Formowanie i organizacja dóbr monarszych w ziemi lwowskiej od połowy XIV do początku XVI wieku

Autor: Janusz Szyszka

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 568

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 16,5 cm x 24,00 m

Seria: Maiestas - Potestas - Communitas V

Książka Janusza Szyszki klasyczna monografia o układzie problemowo-chronologicznym. Autor, specjalizujący się w geografii historycznej, opracowując domenę królewską w ziemi lwowskiej poddał analizie ponad  850 osad, obiektów gospodarczych i fizjograficznych posiadających własne nazwy. Publikacja przynosi miarodajny, znakomicie udokumentowany obraz budowy, eksploatacji i zagospodarowania domeny monarszej w stołecznej ziemi Rusi Czerwonej w okresie największych przemian, zapoczątkowanych aneksją księstwa halickiego do Korony. To pierwsza w historiografii wschodnich ziem średniowiecznej Polski monografia własności królewskiej w nowo przyłączonym kraju. Jej rezultaty wykraczają poza zakres opisany tytułem; pokazują narzędzia prowadzenia polityki wewnętrznej, ujawniają źródła finansowania działalności państwa, sposoby sprawowania władzy, kreowania elit, grup lojalnych współpracowników, zaplecza władcy. Zgromadzony materiał oświetla nie tylko stan i organizację dóbr królewskich, ich funkcje społeczne, gospodarcze i polityczne, ale i – w równym stopniu – procesy formowania własności szlacheckiej i możnowładczej. Część analityczną doskonale dopełniają niezwykle obszerne aneksy, indeks i mapy przygotowane specjalni z myślą o tej publikacji. Pozycja wydana we współpracy z Instytutem Historycznym PAN, w ramach serii: Maiestas – Potestas – Communitas.

Spis treści:

Wykaz skrótów   /11

Wstęp  /21

Rozdział I. Stan badań nad własnością monarszą na tle problematyki prawno-ustrojowej, społecznej i gospodarczej na Rusi Czerwonej w XIV-XV wieku  /43

Rozdział II. Dobra monarsze na Rusi Czerwonej w okresie panowania Kazimierza Wielkiego  /55

II.1. Specyfika monarszej własności ziemskiej na Rusi Halickiej  /55

II.2. Struktura własności ziemskiej w ziemi lwowskiej po przyłączeniu Rusi Czerwonej do Polski - próba rekonstrukcji  68

II.3. Organizacja i wykorzystanie domeny monarszej na Rusi Czerwonej w latach 1352-1370   /72

II.4. Zarządzanie dobrami monarszymi w ziemi lwowskiej i na całym obszarze Rusi Czerwonej  okresie panowania Kazimierza Wielkiego  /83

Rozdział III. Dobra monarsze w ziemi lwowskiej za rządów Władysława Opolczyka i w okresie węgierskim (1370-1386)   /89

III.1. Alienacje dóbr monarszych w ziemi lwowskiej za rządów Władysława Opolczyka i w czasie panowania węgierskiego (1370-1387)  /89

III.2. Zarząd i działalność fundacyjna w dobrach monarszych w ziemi lwowskiej za rządów Władysława Opolczyka i w czasie panowania węgierskiego   /104

Rozdział IV. Domena monarsza w ziemi lwowskiej za panowania Władysława Jagiełły (1387-1434)  /107

IV.1. Alienacje dóbr monarszych w ziemi lwowskiej za panowania Władysława Jagiełły (1387-1434)  /107

IV.2. Zastawy dóbr monarszych w ziemi lwowskiej na tle zmian w królewskiej polityce względem domeny ziemskiej na Rusi Czerwonej   /131

IV.3. Dystrykt żydaczowski w rękach lenników Królestwa i książąt krwi (1387-1431)  /138

IV.4. Lokacje na prawie niemieckim i rozwój gospodarczy w dobrach monarszych w ziemi lwowskiej w latach 1387-1434   /142

IV.5. Kształtowanie się kompleksów monarszych dóbr ziemskich w ziemi lwowskiej i ich rozwój gospodarczy  /153

Rozdział V. Dyspozycje i zarząd domeną monarszą w ziemi lwowskiej w latach 1434-1504  /161

V.1. Alienacje dóbr monarszych w ziemi lwowskiej za panowania Władysława III, Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyka (1434-1504)   /161

