Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego

Autor: Dariusz A. Sikorski

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 590

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Drugie wydanie książki zawierającej rewizję poglądów o początkach Kościoła w Polsce dokonanej na podstawie interpretacji głównych źródeł historycznych, z których część po raz pierwszy wprowadzono do dyskusji nad problemem, a część poddano analizie z wykorzystaniem wersji tekstów istotnie odmiennych od dotychczas wykorzystywanych. Rezultaty analiz źródłowych nie doprowadziły do konstrukcji nowej syntezy początków Kościoła w Polsce, gdyż różnice interpretacyjne poszczególnych zapisów źródłowych nie są jednoznaczne, a ich nagromadzenie nie daje podstaw do ukształtowania jednolitego obrazu problemu początków Kościoła w Polsce. Praca stanowi obecnie jedno z najobszerniejszych i najwnikliwszych opracowań tego tematu.

 (opis wydawcy)

Spis treści :

Wstęp /11

1. PODSTAWA ŹRÓDŁOWA  /25

1.1.Źródła pisane  /25

1.1.1.Kronika Thietmara  /26

1.1.2.Kronika Anonima zw. Gallem  /28

1.1.3.Hagiografia /35

1.1.4.Roczniki  /38

1.2.Źródła archeologiczne  /49 

1.2.1.Datowanie architektonicznych obiektów sakralnych  /53

1.2.2.Wspieranie się danymi historycznymi /58

1.2.3.Zabytki architektury sakralnej /59

2. KULT POGAŃSKI W POLSCE I JEGO WPŁYW NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ ORGANIZACJI KOŚCIELNEJ   /62

2.1.Przedchrześcijańskie wierzenia Słowian  /63

2.2.Formy kultu pogańskiego w przededniu chrystianizacji  /72

2.3.Pogańscy kapłani  /73

2.4.Świątynie pogańskich Słowian  /75

2.5.Czy świątynie chrześcijańskie stawiano na miejscu kultów pogańskich?  /78

2.6.Powstania pogańskie w początku XI wieku  /83

3. CHRZEST MIESZKA I  /91

3.1.Przyczyny  /91

3.1.1.Wpływ Dobrawy  /93

3.1.2.Chrzest jako narzędzie w polityce Mieszka I  /98

3.1.3.Chrystianizacja jako środek konsolidacji państwa  /102

3.1.4.Inne  /105

3.2.Miejsce chrztu  /107

3.2.1.Baptysterium poznańskie  /110

3.2.2.Baptysterium na Ostrowie Lednickim  /119

3.2.3.Baptysterium wawelskie  /126

3.2.4.Analogie czeskie  /128

4. JEDNO CZY WIĘCEJ BISKUPSTW PRZED ROKIEM 1000?  /130

4.1.Prohor i Prokulf  /136

5. STATUS PRAWNY PIERWSZYCH BISKUPÓW  /149

5.1.Biskupstwo misyjne  /149

5.2.Biskupstwo diecezjalne  /154

5.3.Biskupstwo egzymowane  /159

5.4.Biskupstwo bezpośrednio zależne (im mediowane) od Stolicy Apostolskiej  /166

5.5.Biskupi polscy jako sugrafani metropolii mogunckiej  /176

5.6.Biskupi Polscy jako sufragani metropolii magdeburskiej  /177

6. DWAJ PIERWSI BISKUPI /182

6.1.Jordan  /182

6.2.Unger  /186

6.3.Siedziba Jordana i Ungera  /194

7. DAGOME IUDEX /209

7.1.Dokument Mieszka - dokument papieski /211

7.2.Autorstwo regestu  /216

7.3.Wiarygodność przekazu Deusdedita  /221

7.4.Datowanie /228

7.5.Kwestia sardyńska  /230

7.6.Tytulatura Mieszka i Ody  /232

7.7.Opis granic władztwa Mieszka I  /236

7.8.Cele aktu Mieszka I  /240

7.8.1.Cele kościelne  /240

7.8.2.Sprawy wewnątrzdynastyczne  /251

7.8.3.Fałszerstwo u podstaw regestu Deusdedita  /256

7.8.4.Polityka zewnętrzna  /259

7.8.5.Starania o koronę królewską  /261

7.9.Znaczenie prawne aktu Mieszka I  /262

7.9.1.Nawiązanie zależności lennej z papiestwem  /265

7.9.2.Opieka papieska  /266

7.9.3.Kwestia czynszu  /272

7.10.Podsumowanie  /274

8. ŹRÓDŁA CHRZEŚCIJAŃSTWA W POLSCE /276

8.1.Teoria czeska /276

8.1.1.Ziemie południowej Polski przynależały do państwa czeskiego  /277

8.1.2.Czeskie pochodzenie najwcześniejszej polskiej terminologii kościelnej  /283

