Fenomen szkoły historii społeczno-gospodarczej Franciszka Bujaka

Autorka: Barbara Wyrwał

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 317 

Okładka: twarda

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

Seria: Bibliotheca Iagellonica, Fontes et Studia, tom 46

Szkoła historii społeczno-gospodarczej Franciszka Bujaka, mimo głęboko zakorzenionej świadomości jej istnienia w dziejach polskiej historiografii, nie doczekała się dotąd gruntownego ujęcia monograficznego. Niniejsze rozważania stanowią zatem próbę uzupełnienia tej znaczącej luki w literaturze historiograficznej analitycznym spojrzeniem na wyjątkową formację intelektualną wykreowaną przez Bujaka w dwudziestoleciu międzywojennym na lwowskim Uniwersytecie Jana Kazimierza.

Główne rozdziały dotyczą analizy dorobku szkoły historycznej Bujaka, z uwzględnieniem powojennych losów zarówno prac badawczych, jak i ich autorów. Wątki związane z życiorysem twórcy szkoły i kierownika prac pełnią w większości przypadków funkcje uzupełniające narrację i wyjaśniające dobór tematów oraz metod badawczych wykorzystywanych przez członków omawianej formacji. Podstawę źródłową badań, obok licznych materiałów archiwalnych, stanowią przede wszystkim drukowane oryginalne teksty prac naukowych składających się na dorobek szkoły, ich recenzje, wspomnienia uczniów profesora oraz zachowane w dużej ilości sprawozdania, spisy, wykazy i pamiętniki będące wynikiem działalności uniwersytetów, towarzystw oraz instytucji naukowych. W intencji Autorki całość rozważań ma pomóc w rozstrzygnięciu wątpliwości: czy zasadne jest określenie Bujakowskiej szkoły historii społeczno-gospodarczej mianem fenomenu?

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /11

Rozdział 1. Wokół szkoły naukowej Franciszka Bujaka  /23

Działalność dydaktyczna Bujaka na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie  /23

Działalność dydaktyczna Bujaka na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie  /36

Rozdział 2. Wprowadzenie do badań realizowanych przez szkołę Franciszka Bujaka  /51

Problem syntezy - zespołowość - klasyfikacja wyników badań - metody badawcze  /52

Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarzych oraz Rocznik Dziejów Społecznych i Gospodarczych jako miejsca publikacji dorobku szkoły  /58

Towarzystwa naukowe i zjazdy historyczne  /66

Rozdział 3. Historyczne badania cen w szkole Bujakowskiej  /79

Bujakowska koncepcja badań historii cen  /80

Seria badań historii cen polskich  /82

Konstrukcja prac /85

Źródła  /87

Metoda badań  /89

Konstrukcja tablic statystycznych, wskaźniki i indeksy  /92

Odbiór Bujakowskiej serii historii cen  /94

Podsumowanie  /103

Rozdział 4. Kronika klęsk elementarnych  /107

Planowana seria wydawnicza Kroniki klęsk elementarnych  /110

Metoda pracy oraz konstrukcja kronik  /112

Bujakowskie Kroniki klęsk elementarnych w drugiej połowie XX wieku  /116

Podsumowanie  /122

Rozdział 5. Demografia historyczna  /123

Rola Bujaka w kształtowaniu się  badań hisoryczno-demograficznych na ziemiach polskich  /123

Demografia historyczna w warsztacie badawczym szkoły Bujakowskiej  /128

• Kazimierz Dobrowolski - ukłon w stronę metryk  /129
• Taeusz Ladenberger (Ładogórski) - demografia średniowiecza  /130
• Walerian Kramarz - demograf ziemi przemyskiej  /133
• Kazimierz Arłamowski, Aleksy Gilewicz - badania ksiąg przyjęć prawa miejskiego  /135
• Stanisław Pazyra - historia miast mazowieckich  /138
• Tadeusz Furtak - przyczynek do badań historyczno-demograficznych szlachty  /140
• Bohdana Puczyńskiego rozważania nad ludnością Brzeżan  /141
• Stanisław Hoszowski jako demograf historycznyc /143

Podsumowanie  /145

Rozdział 6. Historia osadnictwa - geografia historyczna  /147

Franciszek Bujak jako geograf historyczny  /147

Badania historii osadnictwa  /151

Problematyka osadnicza i geograficzna w warsztacie badawczym uczniów Bujaka  /153

• Okres krakowski  /153
• Okres lwowski  /156
• Badania prawnych aspektów średniowiecznego osadnictwa  /157
• Prezentacje zmian krajobrazu właściwego  /158
• Problem etniczności ziemi chełmińskiej  /158
• Kolonizacja Galicji  /163
• Osadnictwo ziemi sanockieji kasztelanii łowickiej  /164
• Niefortunne badania Adolfa Hirschberga  /166
• Prace z zakresu geografii historycznej  /168

Podsumowanie  /170

Rozdział 7. Kredyt ziemski i kontrakty lwowskie  /171

Kredyt w ziemi przemyskiej  /172

Kontrakty lwowskie  /176

Mons Pietatis w Łowiczu i kredyt w ekonomii samborskiej  /179

Podsumowanie  /182

Rozdział 8. Wielka własność ziemska  /183

Stan badań nad wielką własnością ziemską w Polsce na początku XX wieku  /183

Bujakowska koncepcja badań nad wielką własnością ziemską  /185

Stefana Inglota badania wielkiej własności ziemskiej  /187

Uposażenie biskupstwa krakowskiego w XV wieku  /188

Majątek biskupstwa włocławskiego  /191

Gospodarstwo Lwa Sapiehy  /193

Tezy programowe dotyczące wielkiej wlasności  /194

Działalność pozostałych uczestników seminarium na polu badań wielkiej własności ziemskiej  /196

a) Majątki kościelne  /197

Średniowieczne uposażenie arcybiskupstwa gnieźnieńskiego  /197

Gospodarka Jana Łaskiego  /198

b) Posiadłości świeckie  /199

Roman Zubyk i gospodarstwo folwarczne /199

"Gospodarstwo" Anzelma Gostomskiego  /200

Aleksandra Tarnawskiego studium o Janie Zamoyskim  /202

Podsumowanie /205

Rozdział 9. Historia włościan  /209

Dzieje wsi i włościan w działalności naukowej i organizacyjno-badawczej Franciszka Bujaka  /210

Historia włościan w ramach działalności wydawniczej szkoły Bujakowskiej  /218

• Literackie ujęcia kwestii włościańskiej Erazma Kostołowskiego  /218
• Działalność księdza Stanisława Stojałowskiego w ujęciu Franciszka Kąckiego  /222
• Przygotowania do rewolucji chłopskiej z drugiej połowy XVIII wieku według Aleksego Gilewicza  /225
• Sprawy włościańskie w dawnej Galicji w tekstach Romana Rozdolskiego  /227

Podsumowanie  /232

Rozdział 10. Prace niezwiązane  w serie oraz Biblioteka Puławska /235

Tadeusz Lutman i wolne miasta handlowe  /236

Studia nad dziejami miar i wag Aleksego Gilewicza  /239

Seria prac społeczno-gospodarczych Biblioteki Puławskiej  /243

• Budżety dziesięciu gospodarstw włościańskich z terenów wsi Czahary i Albigowej  /245
• Monografia wsi powiatu niskiego  /249

Podsumowanie  /250

Zakończenie  /253

Aneksy  /259

Bibliografia /275

Summary  /303

Indeks osobowy /307

Indeks geograficzny  /315