Luteranie na Mazurach i Warmii po 1945 roku

Autor: Grzegorz Jasiński

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 165

Okładka: twarda 

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Dzieje Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na Mazurach i Warmii są ściśle powiązane z powojennymi losami miejscowej ludności protestanckiej, jej poglądami, położeniem gospodarczym, sytuacją społeczną, a także z polityką władz państwowych na Ziemiach Północnych i Zachodnich.
Od początku istnienia ewangelicka Diecezja Mazurska działała w warunkach diaspory. Nie zmieniał tego fakt, że w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku właśnie województwo olsztyńskie stało się największym w Polsce skupiskiem luteranów – jednak żyjących zawsze w cieniu katolików.
W powojennej historii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, i szerzej protestantyzmu, na Mazurach i Warmii wyodrębniają się trzy główne okresy. Pierwszy obejmuje lata 1945-1959: od pionierskiego etapu kształtowania się organizacji kościelnej po falę wyjazdów, która spowodowała dekompozycję Kościoła. Następny wyznaczają lata 1960-1989, kiedy to wciąż zmniejszający się liczebnie Kościół usiłował zachować tożsamość oraz utrzymać podstawy materialne. I wreszcie czas po 1989 roku, który przyniósł ustabilizowanie sytuacji wewnętrznej a także powrót Kościoła do wypełniania funkcji społeczno-charytatywnej i kulturalnej. Dlatego w książce Czytelnicy znajdą informacje o stosunkach duchownych luterańskich z wiernymi, o gromadkarstwie, relacjach z władzami politycznymi i z innymi wyznaniami, w tym z Kościołem katolickim oraz jego wyznawcami o represjach wobec luteranów, kwestiach własności świątyń; dołączono także zwięzły opis, działalności współczesnej wspólnoty luterańskiej.
w swojej, niemającej ściśle naukowego charakteru, książce Grzegorz Jasiński, historyk z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, dzięki wykorzystaniu dokumentów z archiwów Kościoła Ewangelićko-Augsburskieg4 spojrzał nieco inaczej niż autorzy wcześniejszych opracowań na przeszłość tego Kościoła Skupił się nie tyle na szczegółowej faktografii, ile na próbach zaakcentowania najistotniejszych problemów, z którymi po 1945 roku zmagali się wyznawcy luteranizmu, zarówno wierni, jak i duchowni.
Książka stanowi zmienioną i rozszerzoną wersją tekstu zamieszczonego w wydawnictwie W 500-lecie Reformacji (1517-2017). Z dziejów Kościołów ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych. 

Spis treści:

Wstęp /5

Wprowadzenie /9

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce po drugiej wojnie światowej /9

Sytuacja ludności rodzimej na Mazurach i Warmii w okresie powojennym /22

DIECEZJA MAZURSKA w latach 1945-1959  /42

Pełnomocnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Działdowie i Rada Kościoła Ewangelickiego w Olsztynie  /42

Budowa diecezji i pierwsze lata jej istnienia  /52

Stosunki z wiernymi. Gromadkarstwo /96

Władze państwowe i Kościół. Represje /124

Kwestia własności kościołów /152

Metodyści, akcja mazurska i problem językowy /188

Lata przełomu 1956-1959  /239

DIECEZJA MAZURSKA w latach 1960-1989  /248

Wierni i duchowni  /248

Relacje z innymi wyznaniami. Zajęcia kościołów /279

DIECEZJA MAZURSKA po 1989 roku /314

Duchowni, wierni, życie religijne  /314

Działalność charytatywna, społeczna i kulturalna /335

Aneks. Duchowni pracujący w Diecezji Mazurskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego od 1945 roku  /356

Bibliografia /382

Indeks osób  /391

Indeks miejscowości /399