Hermeneia czyli objaśnienie sztuki malarskiej

Autor: Dionizjusz z Furny

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 321

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,00 cm x 23,5 cm

 

Zapraszamy do fascynującego odkrywania sztuki pisania ikon „od kuchni’ na podstawie jednego z najcenniejszych źródeł historycznych, przekazujących warsztat pracy ich twórców wykorzystywany na przestrzeni wieków.

Podręcznik Dionizego z Furny ma charakter uniwersalny i zarazem praktyczny, pisany był bowiem przez człowieka czynnie uprawiającego malarstwo, o dużym doświadczeniu i wiedzy warsztatowej, ujawniającej się w uporządkowanym sposobie reprezentacji materiału  i fachowej terminologii. Swoje uwagi i wskazania formułuje w sposób klarowny i zwięzły, zwracając się bezpośrednio do potencjalnego czytelnika, co wyraźnie wzmacnia dydaktyczny walor tekstu. Równie jasny i logiczny jest układ całości, uporządkowany według ściśle określonego kryterium, wyznaczonego praktyką malarską. Podręcznik Dionizego podzielony jest na dwie zasadnicze części: technologiczną i ikonograficzną, poprzedzone modlitewną inwokacją do Matki Boskiej i krótkim wstępem „Od Autora”.

(Ze Wstępu dr hab. M. Smorąg - Różyckiej)

Spis treści:

Wstęp  /V

Objaśnienie sztuki malarskiej przez Dionizjusza, mnicha z Furny

Do Bożej Rodzicielki zawsze Dziewicy Maryi   /3

Wszystkim uczniom przysposabiającym się do malarstwa, jak również wszystkim pozostałym miłośnikom wiedzy i przyszłym czytelnikom tej księgi – pozdrowienie w Panu!   /7

Pouczenie i przyszkolenie wstępne tego, kto chce się nauczyć sztuki malarskiej   /9

Część pierwsza

Technologia   /13

Jak sporządzać kopie   /15 

Jak przygotować węgiel do szkicowania   /16 

O sporządzaniu pędzli   /17 

O sporządzaniu kleju   /17 

Jak prażyć i gasić gips   /18 

Jak gipsem gruntować ikonę    /19 

Jak robić aureole na ikonach   /21 

Jak gipsować nieposkładany Templin    /21 

Jak gipsować złożony Templin   /23 

O sporządzaniu czerwonej pasty   /23 

Inny rodzaj pasty   /23 

[Jeszcze] inny rodzaj pasty   /23 

Jak złocić ikony   /24 

Jak złocić templon nieposkładany   /24 

Jak złocić templon poskładany    /25 

O sporządzaniu gruntu pod partie cielesne (według Panselinosa)   /25 

O wyciąganiu linii brwi i malowaniu innych partii cielesnych na ikonach (według tegoż samego)   /26 

Według tegoż samego: jak malować partie cielesne  /26 

Według tegoż samego: jeszcze o malowaniu ciała  /26 

O sporządzaniu „zmiękczenia”   /26 

O malowaniu partii cielesnych   /26 

O miejscach czerwonych   /27 

O włosach i brodach   /27 

Jak szatom nadawać blask   /28 

Jak używać macicy perłowej   /28 

Jak zaprawić jajkiem płótno, żeby nie popękało   /28 

O kleju czosnkowym, czyli o stosowaniu soku z czosnku do malowania aureol    /29 

Jak zagęszczać olej   /29 

Jak sporządzać żywicę   /30 

Jak sporządzać werniks olejny   /30 

Inny rodzaj werniksu – sandałowy  /30 

O werniksie naftowym   /31 

O żółtym werniksie   /31 

O schnącym w cieniu werniksie na rakii   /31 

Jak zmywać stare ikony   /32 

Jak sporządzać farby połyskliwe   /33 

Jak rozpuszczać złoto  /33 

Jak malować złote litery   /33 

Jak malować złotem nagłówki i inicjały   /33 

Jak kłaść złoto na papier   /34

Jak z krimizi sporządzać wykwintną lakę   /34

Jak robić grynszpan  /35

Jak sporządzać cynober   /35

Jak sporządzać plakunti, tzn. biel ołowianą  /35

Jak z tzimarismata sporządzać lazur   /36

Drugi sposób sporządzania lazuru   /36

O sporządzaniu atramentu   /37

Jak sporządzać cynober do pisania na papierze    /37

Jak pracują Moskowici  /38

Jak pracują Kreteńczycy  /38

Objaśnienie proporcji ciała ludzkiego  /38 

Jak sporządzać farby do malowania ciała i jak malować olejno na płótnie  /39

Objaśnienie co do malowania na ścianie, czyli o tym, jak przedstawiać na ścianie święte sceny i jak sporządzać odpowiednie do tego pędzle  /40

