Mińskie getto. Świadectwo oporu

Autor: Hersz Smolar

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 266

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

To była jedna z najważniejszych książek mojego życia. Nie dlatego, że ma jakieś szczególne walory literackie – chociaż jest dobrze napisana. Jest dokumentem, świadectwem czasów Zagłady. Jest również świadectwem dzielności, bohaterstwa zbiorowego i bohaterstwa konkretnych ludzi, które mój ojciec pieczołowicie wydobywał z własnej i innych pamięci.

Była dla mnie ważna, bo dotyczy mojego ojca, który nie lubił mówić o swoich zasługach. W podziemiu mińskim nadano mu zresztą pseudonim „Skromny”. Unikał rzucania światła na siebie, swoją biografię, myśli i dokonania. To ze świadectw innych dowiadujemy się, że był w rzeczywistości inicjatorem i przywódcą ruchu oporu w getcie – on sam podkreśla raczej istnienie grupy kierowniczej, do której należał. […]

Istniał jednak inny, ważniejszy i bolesny powód mojego przywiązania do tej książki już od pierwszej lektury, gdy miałem kilkanaście lat. Jako dziecko i podrostek żyłem w atmosferze silnego antysemityzmu, wrogości i pogardy dla Żydów. Pogarda żywiła się starymi uprzedzeniami i stereotypami. Do tego doszedł szczególny obraz wojny i żydowskiego losu. Z dzieciństwa pamiętam obelgi: „Bohater spalonego getta”, „Poszedł Jojne na wojnę”, „Co to jest bojówka żydowska? Stoi grupa Żydów i się boi”. Przeciwieństwo obrazu heroicznych Polaków. […] Książka ojca pozwalała mi się bronić, bronić własnej samooceny, oceny moich najbliższych i ogólnie Żydów przed degradującym obrazem żydowskiej bezsilności, braku woli walki, wręcz żydowskiego tchórzostwa.

(fragment Wstępu Aleksandra Smolara)

Spis treści:

Wstęp  /5

I znów w Mińsku  /17

Bezkresna droga /21

Po raz trzeci w Mińsku /29

Pierwsze kroki w getcie  /35

Co robić?  /47

Spór zachodniaków ze wschodniakami  /55

Po wielkiej prowokacji  /67

Dwuwładza w getcie  /77

Siła i bezsilność  /87

Nowy "paszport"  /97

Antysemityzm "przyjaciół"  /109

Masakra purimowa, "dzieło" komanda Eichmanna  /113

Zemsta, święta zemsta  /119

Gestapo na naszym tropie  /129

Długie dni, długie noce i coraz krótsze miesiące  /137

Przewodnicy  /145

Czterodniowa masakra  /149

Zagłada hamburskiego getta  /155

Z "aryjskiej" strony /159

Do lasu bez przewodnika  /167

Przywódcy żydowskiego lasu  /175

Sukcesy, porażki, klęski  /179

W lesie też nienawidzą Żydów  /187

W lesie też walczą Żydzi  /199

Sromotne klęski wroga  /205

Ostatnie dni mińskiego getta /209

Apel poległych i przysięga  /215

Żydowska krew u progu wyzwolenia  /217

Chaim! My żyjemy!  /219

Przy ostatnim partyzanckim ognisku  /225

Zamiast współczucia i pomocy nienawiść i groźby  /231

Zakończenie to samo... ale inne  /241

Po latach, ostatni raz  /253