Kradzież w dobie późnego Cesarstwa Rzymskiego a wczesne chrześcijaństwo . Od Septymiusza Sewera do Grzegorza I Wielkiego

Autor: Piotr Szczur

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 412

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm        

Książka autorstwa ks. dra hab. Piotra Szczura poświęcona zjawisku kradzieży na obszarze kultur śródziemnomorskich, uwzględniająca źródła pisane od czasów najdawniejszych do późnego antyku, jest publikacją pionierską. Tak obszernym studium tego zagadnienia nie tylko w wymiarze prawnym, ale szeroko pojętej kultury (nie wyłączając aspektów teologicznych) nie może poszczycić się ani naukowa literatura polska, ani europejska. Ogromna liczba świadectw oraz uwzględnionych przy ich analizie opracowań czyni dzieło Autora kopalnią informacji zarówno dla profesjonalistów, jak i wszystkich w jakikolwiek sposób zainteresowanych tym tematem. Publikacja może być wykorzystana w zakresie psychologii, socjologii, prawodawstwa, historii kryminologii, jak również w procesie edukacyjnym stróżów porządku publicznego. Dodatkowym jej walorem jest ukazanie roli chrześcijaństwa, jaką odegrało ono w postrzeganiu zjawiska kradzieży w kategorii grzechu oraz wysiłków zmierzających do łagodzenia kar za przestępstwa związane z kradzieżą, szczególnie w stosunku do osób dopuszczających się jej w sytuacjach wszechobecnej wówczas nędzy.

 (z recenzji  ks. dra hab. J. Lewandowicza, Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi)

Spis treści:

Tabel of Contents  /9

Wykaz skrótów /13

Wstęp  /15

Rozdział I. Kradzież w starożytnych systemach prawnych Bliskiego Wschodu oraz w Biblii  /29

1. Prawodawstwo starobabilońskie  /29

1.1. Zbiór praw Lipit-Isztara  /31

1.2. Zbiór praw z Sznynny  /33

1.3. Kodeks Hammurabiego  /35

2. Prawodawstwo hetyckie  /42

3. Prawodawstwo asyryjskie   /48

4. Prawna tradycja Egiptu  /50

5. Biblia  /54

5.1. Stary Testament  /55

5.2. Nowy Testament  /69

Rozdział II. Kradzież i jej penalizacja w rzymskiej tradycji prawnej  /75

1. Definicja kradzieży i jej rodzaje /75

2. Sądowe postępowanie wobec złodziei  /82

3. Represje policyjne  /94

4. Formy penalizacji kradzieży  /106

4.1. W prawie rzysmkim  /107

4.1.1. Kara śmierci i wygnania  /108

4.1.2. Inne kary  /117

4.1.2.1. Przymusowe prace w kopalniach lub prace publiczne  /117

4.1.2.2. Chłosta  /118

4.1.2.3. Więzienie  /120

4.1.2.4. Odszkodowania  /123

4.2. Według praw "postrzymskich" królestw barbarzyńskich  /124

4.2.1. Kara śmierci  /126

4.2.2. Chłosta  /127

4.2.3. Rekompensata  /128

Rozdział III. Miasto, przedmieście i wieś jako miejsca kradzieży  /131

1. Miasto jako przestrzeń kradzieży  /131

1.1. Kradzieże w miejscach publicznych  /131

1.1.1. Łaźnie (fures balneari)  /132

1.1.2. Oberże  /140

1.1.3. Fora (sectores zonariorum) /145

1.1.4. Świątynie i kościoły (sacrilegi)  /152

1.2. Kradzieże w domach (directarii i effactores)  /160

2. Kradzieże na obszarach podmiejskich: łupieżcy grobowców (sepulcri violatores / sepulchrorum effossores)  /171

3. Kradzież na obszarach wiejskich  /181

3.1. Kradzież na polach  /181

3.2. Kradzież w ogrodach i sadach  /184

3.3. Kradzież żywego inwentarza (fures, abigei/abactores)  /188

3.3.1. Kradzież zwierząt gospodarskich na terenach Cesarstwa Rzymskiego  /188

3.3.2. Kradzież koni i bydła w królestwach barbarzyńskich  /200

3.3.3. Kradzież zwierząt gospodarskich w hagiografii  /203

Rozdział IV. Społeczne postrzeganie złodzieja i sposoby przeciwdziałania kradzieżom  /207

1. Społeczna tożsamość złodziei  /207

2. Wizerunek i zachowanie złodzieja w wyobraźni społecznej  /217

3. Samoobrona społeczeństwa przed złodziejami  /221

4. Materialne sposoby zabezpieczania nieruchomości i mienia  /227

4.1. Dom rzymski  /230

4.1.1. Brama wejściowa  /231

4.1.2. Układ i architektura domu  /232

4.1.3. Elementy wymagające szczególnego zabezpieczenia  /234

4.1.3.1. Drzwi  /234

4.1.3.2. Okna  /236

4.2. Mieszkania wielopiętrowe w rzymskich miastach  /240

4.3. Przeciętne domy mieszkalne i pracownie rzemieślnicze /243

4.4. Budynki poza miastem /245

4.5. Zabudowa szeregowa w osadach wiejskich  /246

4.6. Strażnicy domów i gospodarstw; odźwierny i pies  /247

4.7. Zamki  /256

4.7.1. Zamki na klucz hakowy /258

4.7.2. Zamki przesuwne (z kluczem wsuwanym) /258

4.7.3. Zamki na klucz obracany  /263

4.8. Skrzynie i szkatułki /264

5. Religijno-symboliczne "środki bezpieczeństwa"  /267

5.1. Ochrona własności przez obrazy mające zapobiegać niebezpieczeństwom  /274

5.1.1. Zastosowanie wyobrażeń bóstw  /274

5.1.2. Zastosowanie motywów apotropeicznych  /276

5.1.2.1. Lew  /276

5.1.2.2. Meduza /Gorgonejon  /278

5.1.2.3. Gryf  /279

5.1.2.4. Pies  /280

5.1.3. Motywy wyobrażające i zapowiadające pomyślność  /282

Rozdział V. Kradzież w teologicznej teorii i praktyce kościelnej  /287

1. Kradzież jako grzech  /287

2. Funkcja sądownicza i arbitrażowa biskupa w sprawach kradzieży  /302

3. Intercessio biskupa w przypadku kradzieży  /305

4. Szerszy aspekt teologiczno-moralny czynu  /309

Zakończenie  /321

Bibliografia  /327

Indeks cytatów biblijnych /377

Indeks cytatów patrystycznych  /381

Indeks cytatów z tekstów prawniczych  /389

Indeks cytatów z literatury starożytnej  /397

Indeks cytatów terminów greckich  /403

Indeks cytatów terminów łacińskich  /405

Summary  /407