Kresy Wschodnie. Gospodarcze społeczne znaczenie polskich kresów

Pod redakcją: Tomasza Głowińskiego

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 376

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23,5 cm

Pojęcie Kresów Wschodnich utrwaliło się na ziemiach polskich w połowie XIX w. Przyjmuje się, że najbardziej przyczynił się do jego upowszechnienia Wincenty Pol w swoim niezwykle wtedy popularnym Mohorcie. Do I wojny światowej oznaczało ono raczej odległe ziemie przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, te, które nie znalazły się w granicach utworzonego w 1815 r. Królestwa Polskiego, a zostały włączone do Rosji. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. pojęcie Kresów, pisane odtąd dużą literą, przylgnęło do ww. wschodnich województw II RP, czasem tylko, jako tzw. Kresy Wschodnie Dalsze, określając także ziemie za Zbruczem, Prypecią i Wołmą. Używanie terminu Kresy, zwłaszcza z dodatkiem Wschodnie, było praktycznie zakazane w czasach rządów komunistycznych w Polsce. Próbowano mu, choć dość niemrawo, przeciwstawić pojęcie Kresów Zachodnich, ale głównie po prostu ograniczano się do przemilczania wszelkich kwestii związanych z utraconymi na wschodzie obszarami II Rzeczypospolitej. Nie oznaczało to oczywiście, że sam termin zniknął ze świadomości Polaków. Wręcz przeciwnie, przecież spora ich część pochodziła z Kresów i wspominała je jako raj utracony, krainę młodości, którą zawsze pamięta się piękniejszą niż była w rzeczywistości. Tak narodził się swego rodzaju mit Kresów Wschodnich, zabranej krainy, wraz z którą odeszła polska suwerenność i niepodległość. Dopiero upadek komunizmu w 1989 r. przywrócił Kresom Wschodnim należne im miejsce w polskim dyskursie historycznym. W latach 90. znajdowały się one w nim głównie za sprawą całej powodzi wspomnień wydawanych wtedy niejako dla nadrobienia półwiecza milczenia i zakłamania. Fala ta jednak opadła wraz z powolną zmianą pokoleniową, zabierając ze sobą większość tych, którzy pamiętali jeszcze ziemie utracone. Fakt ten, widoczny już wyraźnie w połowie drugiej dekady XXI w., skłonił organizatorów Wrocławskich Spotkań z Historią Gospodarczą do pochylenia się nad problematyką polskich kresów – wschodnich i zachodnich, widzianą z perspektywy badań nad historią gospodarczą i społeczną.

Spis treści:

Tomasz Głowiński. Wstęp  /7

Robert Lipelt . Gospodarstwo folwarczne w dobrach królewskich na ziemi sanockiej i przemyskiej w drugiej połowie XVI w.  /11

Piotr Badyna.  Wschodnie ziemie XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej w fizjografii Remigiusza Ładowskiego z 1783 r. /29

Dariusz Przybytek. Obraz kresów w polskiej kartografii tematycznej okresu zaborów  /45

Krzysztof Broński.  Struktura społeczno-zawodowa oraz sytuacja materialna ludności miejskiej Galicji Wschodniej w okresie autonomicznym (zarys problematyki)  /57

Kamil Kowalski. Dorobek historyczno-gospodarczy Adama Szelągowskiego /77

Mariusz W. Majewski.  Rozwój Galicji Wschodniej w kontekście planów Eugeniusza Kwiatkowskiego /87

Karol Chylak. Ubezpieczenia społeczne na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej. Zróżnicowania zawodowe i narodowościowe /103

Piotr Franaszek. Galicja Wschodnia jako zagłębie naftowe monarchii austro-węgierskiej i II Rzeczypospolitej /119

Dawid Keller. Koleje na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej - między potrzebami klientów i możliwościami ich realizacji (studium wstępne)  /135

Yaman Kouli Udział Kresów Wschodnich w gospodarce II RP /151

Edyta Majcher-Ociesa. Kresy Wschodnie w polityce interwencjonizmu względem przemysłu II Rzeczypospolitej (wybrane zagadnienia)  /157

Maciej Szymczyk. Przemysł papierniczy na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej /171

Anna Jarosz-Nojszewska. Działalność i organizacja Zakładu Ubezpieczeń od Wypadków we Lwowie w latach 1919-1933 /183

Bogusław Piotr Marks. Giełda Pieniężna wWilnie - od powstania do reform rządu Władysława Grabskiego  /197

Andrzej Mielcarek. Transport na północnym wschodzie Polski w latach 1918-1939 /219

Paweł Grata. Polityka społeczna na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej w świetle sprawozdań z posiedzeń władz wojewódzkich i powiatowych z lat 1929-1935 /239

Iwona Kawalla. Działalność Polskiego Eksportu Naftowego w latach 1933-1939 /257

Andrzej Synowiec. Z dziejów polskiego przemysłu tytoniowego na Kresach Wschodnich przed II wojną światową - wybrane aspekty działalności Doświadczalnego Zakładu Uprawy Tytoniu Polskiego Monopolu Tytoniowego w Piadykach /273

Aleksandra Arkusz. Przemiany gospodarcze i społeczne na Kresach Wschodnich w latach II wojny światowej  /291

Łukasz Dwilewicz. Repatriacja nie tylko z Kresów. Polacy przetrzymywani w ZSRR i ich rodziny na podstawie listów do premiera Józefa Cyrankiewicza /301

Natalia Kosztowna. Kobiety z Kresów Wschodnich w powiecie bydgoskim w latach 1945-1948 /327

Beata Cichewicz, Adam Czmuchowski, Agnieszka Szlęk. Polacy w Republice Litewskiej wobec wyzwań transformacji ze szczególnym uwzględnieniem Wileńszczyzny. Społeczno-gospodarcze ramy procesu /337

Elżbieta Adamczyk. Instytucjonalne uwarunkowania rozwoju regionów Polski Wschodniej  /349

Wojciech Morawski. Czy państwo wielonarodowe musi przegrać w procesie modernizacji? /363