Jak filtrować wapno  /41

Jak sporządzać wapno z otrębami  /41

Jak sporządzać wapno z pakułami   /41

Jak tynkować mur   /41

Jak szkicować i malować na ścianie  /42

Jak sporządzać biel na ściany   /42

O sporządzaniu podmalówki na ściany   /43

O rysowaniu brwi i wszelkich innych części ciała, malowanych farbami   /43

Jak sporządzać naścienne farby i ich „zmiękczenia” do partii cielesnych   /43

Jak malować na ścianie partie cielesne   /44

Jak kłaść kolor czerwony   /44

Jak na ścianach malować lazurem jaśniejsze partie   /44

Jakie farby nadają się do malowania ściennego, a jakie nie   /44

Jak robić na ścianie wypukłe aureole   /45

Jak na ścianie kłaść lazur   /45

Jak sporządzać fiksatyw do złocenia   /46

Jak nakładać pozłotę na ściany, na aureole i w ogóle gdzie chcesz   /46

Jak restaurować starą i zniszczoną ikonę   /47

Dokładne informacje o pisaniu złotem   /47

Część druga  

Jak przedstawiać cuda Starego Testamentu   /49  

O dziewięciu chórach   /51 

Upadek Lucyfera   /5

 Stworzenie Adama   /52

Adam nadający nazwy zwierzętom   /52

Stworzenie Ewy   /52

Występek Adama i Ewy   /52

Wygnanie Adama i Ewy [z Raju]   /53

Żałość Adama i Ewy    /53

Adam obrabiający rolę    /53

Narodziny Kaina   /53

Narodziny Abla    /53

Kain uprawiający ziemię  /53

Abel pasący trzody    /54

Ofiara Kaina i Abla   /54 

Kain zabijający Abla   /54

Adam i Ewa opłakujący Abla   /54

Bóg każe Noemu budować arkę    /54

Noe buduje arkę   /54

Potop    /59

Ofiara Noego   /59

Noe sadzący winnicę    /59

Noe upojony winem, prawie się obnaża   /59

Budowa Wieży [Babel]   /59

Abraham otrzymuje od Boga polecenie, by wyszedł ze swego kraju    /60

Abraham przybywający do Egiptu    /60

Faraon, odbierający Abrahamowi żonę Sarę, zganiony przez Boga   /60

Abraham odbiera swą żonę Sarę od Faraona, który jej nie tknął, i udaje się na pustynię   /60 

Po zwycięstwie nad królem Kedorlaomerem Abraham uwalnia Lota   /60

Melchizedek wychodzący na spotkanie Abrahamowi    /61

Gościnność Abrahama   /61

Zagłada Sodomy i Gomory   /61

Ofiara Abrahama   /61

Izaak błogosławi Jakuba   /61

Drabina Jakubowa   /62

Sny nadobnego Józefa    /62

Józef sprzedany Izmaelitom przez braci   /62

Józef, pozostawiwszy swój płaszcz, pierzcha przed grzechem    /62

Uwięziony Józef tłumaczy sny podczaszego i przełożonego nadwornych piekarzy [Faraona]  /62

Józef objaśnia sen Faraona    /62Józef naznaczony przez Faraona rządcą całego Egiptu    /63

Józef odbierający cześć od swych braci    /63

Józef daje się poznać swym braciom   /63

Józef wychodzi na spotkanie swemu ojcu Jakubowi i swym braciom    /63

Jakub błogosławi synów Józefa   /63

Jakub błogosławiący swych dwunastu synów    /64

Córka Faraona znajduje proroka Mojżesza w koszyku   /64

Mojżesz jako pasterz owiec widzi krzew płonący   /64

Mojżesz wieszczący Hebrajczykom wyzwolenie   /64

Mojżesz mówiący Faraonowi, żeby uwolnił Hebrajczyków    /64

Dziesięć plag egipskich  /65

Mojżesz spożywa Paschę z Hebrajczykami   /65

Mojżesz przeprowadza Izraelitów przez Morze Czerwone, topiąc przy tym Egipcjan   /65

