Klasztor w gospodarce średniowiecznej w nowożytnej

Pod redakcją: Marka Derwicha

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 848

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron delikatnie przykurzone

Prezentowana książka to szósty tom z cyklu „Klasztor w…” tym razem poświęcony miejscu i roli klasztoru w średniowiecznej i nowożytnej gospodarce. Życie zakonne wymagało nie tylko poświęcenia się modlitwie czy pomocy potrzebującym, ale także pracy na rzecz wspólnoty zakonnej i organizacji jej życia. Zakonnicy musieli też przecież jeść i pozyskiwać środki na funkcjonowanie zgromadzeń. Nierzadko zatem potrzebowali pozyskiwać środki od ofiarodawców lub też własną pracą finansować codzienne potrzeby czy długofalowe przedsięwzięcia. Poszczególne artykuły w książce ukazują tę część życia zakonnego w średniowieczu i czasach nowożytnych, odpowiadając na pytania: jak zgromadzenia zakonne kształtowały swoje budżety, z jakich źródeł czerpano dochody, czy dominującą rolę odgrywały datki wiernych i fundacje, czy też praca własna zakonników oraz w jakich dziedzinach gospodarki zarobkowali zakonnicy. Istotnym problemem poruszanym przez autorów jest również kondycja finansowa klasztorów kasowanych pod koniec XVIII i w XIX wieku przez władze zaborcze na terenie dawnej Rzeczypospolitej.

Spis treści:

Wykaz skrótów   /9

Marek DERWICH, Wstęp   /15

Marek DERWICH, Introduction   /17

Marek DERWICH, Badania nad gospodarką mendykantów - uwagi krytyczne   /9

I. Idee

Michał Tomaszek, Materialny niedostatek jako przeszkoda w prowadzeniu życia zgodnego z regułą. Ekkehard z Sankt Gallen o dolach i niedolach swojego klasztoru   /29

Anna Zajchowsa, Zagadnienia ekonomiczne w zbiorach kazań modelowych z dominikańskich bibliotek klasztornych w późnym średniowieczu   /49

Bogusław Czechowicz, Manifestowanie klasztornego feudum w krajach Korony Królestwa Czech w XVII i XVIII w.    /73

II. Źródła

Krzysztof Kaczmarek, Źródła do badań nad gospodarką klasztoru dominikanów we Wronkach w średniowieczu i czasach nowożytnych   /91

Olga Miriam Przybyłowicz, Jak panny zakonne rozliczały się? Księgi rachunkowe jako źródło do badań nad polskimi klasztorami żeńskimi w XVI-XVIII w.   /101

ks. Henryk Gerlic, Regestrum z Bojkowa (1659-1751) i Diarium des Klosters Rauden (1716-1746). Dwa źródła do spraw gospodarczych klasztoru cystersów w Rudach   /115

ks. Janusz Królikowski, Inwentarz kościoła, plebanii i uposażenia parafii pw. św. Jakuba Apostoła w Tuchowie z 1803 r.   /141

Raisa Zianiuk, Źródła do badań nad gospodarką klasztorną oraz majątkiem poklasztornym w latach 1772-1914 znajdujące się w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku   /169

III. Budżet klasztorny: dochody, wydatki i obrót gotówką

Piotr Oliński, Atrakcyjność modlitewna a nadania i legaty na rzecz klasztorów funkcjonujących w późnośredniowiecznych miastach na przykładzie Chełmna i Torunia   /197

Elżbieta Piwowarczyk, Pobożne legaty jako źródło dochodu klasztoru bernardynów w Krakowie w latach 1453-1530   /209

o. Marek Miławicki OP, Kontrybucje klasztorne w dominikańskiej Prowincji Ruskiej św. Jacka w latach 1612-1648    /229

Maciej Zdanek, Dochodowość majątku klasztoru cystersów w Mogile w połowie XVI w. na podstawie inwentarza dóbr z lat 1560-1566    /257

Agnieszka Januszek-Sieradzka, Powinności stacyjne klasztorów i ludności dóbr klasztornych na ziemiach Królestwa Polskiego w połowie XVI w.    /275

Waldemar Rodzynkowski, Na co ksieni Magdalena Mortęska wydawała pieniądze? O wydatkach benedyktynek w świetle Kroniki benedyktynek chełmińskich   /293

Patrycja Gąsiorowska, Obrót gotówką w klasztorze żeńskim na przykładzie osiemnasto-wiecznych ksiąg rachunkowych wybranych klasztorów krakowskich i lwowskich   /303

