Moskwa ante portas. Rosja w polskiej propagandzie powstańczej (1863-1864)

Autor: Marcin Wolniewicz

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 282

Okładka: miękka

Format: 15,00 cm x 22,5 cm

Dr Marcin Wolniewicz zawodowo związany jest z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Specjalizuje się w dziejach Polski XIX wieku ze szczególnym uwzględnieniem powstania styczniowego 1863-1864.

Praca przedstawia obraz Rosji zawarty w polskiej propagandzie powstania styczniowego, a ściślej biorąc, w propagandzie mieszczącej się w strukturach polskiej polityki zagranicznej. Jej celem w 1863 roku było doprowadzić do wybuchu wojny europejskiej koalicji z Rosją, toteż kluczowym zagadnieniem książki stały się pytania związane ze znaczeniem, jakie dla tych zabiegów miała propaganda, oraz z rolą, jaką w tej propagandzie pełnił obraz Rosji. Analiza polskich dokumentów dyplomatycznych oraz publicystyki politycznej prowadzi do wniosku, że wskutek słabości militarnej powstania propaganda stała się głównym instrumentem polskiej dyplomacji, a wobec sprzeczności interesów potencjalnych koalicjantów, motyw rosyjskiego zagrożenia zajął centralne miejsce w propagandzie jako podstawa jedności politycznej Europy Kolejne rozdziały odsłaniają oblicza tego zagrożenia: Rosji jako „rewolucji socjalnej", „barbarzyństwa", „ekspansywnego imperium", „schizmy" oraz „rasy turańskiej". Na krytyce powstańczej propagandy i zawartego w niej obrazu Rosji Cyprian Norwid oparł swoją, niezwykle oryginalną wizję tych zagadnień. Praca ma znamiona w pełni pionierskie, oparta została na bogatej bazie źródłowej.

Spis treści:

Rozdział I.

Trzy mity. Polska dyplomacja i propaganda powstańcza (1863-1864) /13

Dwie doktryny powstańczej polityki zagranicznej /13

Organizacja powstańczej propagandy /33

Polskie powstanie w opinii Zachodu i w rosyjskiej propagandzie /55

Rozdział II.

Moskwa ante portas. Argument rosyjski w polskiej propagandzie (1863-1864) /66

"Niedostrzeżone widmo" rosyjskiej rewolucji /68

"Niedoszła interwencja humanitarna". Barbarzyństwa rosyjskie w polskiej propagandzie (1863-1864) /101

"Niespełniona krucjata". Argument wyznaniowy w polskiej propagandzie (1863-1864) /133

"Niepodtrzymane przedmurze', czyli o Rosji imperialnej w propagandzie powstania styczniowego /162

"Żeby Moskwa była Moskwą". O rasowej obcości Rosji w polskiej propagandzie powstańczej (1863-1864) /192

Rozdział III.

Wizja propagandy powstańczej Cypriana Kamila Norwida (1861-1864)  /222

Norwid wobec powstania /222

Idea "dziennika" /229

Krytyka propagandy "lirycznej" /232

"Presja moralna", czyli projekt propagandy "racjonalno-aksjologicznej"m/236

Rosja w schemacie "dyskutowania rzeczy ojczystej" /241

Zakończenie /257

Bibliografia /263