Hellenopolonica. Miniatury z dziejów polsko-greckich

Autor: Gościwit Malinowski

Rok wydania: 2019

Liczba stron:  694 + 74 il. 

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Uwaga - wgniecione narożniki

 

"Chrzest Mieszka I w obrządku rzymskim na trwałe związał Polskę ze światem łacińskim. Jest to fakt powszechnie znany, natomiast relacje Polski ze światem greckim są dużo słabiej zbadane. A przecież język grecki obecny był w Polsce od czasów pierwszych Piastów, osiągając apogeum swojego znaczenia pod koniec XVI w. i na początku XVII w., w czasach Zygmunta III Wazy. Chociaż nigdy nie mogli się równać liczebnie z diasporą żydowską, włoską czy ormiańską, Grecy podróżowali po dawnej Polsce i osiedlali się w niej już od czasów Bolesława Chrobrego, dopełniając z czasem obrazu wielokulturowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Celem tej książki jest przypomnienie i odkrycie greckich kart w dziejach Polski we wszelkich możliwych historycznych aspektach poprzez niemal 200 "miniatur", czyli case studies zogniskowanych na jednej osobie, jednym zjawisku, jednym artefakcie, tak aby z tych oderwanych faktów i zjawisk mógł powstać spójny zbiorowy obraz grecko-polskich relacji w przeszłości"

(fragment Przedmowy)

Spis treści:

Przedmowa

1. Od autora  /14

2. Drogi z ziemi greckiej do polskiej  /16

3. Periodyzacja dziejów polsko-greckich  /18

I. Prehistoria 

4. Graecopithecus  /30

5. Greckie i polskie dzieci mitochondrialnej Ewy i Y-chromosomalnego Adama  /32

6. Neolityzacja ziem polskich a Hellada  /38

7. Relacje pragrecko-prasłowiańskie w rodznie indoeuropejskiej  /41

8. Bałtycki bursztyn w Mykenach  /49

9. Cyklopie mury w Maszkowicach  /51

10. Szklane paciorki z Dacharzowa i Kietrza  /54

II. Grecja archaiczna i klasyczna a ziemie polskie (ok. 600 - ok. 300 p.n.e.)

11. Eridanos i bursztyn a ziemie polskie  /58

12. Neurowie - pierwsza grecka relacja o ziemiach polskich  /63

13. Chotyniec - grecka amfora w scytyjskim obozowisku  /67

14. Kernos spod Wojnicza  /69

III. Grecja hellenistyczna i rzymska a ziemie polskie (ok.300 p.n.e. - ok. 200 n.e.)  

15. Celtowie i Atena Alkidemos  /72

16. Czy Celtowie na terenach przyszłej Polski pisali po grecku  /74

17. Strabon, Lugiowie i kultura przeworska  /77

18. Klaudiusz Ptolemeusz - Wielka Germania i Sarmacja Europejska  /83

19. Szklana ryba z Czarnówka - importy rzymskie z greckiej części imperium /87

IV. Grecja późnoantyczna i wczesnobizantyjska a ziemie polskie (ok. 200 - ok. 800)

20. Skąd się wzięli Słowianie - Priskos i Prokopiusz  /90

21. Teofylakt Simokatta - Słowianie znad zachodniego Oceanu  /95

V. Epoka przedpiastowska (ok. 880-966)

22. Metody i książę Wiślan (ok. 880)  /108

23. Hystera z Przemyśla  /110

24. Konstanty Porfirogeneta i Michał Wyszewic  /112

VI. Epoka wczesnopiastowska (966-ok. 1100)

25. Język grecki w Polsce - początki  /118

26. Św. Nil i św. Wojciech  /120

27. Tropie, czyli Zawrót nad Dunajcem - enigma obrządku słowiańskiego w Polsce  /123

28. Bolesław Chrobry - pierwsze poselstwo do Grecji /126

29. Stauroteka Lednicka i Anastazy Korsunianin  /127

30. Greckie tabliczki z Podebłocia /131

31. Mieszko II - pierwszy Polak mówiący po grecku  /133

32. Bogurodzica  /135

33. Grecy, Słowianie i barbarzyńcy na Wolinie  /139

VII. Epoka krucjatowa (ok.1100-1364)

34. II krucjata - pierwszy Polak znany Grekom  /144

35. Bizantyjskie inspiracje w herbie Śląska  /147

36. Wincenty Kadłubek i olofagus  /159

37. Półkrwi Greczynki, żony polskich władców  /163

38. Ikony greckie w łacińskich kościołach Rzeczypospolitej  /166

39. Marcin Polak i jego bestseller  /171

40. Guillaume de Machaut i śląskie itinerarium króla Cypru Piota  /173

VIII. Pierwsze kontakty Polski ze światem greckim via Ruś (1347-1385)

41. Jan VI Kantakuzen - pierwsza ingerencja Greków w sprawy polskie  /178

42. Kazimierz Wielki - najstarszy zachowany list Polaka po grecku  /183

43. Jakub Grek ze Lwowa (1382)  /185

IX. Nasilenie kontaktów polsko-litewskich i bizantyjskich (1386-1453)

44. Język grecki w Polsce - XIV i XV stulecie  /188

45. Cyprian i Focjusz  /191

46. Nil nisi bene  /196

47. Andreas Chrysoberges  /198

48. Cypr i Jagiellonowie  /199

49. Izydor kijowski  /203

50. Poemat o Wareńczyku  /206

51. Laskaris Kananos - Gdańsk, Lubeka, Peloponez  /209

52. Laonikos Chalkokondyles i czarna propaganda  /212

X. Humanizm i hellenizm w Polsce Jagiellonów (1454-1556)

53. Nie udawaj Greka - Baliński z Olkusza  /218

54. Maria Paleologina  /226

55. Mikołak Korniakt - legendarne początki greckiego handlu w Rzeczypospolitej  /230

56. Kanonik warmiński Mikołaj Kopernik /232

57. Włoskie początki nauczania greki w Polsce  /234

58. Franciszek Lismanin - z Padwy, z Korfu i z Krakowa  /237

59. Tajemniczy V.T. i początki greki humanistycznej w Polsce 1531 roku  /239