Mojżesz słodzi gorzkie wody    /65

Mojżesz wraz z ludem dociera do Elamu, gdzie jest dwanaście źródeł i siedemdziesiąt palm  /66

Mojżesz, wyciągnąwszy ręce, zawraca Amalekitów   /66

Mojżesz otrzymujący Prawo   /66Mojżesz i Aaron odprawiają świętą służbę w Namiocie Spotkania  /66 

Mojżesz w gniewie uderza swą laską w skałę i wydobywa z niej wodę  /67

Balaam idzie, aby przekląć Hebrajczyków, ale przeszkadza mu w tym anioł    /67

Król Balak wzywa Balaama, by przeklął Hebrajczyków, on jednak ich błogosławi   /67

Śmierć Mojżesza   /67

Dwunastu kapłanów niosących Arkę   / 68

Jozue, syn Nuna, spogląda na głównego dowódcę Zastępów Pańskich    /68

Anioł Pański ukazuje się Gedeonowi zbierającemu plon i podburza go przeciw Madianitom   /68

Gedeon wyżyma runo i rosą z niego napełnia czaszę    /68

Manoach i jego żona otrzymują od anioła zapowiedź narodzin syna Samsona    /68

Samson zabijający lwa    /68

Przywiązawszy płonące żagwie do ogonów trzystu lisów, Samson podpala stogi Filistynów    /69

Samson oślą szczęką zabija tysiące Filistynów   /69

Samson, wyważywszy wierzeje Gazy, niesie je w góry   /69

Samson oślepiony przez Filistynów   /69

Chwyciwszy dwie kolumny domu, Samson obala go i zabija Filistynów   /69

Samuel sprawujący służbę w świątyni Pańskiej    /70

Pan objawia Samuelowi zagładę kapłana Helego i jego synów   /70

Zagłada Helego i jego synów   /70

Filistyni, doznający rozmaitych udręk z przyczyny Arki, zwracają ją Hebrajczykom     /70

Dawid namaszczony na króla przez Samuela   /70

Dawid grający na harfie przed Samuelem, z którego wypędza złego ducha   /70

Dawid zabija Goliata   /71

Dawid wraz z ludem przenosi Arkę do Jerozolimy    /71

Dawid, napomniany przez Natana, żałuje swego występku   /71

Przeliczając lud, Dawid wprawia w gniew Pana, który wysyła anioła, by zabił siedemdziesiąt tysięcy   /71

Salomon namaszczony na króla    /72

Salomon buduje świątynię Pańską   /72

Salomon wznosi przybytek bożkom, którym kłaniają się jego żony   /72

Eliasz karmiony przez kruka   /72 

Eliasz błogosławi mąkę i oliwę wdowy   /72

Eliasz wskrzesza syna wdowy    /72

Achab wychodzi na spotkanie Eliaszowi   /73

Eliasz mocą modlitwy sprowadza z nieba ogień, który spala ofiarę   /73

Eliasz zabija kapłanów obrzydliwości   /73

Eliasza uśpionego pod drzewem budzi anioł, aby go nakarmić   /73

Eliasz namaszcza Elizeusza na proroka    /73Eliasz sprowadza z nieba ogień, który pochłania dwóch pięćdziesiątników   /73

Eliasz uderzający swym płaszczem wody Jordanu    /74

Wniebowzięcie Eliasza   /74

Elizeusz płaszczem Eliasza uderza wody i przechodzi suchą stopą   /74 

Elizeusz solą uzdrawia jałowe wody   /74

Elizeusz przeklina dzieci, z lasu wychodzą niedźwiedzie i pożerają je    /74

Elizeusz błogosławi oliwę wdowy    /74

Elizeusz wskrzesza dziecko Szunemitki    /79

Elizeusz poleca Naamanowi zanurzyć się w Jordanie, aby się oczyścił    /79

Elizeusz przeklina Gechaziego, który pokrywa się trądem    /79

Gdy Sennacheryb oblega Jerozolimę, zstępuje Anioł Pański i razi śmiercią sto osiemdziesiąt pięć tysięcy ludzi   /79

