Komandoria joannitów w Poznaniu i inne posiadłości zakonu w historycznej Wielkopolsce

Autor: Tadeusz W. Lange

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 312

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 23,0 cm

Komandoria stanowiła najmniejszą ekspozyturę wielkich europejskich organizacji, jakimi były zakony rycerskie. Na terenie historycznej Wielkopolski istniały dwie komandorie – poznańska i kościańska, a przejściowo znalazła się jeszcze jedna – zakonu Szpitala św. Jana Jerozolimskiego, zwanego także zakonem joannitów, i im właśnie swoją uwagę poświęca badacz Tadeusz Wojciech Lange.

Komandoria w Poznaniu miała burzliwą historię. Najpierw była wysuniętą placówką zakonną, przez joannitów postrzeganą zapewne jako forpoczta w odległym królestwie. Następnie, po przejęciu przez władców Polski, traktowano ją jak królewską domenę i nadawano w nagrodę za zasługi. Wreszcie, po dwóch wiekach, została odzyskana przez zakon (już wtedy maltański) na następne dwa wieki i skasowana ostatecznie wkrótce potem, gdy – po wysiedleniu z Malty – jego okres świetności bezpowrotnie minął.

Niniejsze opracowanie prezentuje opis dziejów, siedzib i działalności obu wielkopolskich komandorii oraz joannickich dóbr na terenach przygranicznych. Bogato ilustrowane wydanie stanowi rzetelne, a zarazem atrakcyjne źródło wiedzy o obecności joannitów na tych ziemiach.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp /7

1. Komandorie zakonu św. Jana Jerozolimskiego  /11

2. Komandoria w Poznaniu /23

2.1. Fundacja, uposażenie, stan posiadania  /23

2.2. Kościół św. Jana Jerozolimskiego z przyległościami  /51

2.3. Siedziba joannitów w Poznaniu  /74

Założenie dworskie /74

Konwent i zakonnicy  /84

Szpital(e)  /86

Miasteczko (Przedmieście) św. Jana  /91

2.4. Działalność placówki poznańskiej  /96

Działalność duszpasterska  /96

Działalność szpitalna  /112

Działalność oświatowa  /117

2.5. Relacje z władzą  /120

Relacje z władzą świecką  /120

Relacje z władzą duchowną  /128

Relacje z władzą zakonną  /137

2.6. Komandorowie poznańscy  /154

3. Komandoria w Kościanie  /229

3.1. Fundacja, uposażenia, stan posiadania /230

3.2. Kościół NMP Wniebowziętej  /234

3.3. Siedziba joannitów w Kościanie /238

Dwór komandorski  /238

Konwent /239

Zakonnicy  /239

3.4. Działalność placówki kościańskiej  /241

3.5. Relacje z władzą  /243

Relacje z władzą świecką  /243

Relacje z władzą duchowną  /244

Relacje z władzą zakonną  /246

3.6. Zwierzchnicy placówki kościańskiej  /250

4. Joannickie dobra na terenach przygranicznych historycznej Wielkopolski  /259

Granica wielkopolsko-pomorska  /259

Granica wielkopolsko-marchijska  /269

Aneksy  /275

Bibliografia  /287

Indeks osobowy  /293

Indeks geograficzny  /305