Historia Araukanii

Autor: Marcin Florian Gawrycki

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 235

Okładka: miękka

Format: 15,00 cm x 21,00 cm

Seria: Biblioteka Iberyjska

Marcin Florian Gawrycki – profesor zatrudniony na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. Autor publikacji poświęconych Ameryce Łacińskiej, między innymi Chrystus jada cuy. Latynoamerykańska sztuka kulinarna nie od kuchni (2014) oraz sześciotomowej serii Latynoamerykańskie koncepcje stosunków międzynarodowych (2015). Szczęśliwy tata małej Zosi i jeszcze mniejszej Helenki.

Przedmiotem niniejszej opowieści jest terytorium leżące między rzekami Itatą a Toltén, które podczas hiszpańskiego podboju zostało nazwane Araukanią (Araucanía). Było i jest ono zamieszkiwane przez ludy Mapuches. Obecnie obszar ten z grubsza odpowiada chilijskim regionom Araucanía i Biobío. Araukania stanowi niezwykły przypadek w historii Ameryki Łacińskiej, gdyż Mapuches stawiali skuteczny opór hiszpańskiemu podbojowi podczas całego okresu kolonialnego (co znane jest jako wojna Arauco). Dopiero niepodległe Chile, choć nie od razu, było w stanie doprowadzić to skutecznej pacyfikacji tego obszaru. Jednak, jak wykażę w ostatnim rozdziale niniejszej pracy, istniejący tam konflikt nie został rozwiązany wraz z podbojem i jest to jedno z miejsc szczególnie zapalnych na całym obszarze Ameryki Łacińskiej. Oczywiście Araukania jest nierozerwalnie związana z historią Chile. Niemniej jednak do XIX wieku Mapuches i Chilijczycy funkcjonowali w dwóch równoległych światach, które dopiero w ostatnich dwóch wiekach zaczęły się ze sobą zazębiać.

Niniejsza praca jest częścią szerszego projektu, współtworzonego z Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, pragnącego przybliżyć polskiemu Czytelnikowi historię zaniedbanego dotąd w polskiej literaturze regionu Karaibów. Do tej pory w niniejszej serii ukazały się szesnaście tytułów, m.in. Historia Trynidadu i Tobago, Historia wysp bezużytecznych, Historia Kuby, Historia Portoryko, Historia Jamajki, Historia Florydy i Luizjany. Historia hiszpańskiego Nowego Meksyku, Kalifornii i Teksasu, Historia Antarktydy.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp   /9

Rozdział I. Mapuches, Inkowie i Hiszpanie  /11

Rdzenni mieszkańcy Araukanii  /11

Ekspansja Inków na południe i opór Mapuches   /16

Przybycie Hiszpanów do Araukanii i śmierć Pedro de Valdivii   /21

Powstanie toqui Lautaro   /30

Rozdział II. Hiszpańskie kampanie na południu   /39

Ekspedycja Garcii Hurtado do Mendozy   /39

Kolejne próby podboju Araukanii   /45

Wyprawy Audiencji z Chile, Rodrigo de Quirogi i Martina Ruiza de Gamboy   /52

Kampanie Alonso de Sotomayora i Garcii Oneza de Loyoli  /59

Rozdział III. Ustanowienie granicy na rzece Biobio  /67

Zniszczenie siedmiu miast   /67

Kampanie gubernatora Alonso Garcii Ramona   /80

Wojna obronna   /84

Ofensywa hiszpańska   /92

Rozdział IV. Między wojną a pokojem  /97

Powrót do idei pokojowej pacyfikacji   /97

Powstanie Mapuches z 1655 roku   /109

Hiszpańska kontrofensywa  /114

Misje chrześcijańskie wśród tubylców   /124

Rebelia z 1723 roku   /126

Rozdział V. Bunty Mapuches w XVIII wieku  /131

Rebelie z 1759, 1766 i 1769  roku  /131

Rewolta Huilliches z 1792 roku i ponowne zaludnienie Osorno  /138

Rozdział VI. Araukania w początkach istnienia niepodległości Chile   /145

Wojna o niepodległość w Araukanii  /145

Pogranicze w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XIX wieku   /154

Kryzys gospodarczy i rewolucja z 1859 roku  /162

Królestwo Araukanii i Patagonii   /166

Rozdział VII. Pacyfikacja Araukanii   /169

Ponowne założenie Angolu i powstanie Mapuches  /169

Araukania w czasie nieformalnego rozejmu (1871-1881)  /178

Ostatnie powstanie Mapuches   /182

Okupacja Villariki i zakończenie pacyfikacji  /187

Rozdział VIII. Araukania w XX wieku   /193

Powstanie organizacji tubylczych i ich relacje z państwem chilijskim   /193

Cautinazo i rząd Jedności Ludowej   /205

Mapuches w okresie dyktatury Pinocheta /209

Rządy demokratyczne i kwestia tubylcza  /215

Nowa wojna Arauco   /221

Bibliografia  /231