Krzyż i karabela. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Obojga Narodów w ocenie dyplomacji papieskiej w latach 1623-1635

Autor: Paweł Duda

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 316

Okładka: miękka

Format: 16,8 cm x 24,0 cm

Celem niniejszej pracy jest udzielenie możliwie wyczerpującej odpowiedzi na pytanie: Jak papiestwo w pierwszej fazie pontyfikatu Urbana VIII, a więc w latach 1623–1635, oceniało politykę zagraniczną Rzeczypospolitej Obojga Narodów i w jakim stopniu starało się na nią wpływać? W książce przeanalizowano główne kierunki polskiej polityki w omawianym czasie i stosunek papiestwa do nich. Analizie poddane zostało stanowisko Kurii rzymskiej względem relacji Rzeczypospolitej z sąsiadami, w tym z Turcją, Moskwą i ze Szwecją. Zbadano stanowisko papiestwa wobec kwestii związanych z ewentualnym udziałem Polski w wojnie trzydziestoletniej oraz wobec militarnych planów wazowsko‑‑habsburskich. Przedstawiono również stosunek Rzymu względem zagadnień wpisujących się w nurt polityki wewnętrznej, aczkolwiek określających miejsce państwa polsko‑‑litewskiego w ówczesnej Europie – kwestii elekcji z 1632 roku oraz planów małżeńskich Władysława IV. Wymienione kwestie były przedmiotem wzajemnych kontaktów dyplomatycznych, przybierających zazwyczaj formę wymiany korespondencji między nuncjuszami rezydującymi w Polsce i na innych dworach europejskich a Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej. Stanowisko Kurii rzymskiej względem wymienionych zagadnień zostało odtworzone poprzez ukazanie zadań powierzonych nuncjuszom papieskim.

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Na progu pontyfikatu (1623–1625)  /15

1. Europa i Rzeczypospolita w pierwszych latach pontyfikatu Urbana VIII  /15

2. Antemurale christianitatis  /23

3. Między Siedmiogrodem a Śląskiem   /45

4. Papiestwo a plan inwazji na Szwecję Zygmunta III Wazy  /54

5. Dyplomacja papieska a polsko­‍‑szwedzkie rokowania pokojowe z lat 1622–1625  /68

Rozdział II. Między wojną polsko­‍‑szwedzką a konfliktem w Rzeszy (1625–1629)  /81

1. Sytuacja polityczna w Europie po konferencji w Hadze. Możliwość przystąpienia Szwecji do wojny w Rzeszy /81

2. Działania wojenne w Inflantach i Prusach w relacjach i ocenie nuncjuszy Lancellottiego oraz Santa Croce  /84

3. Między Gaborem Bethlenem a Ernstem von Mansfeldem  /108

4. Wsparcie dyplomacji papieskiej dla wazowsko­‍‑habsburskich planów militarnych  /116

5. Polsko­‍‑szwedzkie rokowania pokojowe z lat 1625–1628 w ocenie dyplomacji papieskiej  /137

6. Pokój w Lubece i rozejm w Altmarku. Stanowisko papiestwa wobec pacyfikacji w Rzeszy i Prusach  /148

Rozdział III. Od Altmarku po Lützen (1629–1632)  /157

1. Gustaw II Adolf przeciw Habsburgom. Rzeczypospolita w planach papieskich w latach 1629–1632  /157

2. Papiestwo wobec szwedzkiej interwencji. Próba wciągnięcia Rzeczypospolitej do wojny w Rzeszy  /161

3. Sojusz szwedzko­‍‑moskiewski  /171

4. Zmiana na tronie polskim i fiasko antypolskich planów Gustawa II Adolfa  /179

Rozdział IV. Nowe rozdanie (1633–1635)   /197

1. Polska i Europa po elekcji Władysława IV Wazy i śmierci Gustawa II Adolfa  /197

2. Guerra indesiderata. Stanowisko Rzymu wobec wojny smoleńskiej i polsko­‍‑moskiewskich rokowań pokojowych  /200

3. Guerra desiderata.. Aktywność dyplomacji papieskiej w czasie konfliktu polsko­‍‑tureckiego z lat 1633–1634  /212

4. Preludium belli. Królewskie koncepcje pokojowego odzyskania Szwecji i rola papiestwa w tych planach  /231

5. Guerra necessaria. Aktywność dyplomacji papieskiej w czasie przygotowań do wznowienia wojny ze Szwecją i rokowań w Pasłęku oraz w Sztumdorfie  /259

Podsumowanie  /273

Aneks 1. Nuncjusze apostolscy rezydujący na wybranych dworach europejskich w latach 1621–1635  /279

Wykaz skrótów  /281

Bibliografia  /283

Indeks nazwisk  /301

Summary  /309

Sommario  /311