Krakowski Kazimierz. Historia i kultura

Autor: Bogusław Krasnowolski

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 566

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 13,00 cm x 20,00 cm

Seria: Biblioteka Krakowska nr 168

Krakowski Kazimierz, satelita stołecznego Krakowa, zachwyca bogactwem dziejów i kultury. Na wieki przed powstaniem miasta, któremu król Kazimierz Wielki nadał własne imię, rozwijało się tu intensywnie osadnictwo. Skupiało się m.in przy Skałce ze świątynią, która – w swych kolejnych wcieleniach: romańskim, gotyckim i barokowym – weszła do narodowej historii i legendy dzięki św. Stanisławowi biskupowi. Plan lokacyjny miasta (częściowo zachowany, częściowo odtwarzany teoretycznie) należy do czołowych dzieł średniowiecznej urbanistyki. Dominującą w przestrzeni miejskiej sferę sacrum reprezentują zarówno gotyckie i barokowe kościoły oraz klasztory, jak i liczne, powstające od końca XV wieku synagogi. Bogactwo życia duchowego i autonomię Kazimierza jako dzielnicy Krakowa w wiekach XIX i XX wyrażają tradycje św. Brata Alberta, a także wybitni przedstawiciele społeczności żydowskiej, z rabinami Berem Meiselsem i Ozjaszem Thonem na czele. Żydowska gmina odrodziła się po tragedii Holokaustu, a wierni, jak przed wiekami, gromadzą się przy grobie Mojżesza Isserlesa, mędrca żyjącego w XVI wieku.

(opis wydawcy)

Spis treści:

I.Uwagi wstępne. Stan badań i charakterystyka źródeł  /7

II. Naturalne ukształtowanie terenu a osadnictwo na terenie późniejszego Kazimierza we wczesnym średniowieczu  /35

III. Lokacja wsi Bawół i fundacja kościoła parafialnego pw. św. Wawrzyńca (ok. 1276): pierwsza na terenie późniejszego Kazimierza regulacja przestrzenna  /45

IV. Lokacja miasta Kazimierz w 1335 r.: wytyczenie układu urbanistycznego i najstarsza zabudowa; bezpośrednie konsekwencje lokacji do schyłku panowania Kazimierza Wielkiego (1370)   /51

V. Rozkwit Kazimierza w późnym średniowieczu i u progu ery nowożytnej (XIV/XV - połowa XVII w.)   /89

A. Przekształcenia architektoniczne i urbanistyczne, rozwój gospodarczy, rozkwit życia religijnego i sztuki sakralnej, struktura społeczna a socjotopografia   /89

B. Fenomen Miasta Żydowskiego  /169

VI. Okres upadku: od najazdu szwedzkiego (1655-1657) do prób przezwyciężenia kryzysu (1786)   /203

A. Najazd szwedzki i okupacja wojskowa (1655-1657)   /204

B. Między dalszą dewastacją przestrzeni miejskiej a odbudową: po najeździe szwedzkim, przed wojną północną (1657-1702)   /211

C. Wojna północna i jej skutki; najgłębszy w dziejach upadek Kazimierza (1702-1786)   /231

VII. Kształtowanie podstaw nowoczesnego rozwoju Kazimierza: działalność Komisji Dobrego Porządku (1786-1791), walka o włączenie Kazimierza do Krakowa (do III rozbioru Polski, 1795)   /255

VIII. Kazimierz i Stradom jako dzielnica Krakowa w okresie zmian politycznych, od upadku RP do upadku Księstwa Warszawskiego i okupacji rosyjskiej (1795-1815)   /265

IX. Kazimierz i Stradom w czasach Wolnego Miasta Krakowa (1815-1846): przezwyciężanie upadku, ambitne plany urbanistyczne, ich nieco skromniejsza realizacja, opieka nad pamiątkami przeszłości   /277

X. Pod bezpośrednimi rządami austriackimi (1846-1866)   /339

XI. W czasach autonomii galicyjskiej (1866-1918)   /351

XII. W latach międzywojennych (1918-1939)   /389

XIII. Tragedia: Kazimierz w czasach okupacji hitlerowskiej i Holokaustu (1939-1945)   /413

XIV. W czasach PRL-u (1945-1989)   /421

XV. Kazimierz współczesny   /433

Wykaz skrótów   /449

Bibliografia (wybór)   /451

Spis ilustracji  /503

Indeks osób   /517

Indeks miejscowości i obiektów  /543

Summary. Kazimierz in Krakow: History and Culture   /555