Geneza Trybunału Koronnego. Studium z dziejów sądownictwa polskiego XVI wieku

Autor: Oswald Balzer

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 384

Okładka: miękka

Format: 15,0 cm x 21,0 cm

Wydanie II

W dawnej Polsce Trybunał Koronny był najwyższym sądem dla szlachty. Utworzono go na mocy konstytucji sejmu warszawskiego z 3 marca 1578 r., która ograniczyła władzę sądową króla przez wyłączenie szlachty spod jego jurysdykcji. W Trybunale szlachta została poddana pod sąd wybranych na sejmikach sędziów zwanych deputatami. Utworzenie tego sądu stanowiło przejaw podziału najwyższej władzy publicznej w Rzeczypospolitej przez oddzielenie władzy sądowniczej od władzy wykonawczej i ustawodawczej. Tego rodzaju rozwiązanie ustrojowe było możliwe w kraju, w którym król utracił pozycję suwerena, a więc dzierżyciela władzy najwyższej, lecz suwerenność spoczywała na barkach całego narodu szlacheckiego. Tworząc Trybunał hołdowano zasadzie nadrzędności prawa, któremu podlegali wszyscy nie wyłączając panującego, zgodnie z maksymą: in Polonia lex est rex. Wybór sędziów uznawano za gwarancję wolności. Przekonanie to było w Polsce nowożytnej powszechne. "Z równości i wolności człowieka wypada - pisał w czasach Sejmu Czteroletniego Stanisław Staszic - aby sędziego obierali tylko ci sami obywatele, których on sądzić będzie".

(fragment, W. Uruszczak, Oswald Balzer i jego Geneza Trybunału Koronnego)

Spis treści:

Wacław Uruszczak - Oswald Balzer i jego "Geneza Trybunału Koronnego" /7

Od redakcji  /19

Wstęp  /21

Rozdział I. Sądownictwo królewskie za obu Jagiellonów /27

Rozdział II. Problemy reformy za Zygmunta I i za Zygmunta Augusta  /122

Rozdział III. Szlachta przeprowadza reformę  /195

Rozdział IV. Ordynacja Trybunału Koronnego z roku 1578  /323

Abstract /354

Bibliografia /356

Wykaz skrótów /362

Bibliografia prac dodanych  /366

Słownik terminów  /373

Indeks osobowy  /377

Indeks miejscowości  /383