XI. Apogeum kontaktów polsko-greckich (1557-1619)

60. Heraclides Jacobus Basilicus Despotes & Ciprianus Siradensis Basilicus (1557)  /250

61. Giacomo da Chio alias Jakub Paleolog  /254

62. Greka w Polsce przełomu XVI o XVII wieku  /257

63. Iwan Fedorowicz  /258

64. Jan Kochanowski  /263

65. Grecki Lwów - rekonesans  /265

66. Oko proroka  /268

67. Konstanty Korniakt i jego ród  /269

68. Rzymskie Hellenopolonicum  /271

69. Rycerze i rabusie - Z diabłem sprawa  /273

70. Karol Franciszek Korniakt  /274

71. Żydzi, Grecy i Ormianie  /275

72. Małmazja  /277

73. Grecy w Zamościu /279

74. Dominikos Theotokopoulos w Siedlcach  /282

75. Stanislaus Negossevius  /284

76. Naśladowcy św. Grzegorza z Nazjanzu - grecka poezja wileńskich jezuitów  /289

77. Greckie graffiti w Synkowiczach  /291

78. Wizyty mnichów, patriarchów i zwykłych obieżyświatów greckich  /292

79. Jeremiasz II Tranos   /294

80. Jakovos Miloitis  /296

XII. Ochłodzenie relacji (1620-1696)

81. Teofanes III - odtworzenie hierarchii prawosławnej w Rzeczypospolitej  /302

82. Papa Synadinos o niepowodzeniach Osmana II pod Chocimiem 1621 r.  /306

83. Szpiedzy, tłumacze, pośrednicy - casus Wewellego  /308

84. Cyryl Lukaris  /325

85. Macieja Ambroskiego parafraza Psalmu  /328

86. Samuel Kmicic i Anna de domo Kantakuen  /332

87. Ucieszna dygresyja Samuela Twardowskiego, czyli wzmianka jak Konstantynopol wzięto  /338

88. Manuel Korfiński - mistrz tkacki  /341

89. Grecy u Chmielnickiego: patriarcha Paisjos, metropolita Joasaf, , kupcy z Nieżyna  /344

90. Obraz Ecce Homo z kaplicy Konstantyna XI Paleologa  /348

91. Moldavo-Lacone i Jaksa nad Amurem  /349

XIII. Czasy saskie (1696-1767)

92. Pijany ambasador i kolumna wężowa na Hippodromie w Konstantynopolu  /354

93. Mołdawia i fanarioci  /357

94. Vasilios Vatatzes  /359

95. Dom Grecki w Myślenicach - uchodźcy z północnej Grecji i handel winem  /361

96. Voltaire, Woulgaris i Siestrzeńcewicz  /362

XIV. Czas reform i upadku (1768-1796)

97. Kalisz i Grecka Górka  /368

98. Święto Jordanu w Poznaniu 17 stycznia 1778 AD  /371

99. Jan Konstanty Żupański - syn handlarza win z Tesalii  /373

100. Grecy w Piotrkowie Trybunalskim  /375

101. Grecy w Opatowie  /376

102. Grecka cerkiew w Lublinie  /380

103. Grecka cerkiew w Warszawie  /381

104. Afansaij Łotocki o greckich początkach eparchii warszawskiej  /384

105. Mariupol /386

106. Laskarysowie wileńscy  /388

107. Demetraki Paleologowie  /393

108. Jakub Frank  /394

109. Jak Józef Wybicki umknął Grekom  /399

110. Zofia de domo Glaviani (Clavone) primo voto Witt secundo voto Potocka  /402

111. Maria de Cumano Schutter  /404

112. Drobne ogłoszenia "greckie" z XVIII-wiecznych gazet  /405

113. Skilitsi, poseł carycy Katarzyny  /406

XV. Epoka napoleońska i filhelleńska (1797-1831)

114. Adamanidos Korais i portrecista Smolki  /412

115. Rzeczpospolita Polsko-Grecka /414

116. Michał Komburlej  /416

117. Józef Bożek i Aleksander Ipsilantis  /422

118. Filhellenizm w Polsce  /423

119. Greckie Towarzystwo Filantropijne w Odessie  /429

120. Aleksander Ipsilantis i Julia Wąsowiczówna  /431

121. Polscy filhellenowie  /433

122. Franciszek Mierzejewski (24.10.1786-16.07.1822 Peta, Grecja)  /435

123. Franciszek Grzymała i rok 1821  /437

124. Demetriusz Gobdelas w Warszawie 1822 roku  /439

125. Noc Listopadowa - Polacy i Grecy, casus Franciszka Zabłockiego  /445

126.Dimitrij Kuruta i Noc listopadowa  /448

127. Filip Papa-Fiedorow  /451

128. Greczynka Teofania, Lascaris i okrutny kasztela  /453

