Geneza paktu Hitler-Stalin. Fakty i propaganda

Opracowanie: Bogdan Musiał, Jan Szumski

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 272

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 21,5 cm

Nowe, starannie opracowane wydanie książki autorstwa badaczy historii XX w. pozwala lepiej zrozumieć istotę zmowy Hitlera ze Stalinem. Bogaty materiał źródłowy dobitnie ilustruje skalę tego zbrodniczego przedsięwzięcia. Wskazuje również na ogrom kłamstw, które przez dziesięciolecia zaciemniały prawdę o IV rozbiorze Polski.

Główną treść książki stanowi 40 dokumentów z lat 1927–1953, których znaczna część bezpośrednio odnosi się do zacieśniania stosunków niemiecko-sowieckich w przededniu wybuchu II wojny światowej. Moskiewskie archiwalia, które przez wiele lat były tajne, umożliwiają dogłębne spojrzenie na pakt Hitler–Stalin, przy uwzględnieniu szerokiego kontekstu historycznego. Dzięki nim można m.in. poznać rzeczywiste intencje imperialne sowieckiego dyktatora, który porozumienie z III Rzeszą tłumaczył chęcią uchronienia ZSRS przed wciągnięciem w wojnę.

Zmowa Hitlera ze Stalinem, której wyrazem był podpisany 24 sierpnia 1939 r. pakt o nieagresji między rządami Niemiec i Związku Sowieckiego, przypieczętowała tragiczny los Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Warto mieć tę świadomość, zwłaszcza że dziesięciolecia kłamstw w tej sprawie, głównie ze strony przedstawicieli sowieckich i rosyjskich elit politycznych, przyczyniły się do wypaczenia współczesnej historii. Odpowiedzią polskich naukowców na zakłamywanie dziejów, zwłaszcza po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 r., jest dogłębna analiza źródeł i wykazywanie prawdy o sowieckim imperium.

Oprócz dokumentów historycznych książka zawiera dwa obszerne rozdziały autorskie. W pierwszym z nich prof. Bogdan Musiał tłumaczy genezę paktu Hitler–Stalin, wraz z jego konsekwencjami. W drugim rozdziale pt. Stalin pisze „historię” swego paktu z Hitlerem prof. Jan Szumski ujawnia skalę sowieckich kłamstw, które przez dziesięciolecia były oficjalną wykładnią stosunków niemiecko-sowieckich. Całość publikacji uzupełniają przedmowa oraz indeksy osobowy i geograficzny.

Drugie wydanie publikacji powstało we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa  /7

Bogdan Musiał – Geneza paktu Hitler-Stalin   /17

Geneza i droga do niemiecko-sowieckiego paktu: motywacja Hitlera     /20

Polsko-niemieckie odprężenie po objęciu władzy przez Hitlera    /21

Konflikt polsko-niemiecki   /23

Decyzja Hitlera o rozbiciu Polski   /26

„Pakt uratował nas”   /32

Stalin i pakt: ukoronowanie długofalowych celów polityki sowieckiej wobec Polski   /42

Polska bariera w drodze na Zachód – kompleks bolszewików na punkcie Polski  /43

Przygotowania do wojny i masowe zbrojenia   /47

„Złamać raz na zawsze kręgosłup” – pacyfikacja społeczeństwa   /50

Polska w planach Stalina w latach trzydziestych   /54

Prześladowanie polskiej mniejszości    /59

Nie paranoja wojenna, lecz obsesja wojny   /67

Godzina Stalina wybija   /77

Trudne początki niemiecko-sowieckiego zbliżenia   /81

Negocjacje    /85

Okpić Hitlera   /88

Dokumenty   /92

Jan Szumski – Stalin pisze „historię” swego paktu z Hitlerem   /94

Fałszerze historii. Informacja historyczna    /95

Jak hartowała się stalinowska narracja paktu Ribbentrop-Mołotow  /101

Umarł król, niech żyje król   /107

70. rocznica wybuchu II wojny światowej   /111

Zbawienne „okno możliwości”   /121

Nr 1. 1927 styczeń 13, Moskwa – Wyciąg z protokołu nr 78 posiedzenia Biura Politycznego KC WKP(b) z dnia 13 stycznia 1927 r.   /131

Nr 2. 1928 kwiecień 19, Moskwa – Stenogram rozmowy pomiędzy konsulem generalnym Niemiec Moritzem Schlesingerem, radcą handlowym ambasady Niemiec Gustavem Hilgerem oraz przedstawicielem niemieckiej firmy Siemens-Bauunion inżynierem Möwisem (imię nieznane) przeprowadzonej w ambasadzie niemieckiej    /134

