Kodeks Napoleona. Historia i współczesność

Autorka: Katarzyna Sójka-Zielińska

Rok wydania: 2008

Liczba stron: 586

Okładka: miękka

Format: 14,5 x 20,5 cm

Wydanie 2

Moja chwała nie polega na 40 zwycięskich bitwach – mówił na wyspie św. Heleny Na-poleon – bo pamięć o nich zatarło Waterloo. Ale jest coś, czego nic nie zatrze, co żyć będzie wiecznie; tym jest mój Kodeks cywilny. Kodeks […] żyje już przeszło 200 lat, a uroczystości jubileuszowe były świętowane przez środowiska prawnicze kilku kontynentów […]”

(fragment Przedmowy)

W roku 2008 upłynęło 200 lat od wprowadzenia Kodeksu Napoleona do Polski. Jest to zarazem rocznica dwustulecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, którego zaczątkiem była Szkoła Prawa powołana do życia w 1808 r., „aby – jak pisano – zaradzić najnaglejszej potrzebie poznania Kodeksu Napoleona Wielkiego”.

Drugie wydanie monografii zostało wzbogacone o aneks zawierający pełny tekst pierwszego polskiego przekładu Kodeksu Napoleona z 1808 r. w opracowaniu i ze wstępem dr Anny Rosner z Wydziału Prawa i Administracji UW.

Spis treści:

Przedmowa  /9

Rozdział I. Prawo prywatne dawnej Francji  i okresu rewolucji  /13

1. Prawo i myśl prawnicza w czasach ancien regime`u   /13

1.1. Obszary prawne Francji przedrewolucyjnej  /13

1.2. Prawo rzymskie w średniowieczu  /14

1.3. Humanizm prawniczy. Mos docendi gallicus  /17

1.4. Program unifikacji prawa prywatnego w XVI wieku  /20

1.5. Prawo natury we Francji XVII wieku  /23

1.6. Program kodyfikacji prawa w epoce Oświecenia  /27

1.7. Myśl kodyfikacyjna francuskich filozofów /31

2. Prawo okresu Rewolucji (droit intermediare) /36

2.1. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789 roku /36

2.2. Reformy prawa osobowego /42

2.3 Prawo rodzinne w ustawodawstwie rewolucyjnym /44

2.4. Reformy prawa majątkowego /46

2.5 Pierwsze projekty kodeksu cywilnego /47

Rozdział II. Narodziny i młodość kodeksu Napoleona /53

1. Prace nad projektem roku VIII. Uchwalenie Code civil /53

1.1.  Powołane komisji kodyfikacyjnej. Sylwetki redaktorów /53

1.2.  założenia projektu z VIII. Discours preliminaire /56

1.3. Dyskusje nad Livre preliminaire /58

1.4. Projekt roku VIII przed Trybunatem /62

1.5. Finał prac- promulgacja Code civil des Francais /65

1.6. Code civil w Europie /68

1.7. Wpływy code civil w Ameryce, Afryce i Azji /71

2. Założenia ogólne i przepisy Code civil /75

2.1. Kodeks Napoleona- dzieło kompromisu /75

2.2 systematyka Code civil /79

2.3 Tytuł wstępny- zasady obowiązywania i stosowania Kodeksu Napoleona /82

2.4. Prawo osobowe /88

2.5. Prawo rodzinne /92

2.6. Prawo rzeczowe /98

2.7. Prawo spadkowe /105

2.8. Prawo zobowiązań /114

Rozdział III. Reformy prawa cywilnego w XIX i XX wieku /123

1.Nowelizacje Kodeksu Napoleona  w czasach III Republiki /123

1.1 Kierunki przemian ustawodawstwa cywilnego /123

1.2. Projekty generalnej rewizji Kodeksu Napoleona /123

1.3. Nowelizacje prawa osobowego i rodzinnego /128

1.4 Reformy prawa rzeczowego /131

1.5. Nowelizacje prawa spadkowego /136

1.6. Reformy prawa zobowiązań /137

2. Reformy Kodeksu Napoleona w czasach IV i V Republiki /141

2.1. Kierunki rozwoju prawa cywilnego p II wojnie światowej /141

2.2. Reformy prawa osobowego /145

2.3. Reformy prawa małżeńskiego /148

2.4. Pakt cywilny solidarności i konkubinat /151

2.5. Nowelizacje prawa rodzinnego /153

2.6. reformy prawa majątkowego /157

Rozdział IV. Kodeks Napoleona w nauce i w orzecznictwu sądowym /161

1. Doktryny cywilistyczne XIX i XX wieku /161

1.1. Kierunki rozwoju nauki i nauczania prawa cywilnego /161

1.2. Początki szkoły egzegezy (1804-1830)  /162

1.3. Szkoła egzegezy w latach 1830-1880  /166

1.4. Lata zmierzchu szkoły egzegezy 1880-1900  /167

1.5. Kierunek tzw. szkół naukowych  /168

1.6. Teorie modernistyczne wykładni doktrynalnej  /169

1.7. Szkoła tzw. wolnych poszukiwań naukowych  /171

2. Kodeks Napoleona w świetle judykatury  /176

2.1. Kierunki rozwoju orzecznictwa w XIX i XX wieku  /176

2.2. Kierunki wykładni art. 544 Kodeksu Napoleona  /179

2.3. Zasada swobody umów w orzecznictwie  /181

2.4. Zasady odpowiedzialności cywilnej w judykaturze  /183

2.5. Kodeks Napoleona w decyzjach Rady Konstytucyjnej i trybunałów europejskich  /185

2.6. Code civil wobec wyzwań współczesności  /191

Rozdział V. Kodeks Napoleona w Polsce (1808-1946)  /195

1. Kodeks Napoleona w Księstwie Warszawskim  /195

1.1. Dyskusje wokół ustawodawstwa napoleońskiego  /195

1.2. Prace przygotowawcze nad wprowadzeniem Kodeksu Napoleona  /198

1.3. Kodeks w życiu polityczno-prawnym Księstwa Warszawskiego  /199

1.4. Nauka i nauczanie prawa  /204

1.5. Wprowadzenie Kodeksu Napoleona w Galicji Zachodniej  /206

1.6. Kodeks w okresie przejściowym (1813-1815)  /208

2. Kodeks Napoleona w Królestwie Polskim  /209

2.1. Kodeks w pierwszych latach ery "konstytucyjnej"  /209

2.2. Reforma prawa hipotecznego w 1818 roku  /211

2.3. Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego 1825 roku  /213

2.4. Prawo osobowe i rodzinne w Kodeksie Cywilnym Królestwa Polskiego  /214

2.5. Reformy prawa małżeńskiego  /217

2.6. Reformy prawa majątkowego Kodeksu Napoleona  /219

2.7. Kierunki rozwoju orzecznictwa cywilnego  /223

2.8. Nauka i nauczanie prawa cywilnego na Uniwersytecie Warszawskim  /224

2.9. Kodeks Napoleona w Rzeczypospolitej Krakowskiej  /228

2.10. Cywilistyka w Królestwie Polskim doby międzypowstaniowej  /232

2.11. Nauka prawa cywilnego w Szkole Głównej Warszawskiej  /233

2.12. Ośrodki myśli prawniczej Królestwa Polskiego doby popowstaniowej  /238

2.13. Cywilistyka polska w początkach XX stulecia  /241

2.14. Ogólna ocena prawoznawstwa cywilnego w Królestwie Polskim  /244

3. Kodeks Napoleona w Drugiej Rzeczypospolitej  /247

3.1. Prawo francusko-polskie w planach unifikacji prawa  /247

3.2. Nauka prawa cywilnego na Uniwersytecie Warszawskim  /249

3.3. Cywiliści francuscy w życiu naukowym Drugiej Rzeczypospolitej  /253

3.4. Współpraca polsko-francuska w ramach Komisji Kodyfikacyjnej  /257

Indeks osób  /263

Aneks. Pierwsze polskie tłumaczenia Kodeksu Napoleona (Anna Rosner)  /271

Kodex Napoleona  /295