Jan Jerzy Przebendowski podskarbi wielki koronny i dobrodziej ostrowski. Szkic biograficzny

Autor: Adam Perłakowski

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 188

Okładka: twarda

Format: 15,0 cm x 21,5 cm

"Pisząc tę książkę, zdaje sobie sprawę z kilku rzeczy. Po pierwsze, tak barwna i wielowymiarowa postać, jaką był Jan Jerzy Przebendowski, jest „trudnym materiałem” dla historyka, który podjąłby się spisania jego biografii. Żył 90 lat w bardzo burzliwym okresie w dziejach Rzeczypospolitej polsko-litewskiej. Po drugie, stan zachowanych źródeł i ich rozproszenie nie ułatwiają pracy badaczowi. Po trzecie wreszcie, działalność Przebendowskiego jawi się wielowątkowo. Był przecież kolejno starostą mirachowskim, kasztelanem chełmińskim, wojewodą malborskim i wreszcie podskarbim wielkim koronnym, który to urząd dzierżył przez 26 lat. Pod koniec życia został też starostą generalnym Wielkopolski. Zaabsorbowany sprawami państwowymi, znalazł czas, aby zająć się ważnymi kwestiami o charakterze lokalnym […]".

(fragment „Wstępu”)

Spis treści:

Wstęp  /7

Część I. Droga do wielkiej kariery  /21

1.1. Rodzina, herb, dzieciństwo i młodość  /23

1.2. Późny start, szybka kariera  /26

1.3. Pierwsze godności "Pana malkontenta" rodem z Prus Królewskich. Flirt z Brandenburgią i zatargi z Gdańskiem  /30

1.4. Decydująca rozgrywka o polską koronę  /35

1.5. U boku nowego monarchy. Trudne początki rządów w państwie  /41

1.6. Wydźwignąć Polskę z marazmu!  /44

1.7. Wobec roszczeń brandenburskich  /46

1.8. Wojska saskie w Rzeczypospolitej  /49

1.9. Wojna o Inflanty  /52

1.10. O międzynarodowe wsparcie Rzeczypospolitej  /58

1.11. Wobec Sapiehów i spraw litewskich. Tragiczne sejmy z lat 1701-1702  /61

1.12. U progu katastrofy  /64

1.13. Imć Pan podskarbi wielki koronny  /66

1.14. Klientalny krąg senatora i ministra  /68

1.15. Duży majątek i wielkie dochody  /72

Część II. Pan na Ostrowie i Przygodzicach  /75

2.1. Kupno Ostrowa przez Przebendowskiego. Prawne uwarunkowania kontraktu  /77

2.2. Ostrów w wirze Wielkiej Wojny Północnej  /82

2.3. Akt lokacji z 26 maja 1714 r. i kolejne uregulowania prawne dla Ostrowa  /85

2.4. Ostrowski "pitaval"  /93

2.5. Religie w Ostrowie. Regulacje prawne i organizacyjne wspólnot wyznaniowych  /99

2.6. Skutki relokacji Ostrowa  /109

Część III. Życia Imć Pana podskarbiego blaski i cienie  /113

3.1. Podział polityczny społeczeństwa szlacheckiego Stosunek do opozycji /115

3.2. Na niwie dyplomacji  /123

3.3. Przebendowski wobec "Rzeczypospolitej Leszczyńskiego"  /126

3.4. Królewski doradca i współpracownik  /130

3.5. W kręgu wzajemnych zależności i układów  /135

3.6. Podskarbiostwo ciężkim kawałkiem chleba?  /137

3.7. "Sól w oku" polskiej szlachty  /140

3.8. Rodzinne kłopoty i troski  /143

3.9. Bogactwo i prestiż  /145

Zakończenie  /149

Aneks  /153

Bibliografia  /161

Wykaz skrótów  /173

Indeks osób  /177

Spis ilustracji  /187