Nr 3. 1933 lipiec 12, Warszawa – Sprawozdanie Karola Radka z pobytu w Warszawie przekazane Stalinowi   /138

Nr 4. 1933 listopad 28, Warszawa – Informacja wysłana przez korespondenta sowieckiej agencji telegraficznej TASS w Polsce do Karola Radka, przekazana przez Radka Stalinowi, dotycząca rozmów Piłsudskiego z Moltkem oraz stosunków polsko-niemieckich   /142

Nr 5. 1933 grudzień 3, Moskwa – Informacja Karola Radka skierowana do Stalina o nowym etapie stosunków polsko-sowieckich   /145

Nr 6. 1933 grudzień 3, Moskwa – Załącznik do informacji Karola Radka skierowanej do Stalina dotyczącej nowego etapu w stosunkach polsko-sowieckich    /147

Nr 7. 1934 kwiecień 19, Moskwa – Raport Artura Artuzowa dotyczący narady u Hitlera, opracowany na podstawie danych agenturalnych z Berlina i przekazany przez Jakowa Agranowa Stalinowi  /153

Nr 8. 1934 maj 28, Moskwa – Raport Ottona Steinbrücka dotyczący narady u Hitlera, sporządzony na podstawie źródeł agenturalnych i przekazany przez Jakowa Agranowa Stalinowi   /156

Nr 9. 1935 marzec 25, Moskwa – Memoriał marszałka Michaiła Tuchaczewskiego do Stalina w sprawie wojennych planów Hitlera, z poprawkami Stalina   /158

Nr 10. 1935 czerwiec 21, Moskwa – Informacja ambasadora USA w ZSRS Williama Bullita w sprawie rozmowy przeprowadzonej z Karolem Radkiem wystosowana do sekretarza stanu USA   /161

Nr 11. 1935 wrzesień 2, Soczi – Zaszyfrowana depesza wysłana przez Stalina do Moskwy do Kaganowicza i Mołotowa w sprawie zachowania się Związku Sowieckiego w konflikcie z Abisynią   /164

Nr 12. 1939 luty 4, Moskwa – Wyciąg z depeszy ludowego komisarza spraw zagranicznych ZSRS Maksima Litwinowa do posła ZSRS w Berlinie Aleksieja Mieriekałowa     /165

Nr 13. 1939 maj 20, Moskwa – Notatka z rozmowy ludowego komisarza spraw zagranicznych ZSRS Wiaczesława Mołotowa z ambasadorem III Rzeszy w ZSRS Friedrichem-Wernerem von der Schulenburgiem   /166

Nr 14. 1939 czerwiec 2, Moskwa – Notatka z rozmowy ludowego komisarza handlu zagranicznego ZSRS Anastasa Mikojana z radcą handlowym ambasady Niemiec w Moskwie Gustavem Hilgerem sporządzona przez zastępcę radcy handlowego ZSRS w Berlinie Jewgienija Babarina    /169

Nr 15. 1939 czerwiec 8, Moskwa – Stenogram rozmowy ludowego komisarza handlu zagranicznego ZSRS Anastasa Mikojana z radcą handlowym ambasady Niemiec w Moskwie Gustavem Hilgerem, sporządzony przez zastępcę radcy handlowego ZSRS w Berlinie Jewgienija Babarina    /172

Nr 16. 1939 czerwiec 17, Moskwa – Stenogram rozmowy ludowego komisarza handlu zagranicznego ZSRS Anastasa Mikojana z radcą handlowym ambasady Niemiec w Moskwie Gustavem Hilgerem, sporządzony przez zastępcę radcy handlowego ZSRS w Berlinie Jewgienija Babarina    /175

Nr 17. 1939 czerwiec 19, Moskwa – Oświadczenie rządu niemieckiego w sprawie kontynuacji rozmów gospodarczych z ZSRS, odczytane 17 czerwca przez Gustava Hilgera w obecności Anastasa Mikojana i Jewgienija Babarina   /177

Nr 18. 1939 lipiec 9, Moskwa – Informacja szefa V Zarządu Ludowego Komisariatu Obrony Iwana Proskurowa dla ludowego komisarza obrony z załączonym materiałem agenturalnym    /178

Nr 19. 1939 lipiec 9, Berlin – Notatka z rozmowy z szefem Biura Wschodniego Ministerstwa Spraw Zagranicznych III Rzeszy doktorem Kleistem    /180

Nr 20. 1939 lipiec 14, Moskwa – Decyzja Biura Politycznego KC WKP(b) z 14 sierpnia 1939 r. w sprawie umowy kredytowej z Niemcami    /185

