Inflanckie pitoreski. Kultura dworu ziemiańskiego dawnych Inflant Polskich w XIX wieku

Autorka: Teresa Rączka-Jeziorska

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 500

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 15,0 cm x 23,5 cm

"... Czy jednak kultura krainy położonej niemal na samym skraju cywilizacji, w zalesionym, bagnistym terenie o niewielkim stopniu zaludnienia, będąca udziałem kilkudziesięciu familii, miała szansę przetrwać w nowych warunkach politycznych?

Szukając odpowiedzi na to pytanie, kilka lat temu podjęłam próbę zbadania polsko-inflanckiej literatury w epoce romantyzmu . Moją uwagę przykuła m.in. twórczość Michała Jana Borcha, Gustawa Manteuffla, Kazimierza Bujnickiego, Stefanii Ulanowskiej oraz autorów z kręgu "Rubonu". Wtedy też lepiej zdałam sobie sprawę z tego, że "małe drogi" po obu stronach Dźwiny prowadzą do miejsc już dawno "nieobecnych", a Inflanty Polskie są bytem tyleż malowniczym, co zmitologizowanym, a nawet fantazmatycznym [...]"

(fragment Livonia "Polonica)

Spis treści

Spis treści:

Wykaz skrótów  /13

Słowo wstępne  /15

Livonia "Polonica"  /17

Dlaczego rysunki?  /22

Strategia "archeologiczna"  /24

Bez tytułu  /28

Zasady edycji  /29

Aneks I. Korespondencja o Inflantach Polskich z "Wiadomości Polskich" (1858)  /31

Aneks II. Stan polskiej narodowości w Inflantach (1859)  /41

Rozdział 1. Inflancka ekspedycja autora Sobola i panny  /61

1.1. Zaklęcie Waltera Benjamina  /63

1.2. "Zadęcie do archiwów"  /66

1.3. Miejsce autobiograficzne  /70

1.4. Doświadczenie haptyczne  /74

1.5. "Gorączka" wyliczenia  /77

1.6. Archiwum przestrzeni  /79

Aneks III. Notatki statystyczno-historyczne, familijne ect. z podróży po Inflantach 1887 roku  /81

Rozdział 2. Wychowanie dworskie  /111

2.1. Pedagogika "uczucia"  /113

2.2. Edukacja szkolna  /116

2.3. Wychowanie domowe  /126

2.4. Guwernerzy "w kłopotach"  /142

Aneks IV. Wizytacja generalna szkoły powiatowej w Krasławiu (1821)  /149

Aneks V. Spisy ruchomości małoletnich Wiktorii i Karoliny Orłowskich, oddanych na pensję Sióstr Miłosierdzia z Krasławia, 1818-1924 (fragmenty)  /153

Rozdział 3. Piece. Cywilizacyjne cudo  /159

3.1. Marzenie o żelaznym piecu  /161

3.2. Z Petersburga do Dagdy  /163

3.3. "Będę drwa rąbał do twego pieca"  /165

Aneks VI. Kwity Wielmożnego Księdza Monstowicza, gwardiana, kustosza kościoła wielonskiego, na opłacone mu piece (1806)  /181

Aneks VII. Regestr roboty garncarskiej w pałacu Borchowej, kancelarzyny wielkiej koronnej, w roku 1788 spisany  /183

Rozdział 4. Wina dobrego ankar  /185

4.1. Toast  /187

4.2. Szlacheckie Dionizje  /187

4.3. Z perspektywy "wielkopańskiego fotela"  /195

4.4. Podano do stołu  /208

Aneks VIII. Oferta "Anciene Societe Bordelaise et Bourguignonne" z Paryża (początek II połowy XIX w.)  /223

Aneks IX. Dokumenty związane z konfliktem między Chaimem Izraelowiczem, żydowskim mieszczaninem z Dyneburga a Ignacym Ruckiem, majorem wojsk polskich (1822)  /225

Rozdział 5. Ziemiańskie rozgrywki  /235

5.1. Dar "z niczego"  /237

5.2. Szlachecka ekonomia  /239

5.3. Siurpryza  /261

Aneks X. Wiersz Gustawa Manteuffla "Do Panny Bogumiły Brunnów w dniu jej imienin" (Ryga 1884)  /273

Aneks XI. List K. Benisławskiego do generała Jana Weyssenhoffa  /275

Rozdział 6. Portret młodej damy. Wokół sztambucha Michaliny z Weyssenhoffów Targońskiej (1803-1880)  /279

6.1. Karminowa książeczka na wstążkę lub kluczyk  /281

6.2. Wokół osi czasu  /285

6.3. Wokół osi miejsc  /298

6.4. Haftem, piórkiem, akwarelą  /303

Aneks XII. Fragmenty sztambucha Michaliny z Weyssenhoffów Targońskiej (1803-1880)  /311

Aneks XIII. Akt zgonu Michała Weyssenhoffa, marszałka powiatu rzeżyckiego, zmarłego 1 sierpnia 1827  /317

Aneks XIV. Testament Michała Weyssenhoffa z 3 sierpnia 1827 /319

Aneks XV. List Michała i Marii Weyssenhoffów do siostry Michała, przebywającej w Rzymie, pisany z Andzelmujży w 1814 roku  /323

Aneks XVI. Akt podziału dóbr Andzelmujża w powiecie dyneburskim pomiędzy braci rodzonych Michała, Ksawerego, Wincentego, Konstantego, Jana i Stanisława Weyssenhoffów, 16 lipca 1798  /327

Rozdział 7. Modlitewnik hrabianki - Emilii Plater /333

7.1. Preromantyczne pouczenia  /335

7.2. Rozmodlone szlachcianki  /337

7.3. Kontrowersje  /343

7.4. Pozycja majątkowa starościanki giegobrodzkiej i jej konflikt z ojcem  /345

7.5. Hrabianka trzyma w ręku modlitewnik  /348

Aneks XVII. Wykaz modlitw z książki do modlenia Emilii Korawińskiej  /353

Rozdział 8. Egzekwie  /361

8.1. "Krzyk żałobny"  /363

8.2. "Zaduszny śpiew"  /367

8.3. "Płaczka z pogrzebu"  /370

8.4. Testament  /374

8.5. Nekrolog  /380

Aneks XVIII. Testament Michała Benisławskiego spisany w Dubnie 10 kwietnia 1808  /383

Aneks XIX. Testament podkomorzego księstwa inflanckiego Józefa Stanisława Zyberka z 13 kwietnia 1816  /391

Posłowie  /397

Bibliografia  /401

Wykaz ilustracji  /427

Nota bibliograficzna  /431

Summary /435 

Pезюме  /441

Anotacija /447

Tablice genealogiczne /453

Wywód przodków Emilii Plater, starościanki giegobrodzkiej  /455

Przodkowie Michała i Izabeli Heleny Plater-Zyberków  /456

Potomkowie Michała i Izabeli Heleny Plater-Zyberków  /457

Wywód przodków Michaliny z Weyssenhoffów Targońskiej  /458

Wywód przodków Józefa Emanuela Weyssenhoffa  /459

Genealogia polsko-inflanckich Borchów w XVIII i XIX wieku  /460

Indeks geograficzny  /463

Indeks osób  /475