Kobiety i rośliny w folklorze polskim

Autorka: Sara Orzechowska

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 280

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 21,5 cm

Autorka prezentuje miejsce roślin, kwiatów i ziół w polskiej (i wschodniosłowiańskiej) kulturze ludowej w perspektywie kulturowo-ekologicznych sieci relacji: kobieta–roślina. Symbolika i zastosowanie roślin analizowane są w ścisłym związku z miejscem kobiet w życiu społecznym i rodzinnym wsi, a także w systemie wierzeń i obyczajów. Tak więc są rośliny „dziewczęce” (kalina, wiśnia) i panieńskie (ruta, rozmaryn, barwinek), ale też „męskie” (chmiel), bywają również rośliny o ambiwalentnym charakterze (groch).

prof. dr hab. Izabella Bukraba-Rylska

Studium Orzechowskiej stanowi dobry przykład rekonstrukcji „ludowych ontologii” w perspektywie oryginalnej i płodnej poznawczo – ekologii kulturowej. Zagadnienie to postawiono w pionierski sposób, tzn. scalono je w ramach „ludowego obrazu świata”, „chłopskiego światoodczucia”.

prof. dr hab. Roch Sulima

Spis treści:

Wykaz skrótów /9

Wstęp  /11

Rozdział 1. Ustalenia metodologiczne /17

Interdyscyplinarny charakter badań  /17

Kultura ludowa - definicje, warunki, koncepcje  /23

Rozdział 2. "Nie ucinaj, bo już rodzić będę" - rośliny i zielarstwo w folklorze tradycyjnym  /34

Postrzeganie roślin w folklorze /34

Podróż w zaświaty przy użyciu enteogenów. Przekraczanie granicy życie - śmierć  /59

Rozdział 3. "Stare baby wiedzą, co w piekle warzą i jedzą" - kobiety w tradycyjnym folklorze polskim  /77

Kultura chłopska - kultura patrylinearna  /79

Status kobiety na przykładzie scenariusza chłopskiego wesela  /88

Kobiety w polskich tekstach folkloru /105

Dorosła kobieta - jej moc magiczna i lecznicza  /121

Rozdział 4. Symbolika roślinna  w wyrażaniu kobiecości w tekstach polskiego folkloru  /131

Rośliny dziewczęce: kalina, wiśnia  /133

Zioła w panieńskim wianku: ruta, barwinek, rozmaryn  /140

Chmiel: męski towarzysz inicjacji kobiet  /154

Konopie i len: rośliny kobiety kreatorki  /165

Groch i grochowina: między płodnością a jałowością /182

Wierzby - wszystkie odsłony kobiecości  /191

Rozdział 5. "Z babunią zaglądałyśmy do pni starych wierzb" - współczesne przekazy o roślinach: trwanie, zanikanie, transformacje  /197

Powojenne losy kultury zielarskiej w Polsce /197

Pamięć i kultura długiego trwania /212

Relacje z roślinami w kulturze współczesnej  /233

Wnioski i nowe pytania  /242

Zakończenie  /255

Bibliografia  /257