Kalkulować... Polacy na szczytach c.k. monarchii

Autor: Waldemar Łazuga

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 458

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Historia karier politycznych Polaków pod austriackim zaborem jest częścią historii Austrii i Austro-Węgier oraz częścią historii Polski. Jest to jednocześnie historia niespecjalnie nadająca się na dydaktyczną, patriotyczną ani żadną inną legendę. Większość bohaterów tego dramatu, jeśli nawet miała w życiorysie powstańczy epizod, to romantyzmu się wyrzekła. Niektórzy zwalczali go przez całe życie. Budowali coś w rodzaju alternatywnego patriotyzmu w warunkach braku własnego państwa. Niektórzy uchodzili za antybohaterów. Obrazoburcze teorie łączyli z zadziwiająco nieraz skuteczną praktyką polityczną. Oswajali się z zaborcą, robili kariery polityczne i wykorzystywali instytucje liberalizującego się państwa Habsburgów lepiej niż przedstawiciele kilku innych narodowości. W monarchii odgrywali istotną rolę i odcisnęli wyraźne piętno na jej kulturze politycznej. Na szczyty wspięło się nie dwóch, nie trzech z nich, lecz kilkudziesięciu. Ta historia rozgrywa się na salonach. I wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Galicyjską politykę w c.k. monarchii można opisać za pomocą trzech nazwisk: Gołuchowski, Dunajewski, Bobrzyński.

Co łączyło te trzy osobistości? Wszyscy trzej byli konserwatystami. Byli też austriackimi ministrami. Dwóch z nich piastowało urząd namiestnika. Dwóch było profesorami jagiellońskiej wszechnicy.
Różnice są nie mniej wymowne. Agenor Gołuchowski był arystokratą, Julian Dunajewski profesorem ze szlacheckim herbem, Michał Bobrzyński mieszczaninem, który odmówił przyjęcia szlachectwa. Konserwatyzm pierwszego był zamknięty, drugiego nosił liberalne znamię, a trzeciego zezwalał na politykę z udziałem socjalistów i ludowców. , Bobrzyńskiemu przekonań konserwatywnych nieraz odmawiano, a nawet zarzucano mu "demokratyzm".

Spis treści:

Wstęp  /9

Rozdział I. W państwie Franciszka Józefa  /17

1. Świat heliocentryczny  /19

2. "Kronland cały"  /29

3. Austria i Austro-Węgry  /35

4. Potrzebny newrolog  /35

5. Wspólnota poliglotyczno-liberalno-demokratyczna  /37

6. "Bądźcie sobie jak sami chcecie..."  /42

Rozdział II. Od kontestacji do negocjacji  /47

1. "Akomodacja"  /49

2. Wacław Zaleski czyli preludium  /56

3. Romantyczny antybohater  /61

4. "Kochany hrabia"  /65

5. Przeciw Schmerlingowi  /73

6. Powstanie i polityczne rachunki  /77

7. Przed wyborem drogi  /80

8. Autonomia   /89

9. Alfred Potocki  /95

10. Misterium Grocholskiego  /101

Rozdział III. Od akceptacji do konstelacji  /105

1. Cesarski minister  /107

2. Serdeczne porozumienie  /110

3. Reprezentacja kraju, a nie klub  /112

4. Ziemiałkowski i nowy gabinet  /116

5. Najważniejszy portfel  /118

6. Osobliwy duet  /121

7. Profesorskie nawyki  /125

8. Taaffe genannt  /129

9. Polska konstelacja  /134

10. Przełom 1888 roku  /140

11. "Jeśli wszyscy są niezadowoleni"  /145

12. Windischgratz, Madeyski i eksperymentalna koalicja  /153

13. "Bezowocne pogadanki"  /166

Rozdział IV. Od konstelacji do demokratyzacji  /173

1. "Niespodzianka największa"  /175

2. "Hanowerczyk" po Windischgratzu  /180

3. "Dożywotni gabinet"  /182

4. "Wiedeńskie łaźnie"  /189

5. Między Thunem i Eimem  /196

6. V kuria  /200

7. Nowa Izba i rozporządzenia /208

8. "Abzug" Badeni /213

9. Gautsch i długi cień Badeniego  /220

10. Thun i dalej w cieniu  /227

Rozdział V. Od demokratyzacji do orientacji  /237

1. Prowizoryczne prowizoria  /239

2. Pax Koerberiana  /247

3. Września w Austrii  /257

4. Polityka się demokratyzuje  261

5. Powrót Gautscha i reforma  /266

6. "W głębi serca demokrata" i z pozoru dobrze  /276

7. Ostatni przedstawiciel "kaunitzowskiej szkoły"  /285

8. Przeciw reformie i wybory powszechne  /288

9. Naturalny następca  /296

10. Nowy namiestnik i nowa polityka  /301

11. "Anty-Gołuchowski" i wojna na firmamencie  /305

12. Orientacje i rekonstrukcje  /307

13. Eksperymentalna koalicja i trudny rok  1911  /316

14. Orientacyjna konstelacja  /320

Rozdział VI. Od orientacji do końca  /331

1. Winny: Biliński  /333

2. "Etwas von Tisza"  /341

3. "Austrofilizm w kolorach tęczy"  /344

4. "Strategiczna pomyłka"  /349

5. Nadzieje wśród zawodów  /355

6. Nowa droga i nowa konstelacja?  /360

7. Ministerium Bobrzyńskiego i nowy cesarz  /362

8. Rada Państwa i ostoja rządów  /372

9. Spóźnieni ministrowie i Adam Tarnowski  /377

10. Brześć i "ból straszny"  /383

11. Ostatni posterunek Bobrzyńskiego i "auch" Bilińskiego  /387

Zakończenie  /395

Aneks. Premierzy, ministrowie, gabinety  /399

Bibliografia  /419

Spis ilustracji  /441

Indeks  /443