129. "Spalenie okrętu tureckiego przez Greków"  /455

XVI. Powstańcy, emigranci, rewolucjoniści (1832-1864)

130. Maria Kalergis  /458

131. Michał Kirkow  /460

132. Gołuchów  /463

133. Florian Braunek  /464

134. Andrzej Kaliński, Andreas Kallinskis-Roidis, Andreas Kallinskis - rojaliści  /466

135. Legion Mickiewicza w Grecji  /469

136. Kajetan Saski  /477

137. Polska osada w Tesalli  /478

138. Antoni Oppeln-Bronikowski i tłumaczenia Platonowego Meneksenosa  /480

139. Generał Kostanda  /482

140. Dimitrios Mawros, adiutant "Wieszatiela"  /485

141. Leonidas Zellner, grekobawarczyk  /488

XVII. Czas pracy organicznej (1865-1918)

142. Teodoridi i Jankulio, carscy cenzorzy w Warszawie  /492

143. Garbatka Letnisko  /495

144. Sadyk Pasza i Irena Teoscolo  /496

145. Generał Konstanty Smoleński  /498

146. Zygmunt Mineyko  /500

147. Prozerpina Manaris /503

148. Mineyko i Dodona  /505

149. Dziennikarstwo greckie A.D. 1897  /515

150. Cmentarz polski w Rethymno  /517

151. Majcher na hydrobudowie  /519

152. Kasiarze  /523

153. Monetarna Unia Łacińska  /524

154. Constantin Caratheodory we Wrocławiu  /526

155. Jacek Malczewski - Portret Polikseny Chilaiditi  /528

XVIII. Jak wolni z wolnymi (1919-1938)

156. Front salonicki 1917 roku i Stefan Garczyński  /532

157. 11 listopada 1918 - relacje dyplomatyczne odrodzonej Polski i Grecji  /534

158. Wielkopolska Beocja  /537

159. Wincenty Gorzycki Walka Grecji o niepodległość w wieku XIX  /538

160. Kalendarz gregoriański czy nowojuliański?  /542

161. Wenizelos w Warszawie  /545

162. Józef Piłsudski w Atenach  /546

163. Konsul Albert Nehama  /547

164. Towarzystwo polsko-greckie  /549

165. Greckie Radio Katowice /552

166. Konrad Wrzos Rewolucja w Grecji  /555

167. Katastrofa lotnicza pod Malakasą 1 grudnia 1936 r.  /556

168. PZL P.24  /557

169. Ziemia Mesolongi  /558

170. Grecy i Polacy w Związku Sowieckim  /560

XIX. Wojny i okupacje (1939-1948)

171. Alexander Godis z Salonik  /568

172. Leonarda Szajnowicz i Joannis Lambrianidis  /570

173. Emil Leyk  /571

174. Polcy w greckim ruchu oporu w II wojnie światowej  /573

175. Edward Sojka na Akrypolu  /579

176. Cichociemni w Grecji  /580

177. Żółwie greckie w Warszawie 1941 roku  /582

178. Ppor. Jerzy Papadopulos  /587

179. Doktor Grzegorz Sotiridis Sotirow  /590

180. Głubczyckie Saloniki, Salamo Aruch i Jacques Jacko Razon  /592

181. "żadnych Polaków, Greków, ani innych straży pożarnych"  /594

XX. Czas uchodźców (1949-1984)

182. Polska Kronika Filmowa 21 lipca 1948 r.  /598

183. Kontyngenty uchodźców  /602

184. "Korekta" granic z 1951 roku i greckie Krościenko  /607

185. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego i Służba Bezpieczeństwa wobec politycznych wyborów greckich uchodźców  /609

186. Pomnik Belojanisa w Krościenku  /617

187. Thananis Kamburelis i komputer ODRA  /621

188. Jacek Silber vel Czesław Śliwa - Konsul generalny Republiki Austrii  /623

189. Grecy a stan wojenny w Polsce - Michel Pablo  /626

190. Grecy internowani w stanie wojennym  /628

191. "Polo-Grecy"  /630

192. Nikos Kotzias o Polsce  /631

XXI. Współczesność(po 1985)

193.  Górski, Gmoch, Warzycha i inni - Polacy w greckim futbolu  /634

194. Dimitrios Antonopulos i polichromie w Soborze Świętej Trójcy w Hajnówce  /639

195. Kazantzakis skłusowany  /640

196. Grecja w polskiej kampanii wyborczej 2015 roku  /642

POSŁOWIE

197. Dlaczego Hellenopollonica?  /645

198. Granice projektu Hellenopolonica  /647

199. Projekt Hellenopolonica - podziękowania  /649

Spis ilustracji  /651

Indeks osób  /665

Ilustracje  /695