Górny Śląsk w Polsce Ludowej Tom III. Wysiedlenia - emigracje - przyjazdy

Redakcja: Adam Dziurok, Bernard Linek

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 352

Okładka: miękka 

Format: 14,5 cm x 23,0 cm

Trzeci tom z serii „Górny Śląsk w Polsce Ludowej”, wydawanej wspólnie przez katowicki Oddział Instytutu Pamięci Narodowej i opolski Instytut Śląski i przybliżającej wybrane aspekty przemian politycznych, społecznych i kulturalnych na powojennym Górnym Śląsku nosi podtytuł „Wysiedlenia –emigracje-przyjazdy”. Zamieszczone w tomie artykuły koncentrują się na trzech podstawowych typach migracji: przymusowych przemieszczeniach powojennych, przyjazdach w poszukiwaniu lepszych warunków życia i wyjazdach wymuszonych politycznie. Zaproponowany podział jest jednak dość płynny, gdyż u genezy niektórych ruchów tkwiły często zarówno motywy narodowe, polityczne, a także ekonomiczne (np. tzw. II repatriacja czy tzw. akcja łączenia rodzin). Zagadnienia te wyznaczyły też strukturę niniejszej publikacji. Pierwsza cześć omawia wysiedlenie ludności niemieckiej oraz deportacje ludności górnośląskiej na Wschód. Przybliża również obie tzw. repatriacje Polaków ze Wschodu. Druga część prezentuje dwie akcje łączenia rodzin oraz przyjazdy Polaków z Francji i w poszukiwaniu pracy. Część „polityczna” przedstawia usuwanie kapłanów katolickich i sióstr zakonnych z Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego oraz z diecezji katowickiej, a także działania komunistycznego aparatu na rzecz emigracji opozycji politycznej na początku lat 80. XX w. oraz elit mniejszości niemieckiej. Podobnie jak w przypadku wcześniejszych tomów, studia wzbogacają fragmenty różnych źródeł, które nie tylko „dopowiadają”, ale też nadają często bardziej indywidualny i szczegółowy charakter opisywanym wydarzeniom.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wprowadzenie: homo migrans a homo sovieticus  /9

Część I. Przymusowe przemieszczenia

Bernard Linek - Wysiedlenie ludności niemieckiej i początki akcji łączenia rodzin (1945–1950)  /17

Dariusz Węgrzyn - Wywózki na Wschód i ich konsekwencje /38

Leokadia Drożdż, Józef Szymeczek - Próby usunięcia Polaków z Zaolzia (1945–1946)  /55

Piotr Pałys - Zapomniana mniejszość: Morawcy na Górnym Śląsku po 1945 roku i ich migracje  /72

Bogusław Tracz - Pierwsza i druga „repatriacja” (1945–1959)  /91

Część II. Za chlebem i ojczyzną

Aneta Nisiobęcka - Powrót Polaków z Francji na Górny Śląsk – polityka reemigracyjna państwa polskiego oraz adaptacja reemigrantów w Polsce Ludowej  /115

Bogusław Tracz - Migracje za pracą (1945–1989)  /131

Adriana Dawid - Pierwsza akcja łączenia rodzin w latach pięćdziesiątych  /150

Sebastian Rosenbaum - Migracje do RFN w latach siedemdziesiątych XX wieku  /171

David Skrabania - Integracja górnośląskich przesiedleńców w Zagłębiu Ruhry  /192

Część III. Migracje polityczne

Andrzej Hanich - Usuwanie księży i sióstr zakonnych ze Śląska Opolskiego w latach 1952–1954  /207

Adam Dziurok - Wysiedlenia i wyjazdy księży diecezji katowickiej w latach 1945–1989  /230

Aleksandra Namysło - Migracje ludności żydowskiej w województwie śląskim/katowickim w latach 1945–1971  /250

Jarosław Neja - Przymusowa emigracja z województwa katowickiego po wprowadzeniu stanu wojennego  /271

Zbigniew Bereszyński - Wyjazdy emigracyjne z województwa opolskiego do RFN i Berlina Zachodniego w latach 1971–1990 /301

Summary  /320
Zusammenfassung  /323
Indeks nazwisk  /326
Indeks nazw miejscowych  /332
Spis ilustracji i tekstów źródłowych  /338
Autorzy tomu  /349