Widzenie proroka Izajasza    /79

Izajasz przecinany piłą    /80

Pierwsze zdobycie Jerozolimy; Jeremiasz wrzucony do jamy pełnej błota   /80

Ebedmelek wyciąga Jeremiasza z błota   /80

Drugie zdobycie Jerozolimy   /80

Daniel i trzej chłopcy jedzący jarzyny wyglądają ładniej i zdrowiej niż inni, karmieni delikatną strawą   /81

Daniel ocalający Zuzannę   /81

Daniel objaśnia pierwszy sen Nabuchodonozora   /81

Trzej młodzieńcy, odmawiający pokłonu przed wizerunkiem, zostają wrzuceni do rozpalonego pieca, lecz chłodzi ich anioł   /81

Daniel wykłada drugi sen Nabuchodonozora   /82

Daniel objaśniający słowa pisane [tajemniczą] ręką na ścianie pałacu króla Baltazara   /82

Widzenie proroka Daniela   /82

Daniel ujawnia oszustwo kapłanów, podpala świątynię i gruchocze Baala   /82

Daniel zabijający smoka    /83

Daniel w jaskini lwów otrzymuje strawę od anioła za pośrednictwem Habakuka  /83

Jonasz, uciekający sprzed oblicza Pana, zostaje wrzucony w morze   /83

Jonasz wypluty przez wieloryba na brzeg Niniwy     /83

Jonasz wieszczący w Niniwie    /83

Jonasz pełen strapienia z powodu dyni   /84

Hiob, pozbawiony dzieci i majętności, dziękuje Bogu   /84

Hiob na kupie gnoju    /84

Dzięki swej cierpliwości Hiob w dwójnasób otrzymuje to, co mu zabrano  /84

Sprawiedliwa Judyta morduje Holofernesa  /85

Świątobliwi patriarchowie podług genealogii  /85

Dwunastu synów Jakuba   /86

Inni patriarchowie, niewłączeni w genealogię  /88

Świątobliwe niewiasty ze Starego Testamentu  /88

Święci prorocy, ich podobizny i proroctwa  /89

Inne proroctwa o świętach Pańskich, o cudach i mękach   /91

Inne proroctwa dotyczące świąt Matki Boskiej   /94

Mędrcy greccy i to, co mówili oni o wcieleniu Chrystusa  /94

Jak przedstawiane jest drzewo Jessego   /100

Część trzecia  

Jak przedstawiane są święta Pańskie oraz inne dzieła i cuda Chrystusa, podług świętej Ewangelii  /101

