Miasto w piśmiennictwie polskiego oświecenia

Autorka: Aleksandra Norowska

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 414

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Mając w pamięci rozprawy uczonych dotyczące miejskiego życia (postrzeganego głównie z perspektywy bytowania na wsi oraz uwzględniające proces formowania się bohatera mieszczańskiego), historyk literatury odczuwa konieczność stawiania kolejnych pytań o cel, sposoby i techniki wyobrażania miasta. Współczesna metodologia podsuwająca nowe narzędzia analizy źródeł oraz refleksja na temat nowoczesności w przestrzeni urbanistycznej sprzyjają wsłuchiwaniu się w  dźwięki „zagłuszane” przez głosy niechętne życiu w mieście. Antyurbanizm, najpełniej wyrażony w  literaturze, stanowi jeden z  czynników wpływających na obraz polskiego Wieku Świateł. Książka, w  której przez pryzmat zjawisk społeczno-politycznych, kulturowych, lingwistycznych czy estetycznych poruszona została tematyka obrazów miasta utrwalonych w drugiej połowie XVIII i pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku, jest również propozycją innego spojrzenia na oświecenie. Wykorzystanie w analizie tekstów różnorodnych perspektyw oglądu miało na celu ujawnienie tego, co (na pozór) nieprzedstawione. Zamiarem autorki było przywrócenie pamięci o mieście „żywym”.

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I Miasto w perspektywie leksykalno-semantycznej  /31

1.1. Miasto – Mieszczanin   /32

1.2. Miejskość   /46

Rozdział II Pisarze oświecenia o genezie miast i ich znaczeniu   /57

Rozdział III Radość i smutek burzliwych czasów   /83

3.1. „Mieszczanie, […] króla kochajcie”. Stanisław August Poniatowski i miasto szczęśliwie  /86

3.2. Problematyka mieszczańska w piśmiennictwie oświecenia  /117

3.3. Echa wydarzeń historycznych w poezji o Warszawie  /145

Rozdział IV Dwugłos o życiu w mieście   /157

4.1. Zabawy „uczciwe”, „obojętne” i „naganne”  /157

4.2. Conditio humana – pisarze wobec krytyki miasta  /180

Rozdział V Sensualny obraz miasta  /201

5.1. Wzrok  /208

5.2. Słuch  /260

5.3. Smak i powonienie  /290

5.4. Dotyk  /307

Rozdział VI Dramat i epika o poezji w mieście  /319

6.1. Panegiryk   /324

6.2. Paszkwil  /331

Podsumowanie  /339

Nota bibliograficzna  /345

Bibliografia /347

Summary  /389

Indeks nazwisk  /401