Mieszczanie i podatki. Nierówności majątkowe w wybranych miastach Korony w XVII wieku

Autor: Katarzyna Wagner

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 302

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Zniszczenia dokonane przez wojska – zarówno szwedzkie, jak i własne – na terytorium Rzeczypospolitej w czasie tzw. potopu uchodzą za wyjątkowo dotkliwe w dziejach kraju. Czarna legenda głosi, że rabunki i zniszczenia tego okresu przyczyniły się do załamania gospodarki i ostatecznego upadku miast Rzeczypospolitej. Sceptycy nie kwestionują kryzysu gospodarczego i ustrojowego państwa, ale zauważają, że nawet po klęsce połowy stulecia w wielu koronnych ośrodkach miejskich trwało ożywienie budowlane, powstawały wybitne dzieła architektury barokowej, przebudowano wiele kamienic, rezydencji i pałaców. Prezentowana monografia dotyczy stanu zaludnienia i zabudowań widzianych przez pryzmat podatków nakładanych na mieszkańców pięciu dużych miast Korony (Warszawa, Kraków, Poznań, Lublin i Lwów). Analiza stanu kamienic oraz nierówności majątkowych scharakteryzowanych poprzez repartycję podatków w kilku przekrojach chronologicznych daje odpowiedź nie tylko na zasadnicze pytanie o rolę zniszczeń w okresie tzw. potopu w dziejach gospodarczych Rzeczypospolitej, lecz także o zróżnicowanie jej dużych miast przed najazdem szwedzkim i po nim. Badając wymienione ośrodki miejskie pod kątem nierówności majątkowych, autorka zestawia je z innymi miastami europejskimi i stara się odpowiedzieć na pytanie, czy Warszawa, Kraków, Poznań, Lublin i Lwów były jedynie ośrodkami peryferyjnymi, czy też można w ich przypadku mówić o kształtowaniu się cech wielkomiejskości.

Spis treści:

Wstęp  /7

Część I: Statystyka

Rozdział 1. W poszukiwaniu wielkomiejskości. Analiza porównawcza miast  /27

1.1. Typy zabudowy  /28

1.2. Najemcy  /38

1.3. Struktura zawodowa najemców  /53

1.4. Podsumowanie   /61

Rozdział 2. Współczynnik Giniego jako metoda badania nierówności majątkowych  /63

Część II: Fizjonomia nowożytnego miasta

Rozdział 3. Kraków  /81

3.1. Identyfikacja płatników   /82

3.2. Strefy bogactwa i biedy /84

3.2.1. Strefa bogactwa  /84

3.2.2. Strefa biedy  /97

3.2.3. Struktura zawodowa mieszkańców poszczególnych kwartałów  /105

3.3. Kobiety  /111

3.4. Podsumowanie  /111

Rozdział 4. Warszawa  /113

4.1. Identyfikacja płatników  /114

4.2. Strefy bogactwa i biedy  /115

4.2.1. Strefa bogactwa  /116

4.2.2. Strefa biedy  /126

4.2.3. Strefa średniozamożna  /136

4.3. Kobiety  /147

4.4. Podsumowanie /147

Rozdział 5. Lwów  /149

5.1. Identyfikacja płatników /150

5.2. Strefy bogactwa i biedy 1/51

5.2.1. Strefa bogactwa /152

5.2.2. Strefa biedy /163

5.2.3. Strefa średniozamożna /169

5.3. Kobiety /179

5.4. Podsumowanie /180

Rozdział 6. Poznań /181

6.1. Identyfikacja płatników /181

6.2. Strefy bogactwa i biedy /183

6.2.1. Strefa bogactwa /183

6.2.2. Strefa biedy /196

6.2.3. Strefa średniozamożna /203

6.3. Kobiety /212

6.4. Podsumowanie /213

R o z d z i a ł 7. Lublin /215

7.1. Identyfikacja płatników /215

7.2. Strefy bogactwa i biedy /217

7.2.1. Strefa bogactwa /217

7.2.2. Strefa biedy /226

7.2.3. Strefa średniozamożna /233

7.3. Kobiety /239

7.4. Podsumowanie  /240  

Zakończenie /241

Wykaz skrótów /245

Bibliografia /246

Aneks /258

Spis tabel  /285

Spis wykresów  /292

Spis planów /294

Indeks osób /295