Dominika Burdzy, "Percepta et expensa". Budżety obu klasztorów dominikańskich w Sandomierzu w XVIII w.   /319

IV. Uposażenie i gospodarka klasztorna

Kateřina CHARVÁTOVÁ, Ekonomika cisterckých klášterů. 12.-14. Století    /333

Maja Gąssowska, Pierwotne u posażenie i gospodarka opactwa cystersów z Mons Sancti Nicolai w Inflantach w XIII w.    /347

Artur Chojnacki, Inkorporacje kościołów parafialnych do klasztorów w przekazie Liber beneficiorum Jana Długosza   /361

Pavel KRAFL, Kapitoly z hospodářských dějin třeboňské kanonie   /379

Tadeusz M. Trajdos, Dobra i dochody klasztoru augustianów w Brześciu Litewskim w świetle archiwaliów konwentualnych (do końca XVII w.)    /385

Jerzy Rajman, Gospodarka w dobrach klasztoru bożogrobców miechowskich w XV-XVI w.   /413

Tomasz Ciesielski, Aktywność gospodarcza klasztoru franciszkanów w Międzyrzeczu Ostrogskim w XVII w.   /433

Anna Szylar, "Sprawa o tym, jak benedyktynki gospodarstwo prowadziły...". Organizacja i funkcjonowanie gospodarki opactwa benedyktynek w Sandomierzu w XVII i XVIII w.   /447

o. Jan Andrzej Spież OP, "Figle i niedole" poddanych dominikańskiego klasztoru pw. Bożego Ciała we Lwowie z majątku w Dawidowie w XVIII w.   /461

V. Górnictwo, winiarstwo, budownictwo, rzemiosło, młynarstwo, drukarstwo

Czesław Hadamik, Rola klasztorów w rozwoju górnictwa i hutnictwa rud ołowiu i miedzi na terenie Zagłębia Staropolskiego   /483

Jerzy Sporek, Uprawa winorośli i produkcja wina jako istotny element gospodarki opactwa benedyktynów w Gengenbach w Badenii   /489

Ryszard Mączyński, Ekonomia zakonnego budowania w realiach Rzeczypospolitej XVII i XVIII w., s. 515

Rafał KUBICKI, Miejsce czynszów z młynów w dochodach wybranych klasztorów mniszych na Pomorzu Wschodnim do połowy XVIII w.  /533

Ołeh Duch, Czernice, które sprzedają nici białe. O rzemiośle niciarskim w żeńskich monasterach eparchii lwowskiej w XVIII w.   /547

Halina Rusińska-Giertych, Dochody klasztorów wynikające z działalności typograficznej na przykładzie drukarni franciszkanów we Lwowie (1770-1776)   /553

VI. Gospodarka klasztorna w dobie kasat

Hermina Święch, Źródła utrzymania klasztoru bernardynek przy kościele pw. św. Agnieszki na Stradomiu w Krakowie oraz stan ich dochodów u progu kasaty klasztoru w 1788 r. i po przeniesieniu konwentu do klasztoru bernardynek przy kościele pw. św. Józefa   /575

Sławomir Kościelak, Majątek nieruchomy i ruchomy klasztoru brygidek w Gdańsku u progu kasat oraz jego losy po kasacie w 1835 r. Wstępne ustalenia   /597

Walentyna Łoś, Sytuacja gospodarcza klasztorów bazylianek na Wołyniu u progu kasat (koniec XVIII - początek XIX w.)   /611

Beata Lorens, Sytuacja gospodarcza monasterów bazyliańskich w Galicji u progu kasat józefińskich oraz losy ich majątku po kasacie. Zarys problemu   /623

Witalij Rosowski, Sytuacja gospodarcza klasztoru bernardynów w Janowie na Podolu u progu kasat oraz losy jego majątku po kasacie w 1832 r.   /643

Irena Wodzianowska, Sytuacja gospodarcza klasztoru bazylianów w Zahorowie na Wołyniu u progu kasat oraz losy jego majątku i zabudowań po kasacie w 1839 r.   /663

o. Roland Prejs OFMCap, Z doświadczeń kapucyńskich kwestarzy przełomu XIX i XX w.   /685

Małgorzata Milecka, Ogrody małopolskich cystersów w pierwszej połowie XIX w. i stan ich zachowania   /695

Bibliografia   /724

Indeks osób i miejscowości   /790

Spis ilustracji i map   /838

Wykaz autorów   /843