V.2. Zmiany w strukturze organizacyjnej i terytorialnej oraz w sposobach zarządzania starostwa ruskiego (lwowskiego) i dyspozycjach dóbr królewskich do niego należących w latach 1434-1444   /173

V.3. Dobra monarsze w ziemi lwowskiej w latach 1444-1465  /179

V.4. Dobra monarsze w ziemi lwowskiej w latach 1465-1504   /183

V.5. Lokacje na prawie niemieckim i rozwój infrastruktury gospodarczej w domenie ziemskiej w ziemi lwowskiej w latach 1434-1504  /189

Rozdział VI. Królewskiej kompleksy majątkowe w tenuty w ziemi lwowskiej w latach 1434-1504 i ich organizacja  /199

VI.1. Dobra monarsze w dystryktach lwowskim, szczerzeckim i gliniańskim  /199

VI.1.1. Starostwo lwowskie  /199

VI.1.1.2. Tenuta lwowska  /206

VI.1.1.2. Tenuta gliniańska  /209

VI.1.1.3. Tenuta szczerzecka  /213

VI.1.2. Kamionka Strumiłowa  /216

VI.1.3. Bóbrka  /220

VI.1.4. Złoczów i Glinna  /225

VI.1.5. Drohowyż   /230

VI.1.6. Artasów i tenuta mierzwicka  /232

VI.1.7. Bakowce   235

VI.1.8. Starostwo rohatyńskie (część lwowska)  /238

VI.1.9. Mniejsze klucze i pojedyncze wsie w dystrykcie lwowskim  /243

IV.1.10. Mniejsze klucze i pojedyncze wsie w dystrykcie szczerzeckim  .271

VI.2. Dobra monarsze w dystrykcie gródeckim  /283

VI.2.1. Starostwo gródeckie (w latach 1440-1452) wraz z tenutą szczerzecką)  /283

VI.2.2. Jaworów  /290

VI.2.3. Mniejsze klucze i pojedyncze wsie w dystrykcie gródeckim  /296

VI.3. Dobra monarsze w dystrykcie oleskim (starostwo oleskie do 1441 roku)  /304

VI.4. Dobra monarsze w dystrykcie żydaczowskim  /309

VI.4.1. Starostwo żydaczowskie  /309

IV.4.1.1. Tenuta żydaczowska  /316

VI.4.1.1. Tenuta dolińska  /318

Zakończenie  /321

Aneksy  /327

Aneks I

I.1. Chronologiczny wykaz osad alienowanych z dóbr monarszych na obszarze powiatu ziemskiego lwowskiego (za wyjątkiem dystryktu oleskiego) w XIV-XV wieku  /329

I.2. Alfabetyczny wykaz osad alienowanych z dóbr monarszych na obszarze dystryktu oleskiego (w ziemi lwowskiej) nadaniem na prawie dziedzicznym Władysława III z 24 V 1441 roku dla Jana z Sienna  /362

I.3. Chronologiczny wykaz osad alienowanych z dóbr monarszych na obszarze powiatu ziemskiego żydaczowskiego w XIV-XV wieku  /367

I.4. Alfabetyczny wykaz wszystkich alienowanych osad w ziemi lwowskiej w latach 1340-1504  /376

I.5. Osady i obiekty będące przedmiotem wielokrotnych nadań w ciągu XIV-XV wieku  /389

Aneks II  /390

II.1. Słownik osad monarszych w ziemi lwowskiej (za wyjątkiem dystryktu oleskiego) zastawionych lub oddanych w gołe dożywocie z XIV-XV wieku  /390

II.2. Osady monarsze w dystrykcie oleskim zastawione w 1432 r. Janowi z Sienna wraz z Oleskiem   /468

Aneks III  /472

III.1. Chronologiczny wykaz lokacji na prawie niemieckim w dobrach monarszych w ziemi lwowskiej w XIX-XV wieku  /472

III.2. Alfabetyczny wykaz lokacji na prawie niemieckim w ziemi lwowskiej w XIV-XV wieku  /476

Bibliografia. Wykaz źródeł i opracowań   /477

Spis tabel  /504

Wykaz map  /505

Legendy do map  /506

Mapy dóbr monarszych w powiecie żydaczowskim   /507

Indeks nazw osobowych i geograficznych  /511

Summary  /565