Janowiec nad Wisłą. Dzieje miasta 1537 - 1869

Autor: Andrzej Szymanek

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 177

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 21,5 cm

„Kto raz zobaczy Janowiec, ten będzie tu wracał. Czas zatrzymał się w wąskich uliczkach miasteczka, w murach zamku, w zabytkowym kościele.” Tak pisał Mikołaj Spóz, fotograf, kronikarz ziemi puławskiej.

Niech te słowa będą zachętą do przeczytania opowieści o miejskich dziejach Janowca nad Wisłą w latach 1537-1869. To dawne miasteczko leżące w malowniczym miejscu Małopolskiego Przełomu Wisły.

Książce jest bliżej do przewodnika niż do małej monografii dziejów Janowca. Narrację dopełniają przypisy, bibliografia, kalendarium, aneksy, ilustracje. Poszerzają wiedzę o dawnym Janowcu – ale objętość wzrasta po dwakroć. Jednak „wyspowy” tekst pozwala się czytać w jakim chcesz porządku.

(…) Książeczka opowiada o miejscu, gdzie „czas zatrzymywał się czasem”. A wrażenie takie przychodziło, gdy spoglądałeś na lubelską stronę ze skarpy janowieckiej. Widziałeś szachownice łąk i niw, a w tle le[niw]ie toczącą swe wody Wisłę. Ogarniał cię niebiański spokój i wzruszające zdziwienie. I pytałeś w duchu: skąd to cudo? Dlaczego tutaj?

(…) To wszystko przyciągało ciekawskich, ciekawych i oświeconych turystów. Już od ponad dwóch wieków przyciągało.

(Andrzej Szymanek, autor)

Spis treści:

Od autora  /7

Syrokomla w średniowieczu  /11

"Gościniec ruski" i rozwój średniowiecznej Syrokomli  /11

Pierwsi znani właściciele Syrokomli  /12

Prawo średzkie dla Syrokomli i Mszadli (1361)  /14

Syrokomla w czasach Jana Długosza (wiek XV)  /15

Powstanie miasta Janowca  /17

Firlejowie w Syrokomli  /17

Lokacja Janowca w 1537  /20

Rozwój nowego miasta (1537-1580)  /21

Janowiec w czasach Tarłów (1590-1654)  /24

Barbara Tarłowa i jej kościelne fundacje (1600, 1610)  /25

Janowiecki epizod rokoszu Zebrzydowskiego (1606)  /27

Jan Karol Tarło dziedzicem Janowca (1618-1640)  /28

Janowiec po śmierci Jana Karola Tarło (1640-1651)  /30

Lubomirscy w Janowcu (1654-1778)  /31

Janowiec w okresie potopu szwedzkiego (1655-1656)  /32

Rokosz Lubomirskiego. Wydarzenia w Janowcu (1664)  /34

Rządy Barbary Lubomirskiej (1667-1689)  /36

Jerzy Dominik Lubomirski (1689-1727). Założyciel janowieckiej linii rodu  /37

Janowieckie epizody "trzeciej wojny północnej" (1702-1707)  /38

Wizyta cara Piotra I w Janowcu  (1711)  /40

Janowiec po śmierci Jerzego Dominika Lubomirskiego (1727-1741)  /42

Antoni Benedykt Lubomirski (1741-1761)  /43

Jerzy Marcin Lubomirski (1761-1778)  /44

Janowiec w czasach Konfederacji barskiej (1768-1772) oraz Insurekcji kościuszkowskiej (1794)  /46

Mikołaj Piaskowski ostatnim właścicielem klucza janowieckiego (1778-1803)  /50

Rozpacz klucz janowieckiego (1789-1793-1805)  /50

Dekret Trybunału Koronnego Lubelskiego (1789), "Rozbiór" dóbr Mikołaja Piaskowskiego (1790-1793)  /51

Dwie "janowieckie" schedy majątkowe (1790)  /53

Majątki powstałe po rozpadzie dóbr janowieckich (1805)  /55

Osławscy w Janowcu i oblasch (1802-1868)  /56

Janowiec i Oblasy w latach 1802-1823. Maciej Walenty Osławski  /57

Janowieckie epizody: wojny polsko austriackiej (1809), końca kampanii napoleońskiej (1812-1814)  /58

Dobra Janowiec i Oblasy w latach 1823-1868  /60

Janowiec w Królestwie Polskim (1815-1869)  /62

Upadek miasta (1869)  /64

Epilog  /66

Właściciele dóbr Janowiec i Oblasy w latach 1878-1929  /67

Nota bibliograficzna /79

Kalendarium dziejów Janowca  /89

Aneks 1. "Ordynacja" Andrzej Firleja dla mieszczan janowieckich (1580)  /99

Aneks 2. Mieszkańcy parafii janowieckiej (1686-1699)  /104

Aneks 3. Zamek w Janowcu  /116

Aneks 4. Opis Janowca nad Wisłą z 1860 roku  /133

Aneks 5. Ukaz o przemianowaniu miejscowości nie mających charakteru miejskiego w guberniach Królestwa Polskiego na osady  /146

Aneks 6. Herb gminy Janowiec nad Wisłą  /149

Ilustracje /155