Zwiastowanie   /103

Józef spostrzega brzemienność Bogurodzicy    /103

Radosne spotkanie Bogurodzicy z Elżbietą   /103

Wypytywanie Magów    /103

Narodziny Chrystusa    /103

Pokłon Magów   /104

Ofiarowanie [w świątyni]   /104

Józef z Bogurodzicą uciekają do Egiptu    /106

Rzeź niewiniątek    /106

Dwunastoletni Chrystus w otoczeniu uczonych w Piśmie    /106

Chrystus przybywający nad Jordan [w celu] chrztu    /106

Chrzest Chrystusa    /107

Chrystus kuszony przez diabła   /108

Poprzednik zaświadcza o Chrystusie wobec uczniów   /108

Chrystus wzywa uczniów do łowienia ryb    /108

Chrystus przemieniający wodę w wino   /108

Chrystus wypytywany przez Nikodema    /108

Chrystus rozmawiający z Samarytanką    /108

Chrystus uzdrawia syna dworzanina   /109

Chrystus czytający w synagodze    /109

Chrystus uzdrawiający w synagodze opętanego przez złego ducha   /109

Chrystus uzdrawiający trędowatego   /109

Chrystus uzdrawia sługę setnika   /109

Chrystus wskrzeszający syna wdowy   /110

Chrystus uzdrawiający świekrę Piotra   /110

Chrystus uzdrawiający z rozmaitych chorób   /110

Chrystus napominający wiatry i morze   /110

Chrystus uzdrawia opętanych przez złe duchy, które wpędza w wieprze   /110

Chrystus uzdrawiający w domu paralityka   /111 

Chrystus powołujący Mateusza   /111

Chrystus biesiadujący z celnikami    /111

Chrystus uzdrawia kobietę mającą krwotoki    /111

Chrystus wskrzeszający córkę Jaira   /111

Chrystus uzdrawia dwóch ślepców   /112

Chrystus uzdrawia głuchego, którego opętał zły duch    /112

Chrystus wypytywany przez uczniów Poprzednika   /112

Chrystus przechodzi przez niwy z apostołami, którzy obrywają kłosy   /112

Chrystus uzdrawia człowieka z uschniętą ręką    /113

Chrystus uzdrawia niemego ślepca, opętanego przez diabła   /113

Chrystus poszukiwany przez matkę i braci   /113

Chrystus uzdrawiający paralityka w sadzawce    /113

Chrystus błogosławiący pięć chlebów    /113

Chrystus chodzący po morzu   /114

Chrystus uzdrawia chorych dotykających jego szaty   /114

Chrystus uzdrawia córkę kobiety kananejskiej   /114

Chrystus uzdrawia jąkałę    /114

Chrystus błogosławiący siedem chlebów   /114

Chrystus uzdrawiający ślepca w Betsaidzie   /114

Przemienienie    /123

Chrystus uzdrawia lunatyka, syna naczelnika    /123

Chrystus i Piotr płacący di drachmę    /123

Chrystus błogosławiący dziecko   /124

Chrystus wypytywany przez znawcę Prawa   /123

Chrystus w gościnie u Marty   /124

Chrystus uzdrawia kobietę mającą ducha niemocy    /124

Chrystus uzdrawia chorego na puchlinę wodną   /124

Chrystus uzdrawiający dziesięciu trędowatych   /124

Chrystus błogosławi niemowlęta    /124

Chrystus zapytywany przez bogatego młodzieńca   /124

Chrystus nauczający synów Zebedeusza   

 Chrystus wchodzący do Jerycha uzdrawia niewidomego   /125

Chrystus wzywa Zacheusza   /125

Chrystus wychodzący z Jerycha uzdrawia niewidomego   /125

Chrystus uwalnia cudzołożnicę    /125

Chrystus obrzucony kamieniami przez Żydów   /126

Chrystus leczy niewidomego od urodzenia   /126

Chrystus ponownie obrzucony kamieniami   /126

Wskrzeszenie Łazarza    /126

Maria, siostra Łazarza, namaszcza stopy Chrystusa wonnościami   /126

Święto niesienia palm    /127

Chrystus wyganiający przekupniów i handlarzy ze Świątyni   /127

Chrystus uzdrawiający w Świątyni ślepych i chromych   /127

Chrystus przeklinający [niepłodne] drzewo figowe    /127

Chrystus wypytywany przez innego znawcę Prawa   /128

Chrystus chwalący wdowi grosz   /128

Nierządnica namaszcza głowę Chrystusowi    /128  

MĘKA CHRYSTUSA   /128  

Spisek Judasza   /128

Ceremonialne umywanie [nóg uczniom]   /128

Uczta mistyczna   /129

Modlitwa Chrystusa   /129

Zdrada Judasza    /129

Chrystus sądzony przez Annasza i Kajfasza   /129

Trzykrotne zaparcie się Piotra    /130

Chrystus sądzony przez Piłata   /130

Judasz czyni skruchę i wiesza się    /130

Chrystus sądzony przez Heroda    /130

Piłat umywa ręce i oznajmia swą decyzję   /131

Biczowanie   /131

Wyszydzenie   /131

Chrystus prowadzony na miejsce ukrzyżowania   /131

Przybicie do krzyża   /131

Ukrzyżowanie   /132

Józef proszący o ciało Chrystusa   /132

Zdjęcie z krzyża   /132

Opłakiwanie przy grobie   /133 

Złożenie Chrystusa do grobu   /133

Straż strzegąca grobu   /133

