62 

V Przemowa do K J M Stefana przez p. Świętosława Orzelskiego, sędziego ziemskiego kaliskiego, od koła poselskiego, miana w Warszawie na sejmie r. P. 1582  /68 

VI Książąt Słuckich miejsce w radzie koronnej jeśli słusznie być ma, mowa na sejmie warszawskim a. D. 1582 od koła poselskiego do K J M Stefana i senatu przez p. Świętosława Orzelskiego, sędziego ziemskiego kaliskiego, której te są artykuły terminowane    /73 

VII Na protestacyję od niektórych pp posłów ziemskich fakcyi Zborowskich na karcie podaną, respons od koła poselskiego przez p. Świętosława Orzelskiego, sędziego ziemskiego kaliskiego, w Warszawie na sejmie, przy żegnaniu uczyniony ostatniego lutego r. P. 1585    /80

VIII Witanie poselskie K J M Zygmunta III przez p. Świętosława Orzelskiego, sędziego województwa kaliskiego, w Krakowie na zamku w Izbie pod Głowami odprawione 11 grudnia r. P. 1586 [1587]    /90 

IX O wyprawie wojska rzecz od pp posłów ziemskich do K J M Zygmunta III przez p. sędziego kaliskiego czyniona 7 stycznia r. P. 1588 w Krakowie na sejmie koronacyi     /96 

X Mowa o pp Batorych do K J M przez p. sędziego kaliskiego od pp posłów ziemskich dnia 12 stycznia czyniona r. P. 1588    /102 

XI Omowa z strony pogłównego na sejmie śrzedzkim przez p. Świętosława Orzelskiego z Orla, starostę radziejowskiego, od posłów wielkopolskich czyniona dnia 13 września r. P. 1590     /110 

XII Rzecz od pp posłów wielkopolskich do K J M przez p. Świętosława Orzelskiego z Orla, radziejowskiego starostę, swem i kollegów swych, p. Jana Rusinowskiego, chorążegoinowrocławskiego, i p. Andrzeja Grodzieckiego imieniem uczyniona w Wiślicy dnia 24 stycznia r. P. 1592     /144

XIII Rzecz do K J M od pp posłów ziemskich przy żegnaniu na sejmie walnym koronnym przez . Świętosława Orzelskiego z Orla, radziejowskiego starostę, czyniona w Warszawie r. P. 1592 października 19    /156

XIV Rzecz do K J M od ichm pp posłów wielkopolskich przez p. Świętosława Orzelskiego z Orla, radziejowskiego starostę, czyniona w Malborku dnia 13 sierpnia r. P. 1593     /164

XV Witanie K J M od pp rad i rycerstwa przez p. Świętosława Orzelskiego z Orla, radziejowskiego starostę, w polu przed Poznaniem czynione r. P. 1594 Septembris    /172

XVI O obronie tatarskiej votum jm p starosty radziejowskiego na zjeździe śrzedzkim 1 października r. P. 1594     /175

XVII O wojnie tureckiej i innych potrzebach votum jm p. starosty radziejowskiego na śrzedzkim sejmiku 10 stycznia r. P. 1595    /183

XVIII O processie konfederacyi mowa do K J M przez p. Świętosława Orzelskiego z Orla, starostę radziejowskiego, w Krakowie na sejmie walnym miana 11 marca r. P. 1595    /195

XIX Protestacyja o pewne urazy przez jm p. starostę radziejowskiego pisana, a przez jm p. Piotra Gorajskiego z Goraja mówiona w Krakowie na sejmie przy żegnaniu r. P. 1595 marca 21    /207