Gdańsk `45 Propaganda. Opanowanie Pomorza Gdańskiego przez Armię Czerwoną

Autor: Tomasz Gliniecki

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 228

Okładka: twarda 

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Książka ukazuje, w jaki sposób politycznie sterowano obrazem walk Armii Czerwonej z niemieckim Wehrmachtem na Pomorzu, prowadzonych w ramach Operacji Wschodniopomorskiej i szczególnie podczas walk o Gdańsk w marcu 1945 r. Autor szeroko omawia działania celowo wykrzywiające postrzeganie wojny przez żołnierzy, wykorzystując także materiały zgromadzone w rosyjskich archiwach wojskowych, do jakich miał dostęp przed 2014 r. Wykorzystuje przy tym liczne dokumenty z epoki, ulotki, prasę wojskową i cywilną, audycje radiowe oraz produkcje filmowe. Tworzy w ten sposób podstawy do skutecznej demitologizacji powojennej opowieści o „wyzwoleniu”  wschodniego Pomorza przez czerwonoarmistów.

To zupełnie inna wojenna opowieść, niż te które znany z czasów PRL - to swoista wiwisekcja wojny, naukowa i historyczna. Liczą się daty, rozkazy, suche fakty, dokumenty, także te radzieckie, oraz korelacje działań wojennych oraz sowieckiej propagandy. Nie ma tu raczej zwykłych ludzi - są dowódcy, żołnierze i znienawidzony wróg. Jest też Pomorze Wschodnie - dla sowietów "prekliata giermania", którą należało wypalić żywym ogniem i zetrzeć z powierzchni ziemi unieważniając jej dziedzictwo i biorąc odwet za całe niemieckie zło na mieszkańcach. Stąd zgliszcza Szczecinka, Koszalina, Kołobrzegu, Słupska, Bytowa, Miastka, Lęborka i przede wszystkim Gdańska. Stąd tysiące zgwałconych kobiet i deportowanych na wschód mężczyzn. Nie bez powodu nasi przodkowie na pytanie o II wojnę światową, emocjonalnie wspominali przede wszystkim straszną zimę i wiosnę 1945 roku. Ale o tym milczą archiwalia... To także opowieść o dwóch obliczach wojny - tym rzeczywistym, przerażająco okrutnym i tym propagandowym, wykorzystywanym przez służby polityczne do budowania narracji o wyzwoleńczej misji człowieka radzieckiego, który składając daninę krwi przyniósł Polsce nową, proletariacką wolność.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /11

Sowiecka doktryna propagandowa wobec wojny z Niemcami  /15

• Przygotowania do wojny  /17
• Wolta w obliczu konfliktu /21
• Przemiany od obrony do ofensywy /28
• Apogeum zemsty i powrót internacjonalizmu /34

Narzędzia propagandowe stosowane wobec wojska /41

• Powszechność prasy, broszur i druków ulotnych /42
• Nowinki techniczne – obraz i dźwięk /47
• Funkcjonowanie struktur indoktrynacyjnych frontu /49
• Gazeta „Frontowaja Prawda” /52

Operacja wschodniopomorska w raportach Sowinformbiura  /55

• Działania wstępne /56
• Atak rozcinający /57
• Osiągnięcie strefy podmiejskiej /60
• Walki na podejściach /65
• Atak na miasta /68

Opanowanie Gdańska na łamach gazety „Krasnaja Zwiezda” /73

• Propaganda w centralnej gazecie wojskowej /74
• Struktura gazety w latach 1941–1945  /75
• Zarządzenia władz /78
• Komunikaty informacyjne /80
• Korespondencje z frontu /83
• Ilustracje /87
• Informacje o Polsce /88
• Inne działania propagandowe /90

Zdobycie Sopotu, Gdyni i Gdańska w korespondencjach dla gazety „Prawda”  /93

• Korespondenci wojenni gazety „Prawda”  /94
• Korespondencje: na podejściach do Gdańska  /97
• Między Gdynią i Gdańskiem /99
• Dzień w Sopocie /100
• Pod Gdańskiem /103
• Gdynia /104
• Bitwa o Gdańsk /107

Opisy walk o Gdańsk w innych tytułach prasy codziennej /115

• „Komsomolskaja Prawda” /115
• „Izwiestia”   /122
• „Stalinskij Sokoł”  /124

Fotokorespondenci nad Bałtykiem  /127

• Z aparatami w ruinach miast  /128
• Zdjęcia wykonane po walkach  /132

Zdobycie Gdańska w kronikach filmowych i radiu /135

• Rola filmu w propagandzie wojennej  /136
• Grupa filmowa 2. Frontu Białoruskiego  /139
• Film Na Pomorzu  /142
• Komunikaty radiowe  /145

Opisy walk w ulotkach i tekstach gazety dywizyjnej  /147

• Przygotowanie do starć w miastach  /148
• Relacje z walk ulicznych  /151
• Bohaterowie i kłopoty z dyscypliną   /159

Kreowanie gdańskiego mitu wojennego  /165

• Polskie flagi nad Gdańskiem  /167
• Mitologizacja w dokumentacji nagrodowej  /169

Zakończenie  /173

Summary  /177

Streszczenie  /179

Wykaz skrótów  /181

Bibliografia  /183

Indeks osobowy  /201

Indeks nazw miejscowych  /205