Ludobójstwo francusko-francuskie. Wandea - Departament Zemsty

Autor: Reynald Secher

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 354

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 21,0 cm

W tej książce francuski historyk Reynald Secher (ur. 1955) podejmuje bolesny, wprost traumatyczny temat z historii Francji: wojny wandejskie. Była to w sumie jedna przewlekła wojna domowa rozpoczęta w 1793 roku, gdy w trakcie rewolucji Francja stała się republiką. W Wandei, północno-zachodniej części kraju, w obronie religii i monarchii wybuchło powstanie – głównie chłopskie. Po jego stłumieniu doszło do represji mających zdaniem autora charakter ludobójstwa. Władze republiki oczekiwały od armii całkowitej eksterminacji ludności Wandei. Secher szczegółowo przedstawia historię wojen, przywołuje bardzo obfity, wstrząsający materiał w postaci dokumentów, relacji i danych statystycznych w celu zobrazowania przebiegu wydarzeń oraz ustalenia faktycznej liczby ofiar i zakresu strat materialnych. Źródła są w dużej mierze lokalne, często prywatne, odnalezione przez autora wśród mieszkańców Wandei. Teza o ludobójstwie wywołała we Francji żywy spór. Jego stawką jest niesławna rola Francji jako “prekursorki” totalitarnej przemocy, której ofiarą padła Europa w XX wieku. Secher, sam urodzony na terenie Wandei, od kilku dekad prowadzi walkę z “pamięciobójstwem” – walkę trudną, bo każdy naród wolałby zapomnieć o takich tragediach, jak we Francji sprawa katarów, protestanckich kamizardów w XVIII wieku czy szuanów w czasie rewolucji. Obecnie niektórzy parlamentarzyści francuscy chcą uznania wojen wandejskich za ludobójstwo.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Od tłumacza  /13

Jean Meyer - Przedmowa /15

Pierre Chaunu - Słowo wstępne  /25

Wstęp  /31

Wprowadzenie  /37

Część I. Przed wojną

1. Nadzieja  /43

Postrzeganie administracji przez ludność  /43

• Opodatkowanie  /43
• Pańszczyzna  /44
• Milicja  /46

Postrzeganie Kościoła  /51

• Zarząd "fabryki"  /52
• Członkowie "fabryki"  /56

2. Pierwsze dokonania rewolucyjne  /61

Książki skarg i zażaleń  /63

Ustanowienie władz gminnych i miejskich  /64

Kres fabryki  /65

3. Koniec miodowego miesiąca  /67

Odmowa wysłucania ludności  /67

Jak się wyraża wola narodowa /69

Władza uświadamia sobie niepopularność i przedsiębierze środki zaradcze  /70

4. Błędy władzy centralnej i nowe wymagania administracji  /73

Błędy władzy  /73

Konstytucja cywilna duchowieństwa (12 lipca 1790)  /73

Przysięga konstytucyjna (27 listopada 1790)  /80

Uszytwnienie stanowiska władz lokalnych  /86

Coraz więcej konfliktów  /86

Reakcja władz publicznych  /87

5. Rola niezaprzysiężonego duchowieństwa w ruchu oporu  /91

Przybycie zaprzysiężonych księży zwanych przez ludność "trutonami"  /92

Reakcja ludności na tę sytuację i rola księży niezaprzysiężonych  /97

Część II. Wojna

1. Marsz ku wojnie  /105

Reakcje ludu  /105

Odpowiedzialność władz lokalnych, regionalnych i centralnych za rozwój wypadków  /108

2. Przystąpienie do wojny  /115

Powstanie (10-11 marca 1793)  /116

Organizacja zbuntowanej ludności (13 marca - 18 października 1793)  /124

Organizacja parafii  /125

Organizacja i taktyka armii wandejskiej  /129

• Stała część armii  /130
• Niestała część armi  /133

3. Zderzenie na jednym obszarze prawomocności z legalnością  /143

Delimitacja raka  /143

Początkowo nieśmiała, potem odważniejsza próba opanowania sytuacji przez władze (kwiecień 1793 - 19 stycznia 1794)  /145

• Środki lokalne i doraźne  /145
• Środki podejmowane na szczebu departamentów i regionów  /147

Triumf władz administracyjnych i ich polityka represji  /149

Zryw ludności i ostateczne stłumienie go przez legalną władzę (20 stycznia - maj 1794)  /162

Zryw ludności  /162

Druga fala represji zorganizowana przez władzę legalną  /163

Część III. Okres niestabilności

Brak spójności politycznej  /201

Warunki życia Wandejczyków  /217

Władze lokalne wobec własnego sumienia  /227

Powołanie nowych struktur administracyjnych  /227

Świadomość władz lokalnych  /232

Prawomocność duchowieństwa i jego działanie  /237

• Duchowieństwo zdziesiątkowane  /237
• Duchowieństwo jako ofiara prześladowań trwających realnie do 1799 r.  /240
• Aktywność duchowieństwa  /243
• Reakcje ludności wobec niezaprzysiężonego duchowieństwa  /248

Część IV. Bilans

Wątpliwości  /255

• Mieszkańcy, którzy zginęli - próba obliczenia  /257
• Szacunek zniszczeń zasobów mieszkaniowych  /261

Aspekt ludzki  /265

Bilans nieruchomości  /275

Wnioski ogólne. Wandea - Departament Zemsty  /301

Przypisy  /315

Aneksy  /345