Zstąpienie Pana do piekieł   /134  

ZDARZENIA PO ZMARTWYCHWSTANIU   /134  

Zmartwychwstanie Chrystusa   /134 

Anioł pojawia się Myroforom, aby wieścić im Zmartwychwstanie   /134

Chrystus ukazuje się Niewiastom, mówiąc „Witajcie!”   /136

Piotr i Jan przychodzą do grobu i wierzą w Zmartwychwstanie   /136

Chrystus ukazuje się [Marii] Magdalenie   /136

Chrystus w Emaus łamiący chleb i rozpoznany przez Łukasza i Kleofasa   /136

Chrystus ukazuje się apostołom i spożywa z nimi posiłek   /136

Tomasz dotyka [boku Chrystusa]    /137

Chrystus ukazuje się apostołom na Morzu Tyberiadzkim   /137

Chrystus trzykroć zapytuje Piotra   /137

Chrystus ukazuje się uczniom w górach Galilei   /137

Wniebowstąpienie Chrystusa    /137

Zstąpienie Ducha Świętego   /138

Część czwarta  

Symbole   /143
I. Jak przedstawiane są przypowieści    /145  

Przypowieść o ziarnie    /145

Przypowieść o kąkolu    /145

Przypowieść o ziarnie gorczycy   /145

Przypowieść o zaczynie   /146

Przypowieść o skarbie   /146

Przypowieść o szukającym perły   /146

Przypowieść o sieci   /146

Przypowieść o stu owcach    /147

Przypowieść o drachmach   /147

Przypowieść o człowieku winnym dziesięć tysięcy talentów   /147

Przypowieść o wynajętych robotnikach   /147

Przypowieść o dwóch synach   /148

Przypowieść o rolnikach-mordercach   /148

Przypowieść o kamieniu węgielnym    /149Przypowieść o [królu] wyprawiającym ucztę weselną swemu synowi    /150

Przypowieść o uczcie    /149

Przypowieść o talentach   /150

Przypowieść o budujących dom na skale i na piasku   /150

Przypowieść o dwóch ślepcach   /150

Przypowieść o dziesięciu pannach   /150

Przypowieść o człowieku, który wpadł między zbójców   /151

Przypowieść o niesprawiedliwym sędzi    /151

Przypowieść o synu marnotrawnym   /151

Przypowieść o bogaczu, któremu obrodziło pole   /152

Przypowieść o bogaczu i o biednym Łazarzu   /152

Przypowieść o mocarzu   /152

Przypowieść o lampie   /153

Przypowieść o jałowym drzewie figowym   /153

Przypowieść o człowieku, który chciał zbudować wieżę, ale nie zdołał budowy ukończyć    /153

Przypowieść o celniku i faryzeuszu   /153

Przypowieść o wiernych sługach    /154

Przypowieść o złych sługach   /154

Przypowieść o soli   /154

Przypowieść o świetle i ciemności   /154

Przypowieść o pokarmie    /155

Przypowieść o bramie i owczarni   /155

Przypowieść o winnicy   /155

Przypowieść o obłudniku   /155

Przypowieść o drzewach dobrych i spróchniałych    /156

Przypowieść o wąskiej bramie   /156

II. Część liturgiczna   /156

Służba święta   /156 

Udzielenie apostołom ciała i krwi Pańskiej   /158

III. Tematy z psalmów    /158
 

Niech wszystko, co ma tchnienie [sławi Pana]    /158

IV. Objawienie św. Jana Teologa    /165

V. Tematy z proroków i z Ewangelii   /174
 

Jak przedstawiane jest Drugie Przyjście Chrystusa    /174

Powszechny i sprawiedliwy sąd Chrystusa   /175

Część piąta

Hagiografia    /177

I. Jak przedstawiane są święta Matki Boskiej   /179

Poczęcie Bogurodzicy    /179

Narodziny Bogurodzicy   /179

Bogurodzicę błogosławią kapłani   /179

Wprowadzenie Bogurodzicy do Świątyni   /179

Józef poślubia Bogurodzicę w Świątyni   /180

Zaśnięcie Bogurodzicy   /180

Złożenie Bogurodzicy do grobu   /180

Wniebowzięcie    /187

Źródło Życia   /187

„Prorocy z wysokości”   /18

7„Raduje się tobą”   /188

Dwadzieścia cztery pomieszkania Bogurodzicy    /189

Dwunastu apostołów i ich wygląd   /191

Czterej Ewangeliści przy pulpitach, zajęci pisaniem   /192

Siedemdziesięciu apostołów   /193

Święci hierarchowie, ich wygląd i właściwe im teksty   /195

Święci diakoni   /198

Święci męczennicy i ich wygląd   /198

Pięciu męczenników   /200

Dziesięciu męczenników   /200

Czterdziestu świętych męczenników z Sebastii   /201

Święci Machabeusze   /201

Siedmiu świętych młodzianków z Efezu, śpiących w jaskini   /202

Święci bezpieniężni   /202

Mężowie świątobliwi, ich wygląd i właściwe im teksty    /207

Słupnicy   /211

Poeci    /211

Sprawiedliwi   /213

Niewiasty przynoszące wonności    /213

Męczennice   /214

Święte męczennice   /215

Święte niewiasty   /215

Podwyższenie Krzyża   /215

II. Siedem świętych Soborów Powszechnych    /216

Święty i powszechny I Sobór w Nicei, za Konstantyna Wielkiego w roku 318, z udziałem trzystu osiemnastu Ojców przez Boga natchnionych,

