Jedwabny Szlak, który przetrwał, gdy mocarstwa upadały. Historyczny tygiel kultur - współczesne dylematy

Autor: Wojciech Hubner

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 432

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 cm

Ważne tło ewolucji Jedwabnego Szlaku stanowi wielokulturowa warstwa tego mechanizmu, także dynamicznie ewoluująca wraz z biegiem czasu. Szlak funkcjonuje w ramach realiów różnych kul- tur – tak integrujących się, jak i wzajemnie się ścierających. Jednak sam również jest czynnikiem zmieniającym owe ramy kulturowe – przyspieszającym lub umożliwiającym przemiany – stając się ich niezwykłym katalizatorem. Ta opowieść jest jednak przede wszystkim pochwałą siły, odporności i stabilności mechanizmu ekonomicznego, który to wszystko wprawia w ruch. Ostatecznie specyfika handlu i współpracy w pokoju ukazuje swą wyższość nad różnymi rozwiązaniami siłowymi w stosunkach międzynarodowych, z których niestety znana jest historia naszej cywilizacji. (...) W moim zamyśle książka ta ma być przede wszystkim opowieścią o tym, jak pewien wycinek złożonych procesów rozwoju naszej cywilizacji, animowany niezwykle trwałymi i odpornymi na niekorzystne zjawiska mechanizmami handlu, ewoluował przez wieki w zróżnicowanym środowisku wielokulturowym. Jednocześnie, na zasadzie sprzężenia zwrotnego, przez prawie siedemnaście wieków Jedwabny Szlak wnosił swoje wielowarstwowe impulsy w funkcjonowanie wielkich fragmentów układu całościowego, tworząc cywilizację wielokulturową, która dalej ewoluowała już poza nim, aby w końcu osiągnąć stan dzisiejszy.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Słowo od Autora  9

Zamiast wstępu: W poszukiwaniu własnej drogi i śladów wielkiego Szlaku   /11

Część I. Historyczny Jedwabny Szlak: trwały mechanizm ekonomiczny i wielopiętrowy tygiel kultur

Rozdział 1. Historyczny Jedwabny Szlak i przemiany kulturowe  /43

1.1. Interakcja kulturowa w ujęciu dynamicznym    /48

1.2. Ewolucja Jedwabnego Szlaku: warstwy i płaszczyzny zmian  /51

Rozdział 2. Początki związku: jedwab – Chiny   /64

2.1. Protoplaści: wędrówki i szlaki   /64

2.2. Na osi czasu: odkrycie jedwabiu   /70

Rozdział 3. Jak opowiedzieć o dziejach Szlaku?  /103

3.1. Zachodnia legenda „romantyczna”  /103

3.2. Szlaki morskie i lądowo-morskie  /114

3.3. W kierunku interpretacji realistycznej  /117

3.4. Christopher Beckwith – gruntowna zmiana perspektywy  /120

3.5. Dynastia Qin – początek międzynarodowego handlu jedwabiem oraz państwa chińskiego  /132

Rozdział 4. I warstwa kulturowa: chiński fundament i najstarsze wektory niechińskie   /137

4.1. Formowanie się kluczowych parametrów kultury chińskiej  /137

4.2. Początki świata według wierzeń chińskich   /144

4.3. Chiński fundament filozoficzny: Konfucjusz i Laozi  /150

4.4. Z perspektywy fascynacji pięknem i oryginalnością: inne elementy kultury chińskiej   /159

4.5. Najstarsze niechińskie wektory kulturowe: koczownicy Eurazji Centralnej   /177

4.6. Najstarsze niechińskie wektory kulturowe na Szlaku i wokół niego: judaizm i elementy kultury perskiej   /185

4.7. Mechanizm i Szlak, które przetrwały, choć mocarstwa upadały   /201

Rozdział 5. II warstwa kulturowa: czasu buddyzmu   /209

5.1. Korzenie buddyzmu: wedyzm i hinduizm   /209

5.2. Lord Gautama-Budda i buddyzm - najpotężniejsza religia Jedwabnego Szlaku  /217

5.3. Groty Mogao w Dunhuang: przypadek najwyższej klasy integracji kulturowej   /229

Rozdział 6. III warstwa: złożony świat dynastii Tang - sukces i klęska (618 - 907 n.e.)   /244

6.1. Wędrówki języków świata na obszarach Szlaku  /244

6.2. Dynastia Tang: "Chiński renesans" - apogeum otwartości na świat zewnętrzny i późniejsza zmienność kompasu kulturowego   /247

Rozdział 7. IV warstwa: ekspansja świata arabskiego (VII-X w. n.e.)   /258

7.1. Azja Środkowa i losy plemion koczowniczych  /273

7.2. Rola Sogdiany i Sogdyjczyków na Jedwabnym Szlaku   /280

7.3. Fenomen kulturowy historycznej Azji Środkowej: rozdroże czy serce regionu?   /285

Rozdział 8. V warstwa: okres dominacji mongolskiej na Szlaku

Okres przedmongolski i mongolski: X-XIV w. n.e.  /290

8.1. Etniczna magma okresu przedmongolskiego   /290

8.2. Era Mongołów   /296

Rozdział 9. Obecność chrześcijan na Szlaku. Główne centra: nestorianie i Bizancjum   /310

9.1. Chrześcijańscy nestorianie - w poszukiwaniu nowego miejsca  /312

9.2. Wschodnia twierdza chrześcijaństwa - Bizancjum   /317

Rozdział 10. Schyłek karnawałowego Jedwabnego Szlaku - historia zatacza koło   /324

Część II. Inicjatywa Pasa i Szlaku: inspiracja historią i dylematy współczesności

Rozdział 11. Nowy świat i nowe Chiny   /337

Rozdział 12. Reaktywacja idei historycznego Szlaku: dylematy współczesne   /359

Zamiast zakończenia: Co dalej z Inicjatywą Pasa i Szlaku?   /388

Aneksy  /399

Aneks 1. Hodowla jedwabnika - przewodnik uproszczony   /399

Aneks 2. Podstawowe rodzaje jedwabiu chińskiego i naturalne barwniki   /402

Aneks 3. Popularne rodzaje jedwabiu produkowane poza granicami Chin (terminologia i specyfika niektórych gatunków jedwabiu ery nowożytnej)   /405

Aneks 4. Przykładowe projekty szczegółowe w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku i niektóre bariery w ich realizacji   /407

Aneks 5. Efekty wzajemnego oddziaływania ludzi i ich kultur na Jedwabnym Szlaku w krótkim i długim okresie   /409

Bibliografia  /410

Spis załączonych zdjęć i rysunków  /420

Spis wydzielonych w tekście ramek i tabel   /422

O Autorze  /424

Indeks geograficzny   /425

Indeks osobowy   /434