Komendant Bury Biografia kpt. Romualda Adama Rajsa "Burego" 1913-1949

Autor: Michał Ostapiuk

Rok wydania: 2019

Ilość stron: 360 + 112 wkł. ilustr.

Oprawa: twarda

Format: 14,5 cm x 21,0 cm

Biografia kpt. Romualda Adama Rajsa „Burego”, dzięki szerokiej kwerendzie źródeł i rzetelnej analizie archiwaliów przeprowadzonej przez autora, prezentuje nowe fakty, które są niezwykle istotne m.in. dla odtworzenia przebiegu pacyfikacji pięciu wsi białoruskich, przeprowadzonej przez plutony 3. Wileńskiej Brygady NZW. Autor rekonstruuje rozkazodawstwo „Burego” dotyczące tych działań, analizuje zakres jego odpowiedzialności za ich przebieg. Wiele miejsca poświęca powodom pozbawienia życia 30 białoruskich furmanów pod Puchałami Starymi 31 stycznia 1946 r. Michał Ostapiuk odtwarza mechanizm, który doprowadził do aresztowania „Burego”. Ponadto analizuje zachowanie kpt. Rajsa w czasie śledztwa i procesu. Stawia nowe pytania oraz hipotezy badawcze dotyczące okoliczności przebiegu akcji pacyfikacyjnej, podjętej przez pododdziały 3. Wileńskiej Brygady NZW w Zaleszanach, Wólce Wygonowskiej, Szpakach, Zaniach i Końcowiźnie. W książce zaprezentowano kulisy aresztowania przez UB ukrywającego się „Burego”. Autor przeprowadził wnikliwą analizę przebiegu śledztwa dotyczycącego sprawy „Burego”. Warto podkreślić, że autor w bezwzględny sposób rozprawia się ze stereotypem: Białorusin – komunista. Wykazuje, że linia konfliktu między podziemiem niepodległościowym a częścią ludności białoruskiej nie przebiegała na gruncie wyznania czy też narodowości. Osią konfliktu był stosunek do idei niepodległego bytu państwa polskiego. Michał Ostapiuk nie ograniczył się do drobiazgowej analizy najbardziej „kontrowersyjnych” wątków biografii kpt. Rajsa. Szczegółowo odtworzył całość życia „Burego”, poczynając od młodzieńczych czasów, aż do chwili, w której jego życie przerwała kula wystrzelona w tył głowy przez komunistycznego oprawcę w białostockim więzieniu.

Spis treści:

Wstęp  /7

1. Roma (1913-1939)  /21

Środowisko rodzinne  /21

"Małoletniak"  /25

Konny zwiadowca  /35

2. W wileńskiej konspiracji (1939-1943)  /39

Początki działalności konspiracyjnej  /39

Sowieci w Wilnie  /43

Wilno pod niemiecką okupacją  /47

Wsypa  /53

3. Partyzant (1943)  /56

Oddział Lotny im. Króla Bolesława Chrobrego  /56

Szkoleniowiec  /61

Pierwsze boje  /67

Pucz  /72

4.  "Szturmowcy" podporucznika "Burego" (1944)  /81

Mikuliszki  /81

O współpracy, której nie było  /93

Partyzanckie boje  /98

Litewski korpus  /107

Powstanie wileńskie  /120

5. Na Białostocczyźnie (1945)  /135

Podporucznik Jerzy Góral  /135

2. szwadron 5. Wileńskiej Brygady AK  /145

Partyzancka szkoła "Burego"  /152

W Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym  /164

Pogotowie Akcji Specjalnej NZW  /166

Urlop 1945 r.  /169

6. Szef PAS (1946)  /176

Hajnówka  /176

Białorusini powiatu bielskiego  /180

Zaleszany i Wólka Wygonowska  /195

Sprawa wozaków  /217

Szpaki  /224

Zanie  /232

Końcowizna  /236

7. Trudny czas (1946-1949)  /247

Ostatnie bitwy  /247

"Cudzik" i "Bohdan"  /273

Śledztwo  /291

Proces  /312

Zakończenie  /323

Wykaz skrótów  /326

Bibliografia  /329

Indeks osób  /339