Święty i powszechny II Sobór w Konstantynopolu, za Teodozjusza Wielkiego w roku 362, z udziałem stu pięćdziesięciu [Ojców], przeciwko Macedoniuszowi     /216

Święty i powszechny III Sobór w Efezie, za Teodozjusza Młodszego, w roku 404, z udziałem stu trzydziestu [Ojców], przeciwko Nestoriuszowi   /217

Święty IV Sobór w Chalkedonie za cesarza Marcjana, w roku 425, z udziałem sześciuset trzydziestu [Ojców], przeciwko Eutychesowi i Dioskurowi   /217

Święty V Sobór, odbywający się w roku 527 za Justyniana Wielkiego, z udziałem stu sześćdziesięciu pięciu [Ojców], przeciwko Orygenesowi   /217

Święty VI Sobór powszechny, odbywający się w Konstantynopolu za Konstantyna Pogonata w roku 656, z udziałem stu siedemdziesięciu [Ojców], przeciwko Honoriuszowi, Sergiuszowi i Pyrrusowi   /218

Święty VII Sobór w Nicei, za Konstantyna i Ireny, przeciwko obrazoburcom   /218

Przywrócenie [do czci] świętych ikon   /218

III. Jak przedstawiane są cuda najznamienitszych świętych    /219

Cuda Archanioła Michała   /219

Cuda [zdziałane przez] Poprzednika   /220

Cuda apostoła Piotra    /222

Cuda apostoła Pawła   /231

Cuda świętego Mikołaja  /232

Cuda świętego Spyridona   /233

Cuda świętego Jerzego   /234

Cuda świętego Demetriusza   /235

Cuda świętej Katarzyny   /236

Cuda świętego Antoniego   /238

IV. Jak przedstawiani są męczennicy każdego miesiąca i całego roku   /239

Wrzesień   /239

Październik   /243

Listopad   /245

Grudzień   /246

Styczeń   /251

Luty   /253

Marzec    /254

Kwiecień   /256

Maj   /257

Czerwiec   /258

Lipiec   /259

Sierpień    /260

Część szósta  

Rzeczy różne   /263

I. Jak przedstawiać życie prawdziwego mnicha   /275

Prowadząca do Nieba Drabina zbawienia duszy   /266

Śmierć mnicha jedzącego po kryjomu   /271

Śmierć sprawiedliwego   /271

Śmierć grzesznika   /272

Jak przedstawiany jest czczy żywot tego świata   /272

II. W jaki sposób maluje się sceny w kościołach   /274

O kościołach mających kopuły   /274

O narteksie   /278

Jak zdobić malowidłami chrzcielnicę   /279

Jak malować refektarz   /280

Jak malować kościół ze sklepieniem krzyżowym   /281

Jak malować kościół o sklepieniu kolebkowym    /281

Skąd wzięliśmy tradycję malowania ikon i oddawania im czci   /282

O wyglądzie oblicza Pańskiego i jego postaci, wedle przekazu naocznych świadków. Świadectwo Germanosa z Konstantynopola   /283

O wyglądzie Bogurodzicy  /283

Jak malować dłoń w geście błogosławieństwa   /284

Napisy towarzyszące Trójcy Świętej   /284

Napisy dotyczące Trójcy Świętej w scenach z Ojcem i Synem, trzymającymi rozwinięte zwoje   /284

Rozmaite określenia Chrystusa, umieszczane na ikonach   /285

Rozmaite określenia zamieszczane na ikonach Bogurodzicy   /285

Napisy na Ewangelii Chrystusa, wedle miejsca   /285

Napisy na zwojach w scenie z Narodzeniem Pańskim „Różanym”   /286

Napisy na zwojach trzymanych przez Bogurodzicę i Poprzednika, gdy malujesz ich w figurze potrójnej  /286

Napisy towarzyszące świętom przedstawionym na Templinie   /291

Inne napisy dotyczące świąt ku czci Bogurodzicy i Świętych   /292

[PÓŹNIEJSZE DODATKI W KODEKSIE]   /295

Bibliografia   /295

Spis ilustracji   /303