Król a prawo stanów do oporu

Król a prawo stanów do oporu

Materiały konferencji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski na Wawelu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego,  w dniach 4 - 6 października 2006 r.

Pod redakcją Mariusza Markiewicza,  Edwarda Opalińskiego i Ryszarda Skowrona

Wydawca: Zamek Królewski na Wawelu

Rok wydania: 2010

Ilość stron: 438

Oprawa: twarda

Format: 17,0 cm x 24,5 cm

Praca zbiorowa, obejmująca 27 artykułów, stanowi przegląd tematyki dotyczącej badań nad prawem do oporu, mającym duże znaczenie w walce politycznej w europejskich monarchiach średniowiecza i czasów nowożytnych. Ze względu na bardzo szeroki zakres zagadnień –problemowych, syntetyzujących, jak i analizujących konkretne wydarzenia – opracowania podzielono na kilka grup, rezygnując z chronologicznego układu. Na wstępie umieszczono rozważania autorów koncentrujących się na prawnej i doktrynalnej stronie funkcjonowania tego prawa w średniowiecznej i nowożytnej Europie, następnie rozprawy ukazujące tę doktrynę w praktyce politycznej państw europejskich i Rzeczpospolitej do w. XVII. Osobną grupę stanowią referaty ukazujące przyczyny rokoszu Zebrzydowskiego i Lubomirskiego; wyodrębniono także eseje związane z konfederacjami przeciwko dworowi w XVIII stuleciu w Rzeczpospolitej. Publikację zamykają opracowania, w których omówiono opinie współczesnych o prawie do oporu od w. XV do XVIII w państwie polsko-litewskim.

Spis treści:

Wstęp - Mariusz Markiewicz  /9

Prawo oporu w teorii politycznej w średniowiecznej i nowożytnej Europie  /13

1. Krzysztof Baczkowski - Złota Bulla króla węgierskiego Andrzeja II z roku 1222 i jej wpływ na prawo oporu stanów przeciw monarsze w środkowej Europie w średniowieczu /15

2. Andrzej Zakrzewski - Prawo oporu w Wielkim Księstwie Litewskim od wieku XIV do XVIII /27

3. Stanisław Grzybowski - Prawo oporu – dylemat szekspirowski /37

4. Juan Francisco Pardo Molero - Władza królewska, przywileje stanowe i prawo oporu w Koronie Aragonii w wieku XVI i XVII /49

5. Zdenĕk Vybíral - Konflikty stavů s panovníkem jako projev politické komunikace v českém

stavovském státě (1500-1620) /75

Prawo oporu w praktyce w średniowiecznej i nowożytnej Europie  /87

1. Jerzy Sperka, Bożena Czwojdrak - Konfederaci Spytka z Melsztyna z roku 1439  /89

2. Ewa Dubas-Urwanowicz - Stronnicy królewscy i opozycjoniści wobec monarchy w dobie zjazdu lwowskiego i rokoszu sandomierskiego. Próba porównania /105

3. Allan I. Macinnes - Confessional Confederations and Rights of Resistance in Scotland, Ireland and England, 1638-1652  /123

4. Andrzej K. Link-Lenczowski - Anglia Karola II. W kręgu władzy i religii  /139

5. Anna Filipczak-Kocur - Niewykorzystane prawo do oporu w Danii w roku 1660  /145

6. Zbigniew Anusik - Przykład szwedzki – konfederacja z Anjala Rokosze Zebrzydowskiego i Lubomirskiego /163

Rokosze Zebrzydowskiego i Lubomirskiego /181

7. Mirosław Nagielski - „Inter majestatem ac libertatem”. Rzeczpospolita w dobie rokoszy doby panowania Wazów (1606-1666) /183

8. Henryk Wisner - W imię praw i zwyczajów, czyli wbrew nim. Rokosz Zebrzydowskiego 1606-1607 /209

9. Edward Opaliński - Zjazd rokoszowy w Jędrzejowie w roku 1607 /221

10. Dariusz Kupisz - Problem obronności państwa w pismach politycznych doby rokoszu sandomierskiego  /237

11. Andrzej Rachuba - Litwa wobec rokoszu Jerzego Lubomirskiego 1664-1667 /249

12. Igor Kraszewski - Antykrólewskie działania Jerzego Lubomirskiego w oczach Francji (1660-1664) /259

13. Janusz Dąbrowski - W odmętach rokoszu – zerwanie wiosennego sejmu w roku 1666 /271

14. Jerzy Urwanowicz - Konfederacje wojskowe – akceptowana uzurpacja prawa do oporu w Rzeczypospolitej XVII wieku? Konfederacje przeciwko dworowi w wieku XVIII w Rzeczpospolitej  /297

Konfederacje przeciwko dworowi  w wieku XVIII w Rzeczpospolitej  /307

15. Rafał Niedziela - Spór o przyczyny detronizacji Augusta II z roku 1704 w publicystyce politycznej przedostatniego bezkrólewia   /309

16. Andrej Macuk - Konfederacje powiatów Wielkiego Księstwa Litewskiego w obronie Stanisława Leszczyńskiego w latach 1733-1736 /319

17. Tomasz Ciesielski - „Alarmy konfederackie” w pierwszej połowie panowania Augusta III  /341

18. Katarzyna Kuras - Familia wobec planów konfederacji Potockich w roku 1741  /353

Opinie współczesnych o prawie do oporu  /365

 
1. Roman Sobotka - Opór władcom w świetle „Roczników” Jana Długosza  /367

2. Aleksandra Barwicka - Prawo do oporu w świetle „silva rerum” z okresu po rokoszu Lubomirskiego  /395

3. Adam Perłakowski - „Was eine Conföderation in Pohlen?” Refleksje Johanna Wendela Bardiliego na temat związków szlachty koronnej w latach 1703-1704  /409

4. Dariusz Rolnik - Konfederacja jako instrument działania politycznego w opinii szlachty czasów stanisławowskich (1764-1795)  /419

Wykaz skrótów  /437