Grobowiec Orzechowskich na Wzgórzu Ariańskim koło Krasnegostawu. Miejsce pamięci w kontekście historycznym i kulturowym

Autor: Konrad Grochecki  

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 320

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,5 cm

Autor podjął się zadania tyleż niezwykłego, co trudnego – wyświetlenia genezy, zrekonstruowania pierwotnego kształtu oraz określenia kontekstu kulturowego i historycznego obiektu, jakim jest Grobisko na Wzgórzu Ariańskim we wsi Krynica koło Krasnegostawu. Miejsce pochówku usytuowane z dala od ludzkich siedzib, obiektu sakralnego, zarazem monument o niecodziennym kształcie architektonicznym: wydłużonej piramidy, która przypomina obelisk. Jak się dziś powszechnie uważa, miejsce przeznaczone dla podkomorzego chełmskiego Pawła Orzechowskiego, zmarłego w 1612 r. (…)
Celem Autora stało się również zbadanie znaczenia niezwykłego grobowca jako „miejsca pamięci” na przestrzeni dwóch co najmniej stuleci. Podjął się więc zadania trudnego nie tylko ze względu na jego interdyscyplinarny charakter. Trudnego również z racji zniszczeń, jakich w materialnej strukturze obiektu dokonali tak czas, jak i ludzie. Wszystko to, wraz z koniecznością zdobycia środków na badania archeologiczne, stanowić musiało nie lada wyzwanie dla młodego badacza. (…) Na oddzielną uwagę zasługuje treść i wysoka jakość merytoryczna i techniczna części zawierającej fotografie i ryciny, jako że w wysokim stopniu ułatwia ona lekturę tekstu głównego.
(…) Otrzymaliśmy więc niezwykle ciekawą, zarazem wartościową poznawczo pracę, zbudowaną na bogatym materiale źródłowym, obejmującym kilka dyscyplin naukowych – od archeologii poprzez historiografię, na kulturoznawstwie i historii idei kończąc. Dyscyplin wykorzystanych w sposób kompetenty, krytyczny i twórczy.
(z recenzji prof. em. dr. hab. Tadeusza Cegielskiego, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski)

Spis treści: 

Wprowadzenie / 7
1. OBIEKT – IDEE ZAWARTE W ARCHITEKTURZE MAUZOLEUM / 17
1.1. Opis stanu współczesnego mauzoleum / 20
1.2. Dawne opisy mauzoleum / 25
1.3. Budowle podobne funkcją i formą do Grobiska krynickiego / 30
1.4. Fundator mauzoleum i jego związki rodzinne oraz towarzysko-polityczne/ 45
1.5. Mauzoleum i matematyka / 50
1.6. Kontekst historyczny i kulturowy powstania mauzoleum / 62
1.7. Symbolika mauzoleum / 67
1.8. Podsumowanie / 82
2. MIEJSCE – TAJEMNICE WZGÓRZA ARIAŃSKIEGO / 87
2.1. Mauzoleum wobec starszej przeszłości Wzgórza Ariańskiego / 90
2.1.1. Przegląd badań archeologicznych / 92
2.1.2. Archeologia jako element nobilitacji i legitymizacji – przypadek Orzechowskich / 126
2.2. Miejsce pochówku braci polskich / 135
2.3. Podsumowanie / 141
3. PAMIĘĆ – JEJ RODZAJE I JEJ MEANDRY / 143
3.1. Stan badań i historia zainteresowań / 145
3.2. Narracje o mauzoleum i Wzgórzu Ariańskim / 161
3.2.1. Odrzucenie i próba zapomnienia (damnatio memoriae) oraz narracje potępiające / 161
3.3. Podsumowanie / 195