Nr 21. 1939 lipiec 27, Berlin – Szyfrowana depesza nr 9868 pełnomocnego przedstawiciela ZSRS w Berlinie Mieriekałowa do Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych    /187

Nr 22. 1939 sierpień 4, Moskwa – Wnioski do rozmów z Anglią i Francją sporządzone przez marszałka Szaposznikowa dla Stalina    /188

Nr 23. 1939 sierpień 8, Berlin – Pismo chargé d’affaires sowieckiego poselstwa w Berlinie Astachowa do Mołotowa dotyczące tematów ewentualnych rozmów z Niemcami    /196

Nr 24. 1939 sierpień 12, Moskwa – Szyfrowana depesza nr 8055 Wiaczesława Mołotowa do chargé d’affaires sowieckiego poselstwa w Berlinie Astachowa   /200

Nr 25. 1939 sierpień 19, Moskwa – Umowa kredytowo-handlowa zawarta pomiędzy ZSRS a III Rzeszą 19 sierpnia 1939 r.    /201

Nr 26. 1939 sierpień 24, Moskwa – Tekst projektu paktu o nieagresji zawartego pomiędzy III Rzeszą a ZSRS zredagowany przez Stalina    /204

Nr 27. 1939 sierpień 24, Moskwa – Tajny protokół do paktu o nieagresji pomiędzy III Rzeszą a ZSRS     /206

Nr 28. 1939 sierpień 31, Moskwa – Pismo zastępcy ludowego komisarza spraw zagranicznych ZSRS Władimira Potiomkina do Wiaczesława Mołotowa w sprawie zatwierdzenia przez Radę Najwyższą ZSRS sowiecko-niemieckiego paktu o nieagresji    /208

Nr 29. 1939 sierpień, Moskwa – Brudnopis notatek sporządzonych przez Andrieja Żdanowa w sprawie paktu o nieagresji pomiędzy ZSRS a Trzecią Rzeszą    /210

Nr 30. 1939 wrzesień 7, Moskwa – Notatka z dziennika Georgi Dimitrowa, będąca zapisem wypowiedzi Stalina podczas narady na Kremlu, w której uczestniczyli także Mołotow, Żdanow, Dimitrow i Manuilski    /215

Nr 31. 1941 czerwiec 4, Moskwa – Skrócony stenogram narady Głównej Rady Wojennej Armii Czerwonej w sprawie omówienia dyrektywy „Kolejne zadania w pracy partyjno-politycznej w Armii Czerwonej”   /218

Nr 32. 1948 luty 3, Moskwa – Notatka Andrieja Wyszyńskiego dla Józefa Stalina z informacją o przedstawieniu trzech rozdziałów artykułu Odpowiedź oszczercom    /220

Nr 33. 1948 luty, Moskwa – Tekst informacji historycznej Fałszerze historii, zredagowany przez Stalina   /221

Nr 34. 1948 luty 9, Moskwa – Notatka z przebiegu spotkania w Wydziale Prasowym Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRS z zagranicznymi dziennikarzami w sprawie informacji historycznej Fałszerze historii    /234

Nr 35. 1948 luty 15, Moskwa – Informacja od kierownika Sektora Specjalnego KC WKP(b) Piotra Pospiełowa wraz z załączonym IV rozdziałem informacji historycznej Fałszerze historii, zredagowanym przez Stalina   /236

Nr 36. 1948 marzec 31, Moskwa – Pismo do pełnomocnika WOKS w Polsce Władimira Jakowlewa w sprawie dodatkowej edycji broszury Fałszerze historii    /240

Nr 37. 1948 kwiecień 16, Warszawa – Pismo z ambasady ZSRS w Polsce do centrali WOKS w sprawie broszury Fałszerze historii   /241

Nr 38. 1948 kwiecień 22, Moskwa – Pismo Andrieja Wyszyńskiego do Stalina w sprawie akcji rozpowszechniania za granicą informacji historycznej Fałszerze historii     /242

Nr 39. 1948 czerwiec 7, Moskwa – Notatka naczelnika Sowieckiego Biura Informacyjnego Ponomariowa skierowana do sekretarza KC WKP(b) Michaiła Susłowa w sprawie zorganizowania za granicą sowieckiej kontrpropagandy w zakresie historii ZSRS   /244

Nr 40. 1953 kwiecień 20, Moskwa – Informacja Instytutu Historii Akademii Nauk ZSRS dla Działu Nauki i Kultury KC KPZS w sprawie sesji naukowej poświęconej „demaskowaniu angielsko-amerykańskich fałszerzy historii”    /247

Wykaz skrótów  /249

Bibliografia   /251

Indeks osób   /261

Indeks geograficzny   /266

Summary   /271