Indoirańczycy sztuka i mitologia. Petroglify Azji Środkowej

Autor: Andrzej Rozwadowski

Rok wydania: 2003

Liczba stron: 242

Okładka: twarda

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron nieznacznie przykurzone

Pierwsza próba nowoczesnego spojrzenia na sztukę naskalną Azji Środkowej i jej interpretacji. Autor wykorzystuje badania terenowe, wspierając je dogłębną znajomością poglądów czołowych badaczy sztuki naskalnej Starego i Nowego Świata. Pozycja wyjątkowa w dorobku polskiej archeologii ostatnich kilkunastu lat.Na długo przed ukształtowaniem się karawanowego szlaku jedwabnego, Azja Środkowa tętniła życiem. Szczególnym tego świadectwem są liczne wizerunki wyryte na skałach wielu dolin górskich. Czy ich twórcami mogli być Indoirańczycy? Ich bogata spuścizna mitologiczna okazuje się oferować jeden z kluczy do wniknięcia w symbolikę tej najstarszej sztuki Azji Środkowej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

 Wstęp   /9

1. HERMENEUTYKA SZTUKI NASKALNEJ  /17

1.1. Definiując sztukę naskalną   /17

1.2. Sztuka naskalna jako „tekst”   /19

1.3. Metaforyczny charakter tekstu   /23

1.4. Skała - trzeci wymiar tekstu   /27

1.5. Czytanie sztuki naskalnej: określając stanowisko hermeneutyczne   /28

2. SZTUKA NASKALNA AZJI ŚRODKOWEJ   /32

2.1. Klasyfikacja chorologiczna   /32

2.1.1. Górne dorzecze Indusu   /32

2.1.2. Pamiro-Ałaj   /33

2.1.3. Tien-szan   /34

2.1.4. Sajano-Ałtaj   /34

2.2. Klasyfikacja chronologiczna   /35

2.2.1. Epoka kamienia   /36

2.2.2. Epoka brązu   /41

2.2.3. Epoka wczesnych koczowników   /52

2.2.4. Okres turecki   /60

2.2.5. Czasy „etnograficzne"  /62

3. PROBLEM TOPOGENEZY ARJÓW I ICH MITOLOGII: PERSPEKTYWA ARCHEOLOGICZNO-HISTORYCZNA   /71

3.1. Uwagi wstępne   /71

3.2. Kontekst indoeuropejski   /74

3.3. Indoarjowie w Azji Zachodniej    /76

3.4. Arjowie w Azji Południowej — cywilizacja miast nad Indusem  /80

3.5. Archeologiczna argumentacja falowej migracji ze strefy stepu   /83

3.6. Kompleks andronowski   /85

3.7. Związki genetyczne lasostepowych i stepowych kultur Eurazji   /89

3.8. Społeczeństwo i światopogląd Arjów   /92

3.8.1. Uwagi na temat mitologii indoirańskiej   /94

3.8.2. Społeczeństwo   /97

3.8.3. Kapłan i rytuał   /100

4. KONTEKST INDOIRAŃSKI SZTUKI NASKALNEJ. DOTYCHCZASOWE KONCEPCJE INTERPRETACYJNE  /105

4.1. Opis i interpretacja - dylematy kultu solarnego   /106

4.1.1. „Bóstwa solarne”   /106

4.2. Dekontekstualizacja analogii   /112

4.2.1. Kult płodności i zwierząt ofiarnych   /113

4.2.2. Etniczność   /115

4.3. Archaiczne mitologemy indoeuropejskie - polisemantyczność sztuki naskalnej  /118

4.3.1. Symboliczne konteksty motywu konia: aśwamedha i szamanizm   /118

5. PETROGLIFY DOLINY SARMIŠSAJ - PRZEŁAMANIE PARADYGMATU   /125

5.1. Dolina Sarmišsaj   /125

5.2. Metoda analizy   /128

5.3. Byk-człowiek - określenie prawidłowości syntaktycznych   /130

5.4. Archeologiczny kontekst byka   /132

5.5. Mitologiczny kontekst asocjacji „byk-człowiek"   /133

5.6. Kosmos i rytuał - rozwinięcie asocjacji   /135

5.7. Implikacje   /146

6. INDOIRAŃCZYCY A SZAMANIZM - OTWARCIE TEKSTU   /147

6.1. Koncepcja szamanizmu   /147

6.2. Soma/haoma   /150

6.2.1. Hipoteza R. Gordona Wassona - Amanita muscaria   /151

6.2.2. Dylematy propozycji R.G. Wassona   /154

6.2.3. W stronę tradycji irańskiej - Peganum harmala   /154

6.2.4. Korespondencje kulturowe pomiędzy implikacjami somy i yajé    /157

6.2.5. Kontekst haomy   /159

6.2.6. Kontekst yajé   /161

6.3. Fenomenologia doświadczeń transowych   /161

6.3.1. Uniwersalne doświadczenia transowe a doznania wywołane spożyciem saumy   /169

6.3.2. Metafory praktyk szamańskich   /171

6.3.3. Tradycja irańska a szamanizm Azji Środkowej   /177

7. PETROGLIFY SARMIŠSAJ VERSUS TAMGAŁY - ROZWINIĘCIE TEKSTU   /180

7.1. Odsłonięcie trzeciego wymiaru tekstu   /180

7.2. Sztuka a botaniczna identyfikacja somy  /182

7.3. Dolina Tamgały   /185

7.4. Petroglify doliny Tamgały   /187

7.5. Reinterpretacja „bóstw solarnych” - graficzne metafory transu   /200

7.6. Kompleks „soma-skała-deszcz”   /210

7.7. Sarmišsaj versus Tamgały - próba zdefiniowania struktury relacji   /214

8. Wnioski   /216

Bibliografia   /223