Między normą a naturą. Początki portretu w Europie Środkowej (około 1350 - 1430)

Autor: Mateusz Grzęda

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 315

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 21,5 cm x 28,0 cm

Seria: Studia z Historii Sztuki Dawnej, Tom VII

Publikacja jest monografią poświęconą jednemu z najbardziej intrygujących i ciągle nie dość dobrze rozpoznanych zjawisk w kulturze artystycznej Europy Środkowej – narodzinom portretu. Praca wprowadza czytelnika w zagadnienia, które do tej pory nie były przedmiotem refleksji badawczej. Wysoki poziom narracji naukowej dopełnia bogaty materiał ilustracyjny oraz obszerne zestawienie literatury przedmiotu.

Spis treści:

Podziękowania  /1

Wstęp  /9

Pierwszy portret? Badania nad portretem późnośredniowiecznym w Europie Środkowej  /9

Między normą a naturą - definicja portretu i uwagi metodologiczne  /16

CZĘŚĆ I. Kategorie prezentacji we wczesnym i dojrzałym średniowieczu

Rozdział 1. Przedstawianie rzeczywistości w średniowieczu  /27

Conterfeit jako nowożytny paradygmat podobieństwa  /28

Naśladowanie rzeczywistości we wczesnym średniowieczu  /31

Transsubstancjacja, optyka i zmysły wewnętrzne  /38

Veraikon jako prototyp portretu  /47

Pamięć i fantasia: naśladowanie rzeczywistości przed i około roku 1400   /55

Rozdział 2. Portret i jednostka  /71

Portret jako imago  /71

Portret i Persona   /78

Portret bez podobizny  /87

Moc portretu  /96

CZĘŚĆ II. Nowe paradygmaty

Rozdział 3. Nowa norma: portrety Karola IV Luksemburskiego  /109

Przedstawienia na pieczęciach  /109

Wizja władzy cesarskiej  /112

Figuralna interpretacja historii  /118

Problem podobieństwa  /127

Rozdział 4. Wizerunek Rudolfa IV i początki samodzielnego portretu  /135

Fortuna critica  /135

Uwagi formalno-technologiczne i problem podobieństwa  /139

Ikonografia i problem funkcji  /146

Samodzielny portret a malarstwo tablicowe XIV wieku  /157

CZĘŚĆ III. Studia przypadków

Rozdział 5. Portrety Kunona z Falkensteinu  /169

Eyn herre und voyt zu Trire  /169

Portrety w Ewangelistarzu i na nagrobku  /173

Rozdział 6. Portrety Kazimierza Wielkiego  /179

Dominus naturalis Regni Poloniae  /179

Oblicze władcy i wzorce biblijne  /183

Rozdział 7. Portrety Zygmunta Luksemburskiego  /191

Advocatus et defensor ecclesiae  /191

Figuralna interpretacja historii  /198

Portret w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu  /206

Rozdział 8. Portret Władysława Jagiełły na nagrobku w katedrze na Wawelu  /215

Nagrobek i zindywidualizowana twarz króla  .215

Wizja władzy królewskiej  /223

Rozdział 9. Portret Konrada Kyesera w traktacie Bellifortis  /233

Traktat Bellifortis i jego autor  /233

Troska o zbawienie  /238

Portret jako forma komemoracji  /240

Zakończenie   /245

Bibliografia  /251

Indeks osób  /291

Indeks topograficzno-rzeczowy  /299

Spis ilustracji  /305

Summary. Between Norm and Nature. The origins of portaiture in Central Europe (ca. 1350-1430)  /311