8.1.3.Wczesna architektura Polska nawiązuje do wzorców czeskich i morawskich  /285

8.1.4.Czeskie bądź morawskie pośrednictwo u początków polskiej annalistyki  /296

8.1.5.Źródła pisane wskazują na istotną rolę Dobrawy w chrystianizacji Polski  /302

8.1.6.Najstarsze patrocinia polskich kościołów wykazują wpływy czeskie bądź ratyzbońskie /302

8.1.7.Wotum błagalne Mieszka I o wstawiennictwo do grobu św. Udalryka w Augusburgu  /304

8.2.Teoria niemiecko - nadreńska i saska  /306

8.2.1.Rola kościoła niemieckiego w chrystianizacji Słowian zachodnich  /308

8.2.2.Koncepcja leodyjska  /312

8.2.3.Inne argumenty  /313

8.3.Rzym a początki kościoła w Polsce  /314

8.3.1.O rzekomym papieskim monopolu misyjnym do XI wieku  /314

8.3.2.Rzekomy papieski monopol na erygowanie biskupstw  /318

8.3.3.Inne argumenty  /330

9. ZJAZD GNIEŹNIEŃSKI /332

9.1.Pojawienie się idei założenia polskiej metropolii  /332

9.1.1.Gaudentius archiepiscopus  /337

9.1.2.Kanonizacja św. Wojciecha  /342

9.1.3.Domniemany synod rzymski w roku 999  /344

9.2.Przyczyny ufundowania metropolii w Gnieźnie  /344

9.2.1.Niezależność Kościoła od zewnętrznych czynników politycznych - problem inwestytury  /345

9.2.2.Motywy ideologiczne  /348

9.2.3.Arcybiskup jako rzekomo konieczny koronator władców  /352

9.2.4.Polityczne konsekwencje zjazdu  /354

9.3.Metropolie w strukturze Kościoła do XI wieku  /356

9.3.1.Prerogatywy metropolitów  /359

9.4.Prawne uwarunkowania procesu erygowania arcybiskupstwa  /364

9.4.1.Domniemany legat papieski w Gnieźnie  /365

9.5.Proces zakładania arcybiskupstwa w Gnieźnie na tle innych fundacji z epoki  /371

9.5.1.Fundacja metropolii magdeburskiej z 968 roku  /375

9.5.2.Inne fundacje z X wieku  /389

9.5.3.Fundacja metropolii gnieźnieńskiej  /399

9.6.Arcybiskupstwo w Gnieźnie czy Pradze?  /405

9.6.1.Świadectwo zapiski hildesheimskiej  /405

9.6.2.Inne świadectwa o arcybiskupstwie praskim  /416

9.6.3.Paliusz arcybiskupi czy racjonał św. Wojciecha?  /424

9.6.4.Gniezno czy Praga?  /428

9.7.Postanowienia podjęte na zjeździe gnieźnieńskim w kwestiach kościelnych  /430

9.7.1.In ecclesiasticis honoribus, quicquid ad imperium pertinebat In regno Polonorum  /430

9.7.2.Fratrem et cooperatorem imperii constituit  /452

9.7.3.Episcopia septem disposuit  /460

9.7.4.Utworzenie nowych biskupstw  /467

9.8.Ewentualne wady prawne fundacji gnieźnieńskiej  /467

9.8.1.Protest Ungera  /468

9.8.2.Paliusz Gaudentego  /480

9.8.3.Trwanie arcybiskupstwa gnieźnieńskmiego a prawomocność fundacji gnieźnieńskiej  /481

10. MAGDEBURG I GNIEZNO, CZYLI O RZEKOMYCH PROTESTACH MAGDEBURSKICH  /487

10.1.Koncepcja Paula Fridolina Kehra  /488

10.2.Koncepcja Helmuta Beumanna  /489

10.3.Koncepcja Mogensa Rathsacka  /506

10.4.Stosunek arcybiskupów Magdeburga do metropolii w Gnieźnie  /509

11. Problem dwóch metropolii Chrobrego w przekazie Galla  /515

11.1.Metropolita, którego prowicja sąsiaduje z Polską  /516

11.2.Metropolia św. Brunona  /518

11.3.Zaginiona druga metropolia w Polsce  /521

11.4.Metropolia Aarona  /523

ZAKOŃCZENIE. Dlaczego nie synteza?  /527

Wykaz skrótów /539

Wykaz częściej cytowanych źródeł /541

Wybrana literatura  /543

Indeks osób i nazw geograficznych  /469

Summary  /587