Historia Biblii

Autor: John Barton

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 664

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

John Barton (ur. 1948), anglikański biblista z Oksfordu, podsumował w niniejszej książce długie lata swoich badań nad Biblią, przedstawiając fascynującą opowieść o historii kształtowania się tej Księgi, jaką dziś znamy, o jej recepcji i interpretacji. Oparł się w tym na dwóch założeniach: Po pierwsze, nie ma jednoznacznej relacji między Biblią a zasadami wiary przyjmowanymi przez oparte na niej religie. Nie sposób wyczytać z niej ich konkretnego kształtu, a na dodatek biblijne ekwiwokacje sprawiają im kłopot. Zarazem, wbrew przyjętemu mniemaniu, ani chrześcijaństwo, ani judaizm nie skupiają się w swojej praktyce na Piśmie jako jedynej, świętej księdze. Nie jest ono „konstytucją” dla żadnej z religii, lecz raczej opowieścią założycielską. Po drugie, Biblia nie powstała jednorazowo jako zamknięta całość, lecz ewoluowała, a jej kanon jest wynikiem historycznych negocjacji. Ewolucja Biblii hebrajskiej (Starego Testamentu w nazewnictwie chrześcijańskim) trwała mniej więcej od VIII do II wieku p.n.e. Również kanon Nowego Testamentu kształtował się długo, a odrzucenie apokryfów nie wynika jednoznacznie z ich treści. Kościół akceptował naturalnie tworzący się konsens w tej mierze, przy czym na początku nie było uzgodnionego tekstu. Wszystko to Barton opisuje i komentuje na podstawie najnowszych badań historycznych i filologicznych. Odkrycie ostatnich stuleci – że Biblia ma historię – znajduje przekonujące potwierdzenie.

Spis treści:

Podziękowania  /19

Wprowadzenie: Biblia dzisiaj  /21

Biblia kulturowa  /25

Biblia w grupach wyznaniowych  /28

Starożytna i współczesna  /35

Zarys książki  /37

Część I. Stary Testament

1. Starożytny Izrael: historia i język  /45

Opowieść biblijna /46

Współczesne rekonstrukcje  /49

Termin "Stary Testament"  /61

Język Starego Testamentu  /62

2. Hebrajska narracja  /67

Trzy style hebrajskiej narracji  /68

Przeplatanie /78

Historia pierwotna i inne narracje  /87

Cel hebrajskiej narracji  /90

3. Prawo i mądrość  /93

Mądrość w Biblii hebrajskiej i na starożytnym Bliskim Wschodzie /93

Mądrość sceptyczna  /99

Mądrość spersonifikowana  /105

Prawo hebrajskie w jego starożytnym kontekście bliskowschodnim  /108

Dziesięć przykazań  /113

Motywacje do dobrego zachowania  /116

Kanonizacja prawa  /123

Personifikacja Tory  /125

4. Proroctwo  /127

Prorocy i ich księgi  /127

Narastanie Księgi Izajasza  /140

Redagowanie ksiąg  /150

Ukończona forma  /151

5. Wiersze i psalmy  /155

Psalmy /161

Wykorzystanie psalmów /163

Liturgiczna interpretacja Psalmów  /167

Porządek Psalmów  /173

Tematy Psalmów  /176

Żydowskie i chrześcijańskie interpretacje Psalmów  /187

Część II. Nowy Testament

6. Chrześcijańskie początki  /193

Kontekst historyczny  /194

Hellenizm  /198

Józef  /200

Filon  /202

Język  /204

Sekty i partie  /207

Pisma chrześcijańskie: trzy etapy  /212

7. Listy  /217

Paweł i rezurekcja  /221

Jezus jako Syn Boga w interpretacji Pawła  /223

Porządek kościelny  /228

Paweł i Dzieje Apostolskie  /230

Paweł i usprawiedliwienie przez wiarę  /234

Autorstwo  /240

8. Ewangelie  /247

Ewangelie synoptyczne  /249

Problem synoptyczny  /254

Kiedy, gdzie i przez kogo zostały napisane Ewangelie? /262

Jan  /266

Cel Ewangelii  /271

Cztery Ewangelie  /275

Część III. Biblia i jej teksty  

9. Od Ksiąg do Pisma  /281

Porozumienie w sprawie świętych Pism hebrajskich  /281

"Kalanie rąk"  /285

Wczesne etapy tworzenia Biblii hebrajskiej  /288

Pismo i kanon: apokryfy  /291

Żydowska i chrześcijańska percepcja Biblii  /300

Księgi kanoniczne  i niekanoniczne?  /306

10. Chrześcijanie i ich księgi  /311

Ireneusz i Nowy Testament jako zapis historyczny  /312

Zwoje i kodeksy  /316

Nowy Testament jako Pismo Święte  /327

Stary Testament jako księga chrześcijańska  /331

Harmonizacja  /336

Nomina sacra  /337

Nowy Testament w II wieku  /339

11. Teksty oficjalne i nieoficjalne   /341

Zdefiniowanie kanonu  /342

Księgi wykluczone  /352

Ojcowie apostolscy  /357

Inne niekanoniczne teksty  /364

12. Biblijne rękopisu  /369

Nowy Testament  /369

Biblia hebrajska  /387

Wariancje teksty i tekst oryginalny  /395

Część IV. Znaczenia Biblii

13. Temat Biblii  /399

Chrześcijańskie odczytanie Biblii  /400

Żydowskie odczytania Biblii  /403

Uzgodnić żydowskie i chrześcijańskie interpretacje?  /408

Interpretacja Biblii hebrajskiej w judaizmie  /412

Stary i Nowy  /416

Czytanie Nowego Testamentu  /417

Poszukiwanie motywu przewodniego w Biblii  /421

14. Rabini i Ojcowie Kościoła  /423

Rabiniczne zasady interpretacji  /425

Chrześcijańskie tryby interpretacji  /433

Orygenes jako biblista  /446

Szkoła antiocheńska  /448

Biblijna interpretacja na Zachodzie  /453

Podejście Ojców Kościoła  /455

15. Średniowiecze  /457

Biblia jako książka /457

Interpretacja Biblii: podejście chrześcijańskie  /463

Komentarze i głosy /473

Komentarz żydowski  /480

Biblia na Wschodzie i na Zachodzie  /491

16. Reformacja i jej odczytania  /495

Zapowiedzi reformacji  /495

Reformacja Lutra  /497

Reformowana tradycja  /509

Sola scriptura  /512

Biblie  /516

17. Od oświecenia  /523

Spinoza  /523

Po Spinozie  /534

Semler  /536

Reimarus i Strauss  /538

Vatke, Wellhausen i Baur  /540

Biblia i nauka  /546

Biblistyka współczesna  /548

18. Przekład Biblii  /557

Greckie przekłady Biblii hebrajskiej  /558

Przekłady aramejskie /565

Przekłady łacińskie  /566

Inne przekłady  /570

Tłumaczenia reformacyjne  /571

Tłumaczenia współczesne /577

Rewizje starszych wersji  /580

Świeże przekłady  /582

Przekłady naśladowcze  /585

Niektóre punkty sporne  /589

Konkluzja: Biblia i wiara  /599

Wiara i Biblia  /601

Gatunki biblijne  /602

Pseudonomizacja  /604

Dwa Testamenty?  /606

Natchnienie  /60

Płynność tekstualna  /612

Pismo Święte i Tradycja  /616

Niezbędność Biblii  /619

Dalsze lektury  /625

Bibliografia  /641