Kwestie etniczno-narodowościowe na pograniczu Słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej. Ruch rusiński na Słowacji, Ukrainie...

Autorka: Ewa Michna

Rok wydania: 2004

Liczba stron: 364

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej VIII

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami i odbarwieniem na grzbiecie książki, brzegi stron przybrudzone

"Całość niniejszej pracy składa się z siedmiu rozdziałów. Pierwszy omawia możliwie obszernie literaturę naukową dotyczącą badanej problematyki i wyznacza ramy teoretyczne analizy materiału empirycznego, prowadzonej w dalszych rozdziałach. Rozdział drugi, dotyczący historii grupy, przedstawia - z konieczności w bardzo ograniczonym wymiarze - te fakty z historii grupy, bez których nie sposób wyjaśnić rozbicia tożsamości grupy i pojawienia się współczesnego ruchu karparorusiriskiego. Rozdział trzeci zawiera analizę procesów odrodzenia etnicznego wśród Rusinów na Słowacji, Ukrainie i w Polsce oraz omawia instytucjonalizację życia zbiorowego badanej grupy po 1989 roku, ze szczególnym uwzględnieniem ponadregionalnej integracji środowisk rusińskich. Dalsze rozdziały zawierają analizę zebranego materiału empirycznego. Najobszerniejszy - czwarty, dotyczy tożsamości etnicznej badanych liderów, konstruowanego przez nich symbolicznego obrazu świata, który jest kluczem do zrozumienia istoty ruchu rusińskiego".

(ze wstępu)

Spis treści:

Wprowadzenie  /5

Rozdział I. Podstawowe założenia teoretyczne   /12

Etniczność  /12

Grupa etniczna  /15

Naród  /24

Ruchy etniczne   /31

Pogranicze   /34

Rozdział II. Problem badawczy  /38

Kontrowersje terminologiczne  /39

Kogo i jak badano? Zakres możliwych uogólnień  /42

Rozdział III. Dualizm narodowy społeczności karpatorusińskiej i jego historyczne uwarunkowania  /49

Historyczne uwarunkowania kształtowania się odrębności etnicznej Rusinów Karpackich  /54

Procesy narodotwórcze na Rusi Węgierskiej i Łemkowszczyźnie - XIX wiek   /56

Wpływy pierwszej wojny światowej na przebieg procesów narodowotwórczych  /62

Ożywienie polityczne po pierwszej wojnie światowej  /63

Okres międzywojenny - rywalizacja przedstawicieli różnych orientacji narodowych  /67

Druga wojna światowa  /78

Sytuacja Rusinów po drugiej wojnie światowej - koniec narodowych dyskusji   /79

Podsumowanie  /87

Rozdział IV. Instytucjonalizacja życia zbiorowego Rusinów Karpackich po roku 1989   /94

Łekowie w Polsce  /95

Rusini na Słowacji  /102

Rusini na Ukrainie  /110

Pozostałe społeczności rusińskie w Europie  /125

Sytuacja prawa Rusinów i zakres możliwości zaspokajania potrzeb etnicznych  /126

Kongres Rusinów Karpackich  /129

Wewnętrzne podziały w Kongresie Rusinów Karpackich  /133

Zwolennicy opcji kulturowej  /134

Zwolennicy opcji politycznej  /138

Gdzie jest centrum ruchu rusińskiego?  /143

Wspólne cele, różne interesy, różne metody działania  /146

Podsumowanie  /148

Rozdział V. Tożsamość etniczna liderów rusińskich  /151

Podstawowe konteksty identyfikacji Rusinów na Słowacji, Ukrainie i w Polsce  /157

Karpatorusińska wizja dziejów   /159

Postacie znaczące   /197

Nazwa grupy   /203

Rusińskie terytorium  /208

Kim jesteśmy?  211

Jacy jesteśmy?   /213

Różnice między Rusinami z poszczególnych regionów   /218

Jedna rusińska wspólnota podzielona granicami politycznymi   /219

Czym różnimy się od Ukraińców?   /220

Rola religii w zachowaniu tożsamości rusińskiej  /222

Współczesność - religia łączy czy dzieli?   /230

Podsumowanie   /237

Rozdział VI. Między gwarą a językiem standardowym - język a świadomość etniczna i narodowa rusińskich liderów  /240

Kwestia językowa w historii grupy   /246

Sytuacja językowa grup rusińskich na Słowacji, Ukrainie i w Polsce  /247

Język jako kryterium przynależności do grupy   249

Język a tożsamość narodowa  /250

Język jako jedno z podstawowych atrybutów narodu  /252

Emocjonalny stosunek do własnego języka  /253

Rusiński język jako najlepsze narzędzie wyrażenia "rusińskiej duszy"  /254

Rola języka w zachowaniu tożsamości grupy   /255

Kodyfikacja  /256

Argumenty przeciwników kodyfikacji etnolektu rusińskiego  /257

Obrona odrębności etnolektu rusińskiego i zasadność jego istnienia   /260

Procesy kodyfikacji etnolektu rusińskiego na Słowacji   /267

Kodyfikacja etnolektu łemkowskiego   /273

Procesy kodyfikacji etnolektu rusińskiego na Zakarpaciu   /276

Podsumowanie  /281

Rozdział VII. Dyskusja na temat Karpatorusinów do samookreślenia narodowego  /283

Podsumowanie  /308

Rozdział VIII. Rusini Karpaccy - grupa etniczna czy naród?  /310

Definicje narodu rusińskich liderów   /313

Stosunek do posiadania własnego państwa  /320

Zakończenie  /321

Bibliografia  /340

Indeks  /352