Federacja Słowian Południowych w polityce Bułgarii po II wojnie światowej

Autor: Elżbieta Znamierowska-Rakk

Rok wydania: 2005

Liczba stron: 494

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Geneza omawianego problemu sięga XIX w., a kierunek polityki bułgarskiej ukształtował się po wojnach bałkańskich w latach 1912-1913, kiedy Bułgaria utraciła część spornych terenów Macedonii na rzecz Serbii i Grecji. Komunistyczny pomysł federacji skłóconych państw miał zakończyć ten spór. Zainteresowane sprawą były także mocarstwa światowe: Wielka Brytania i ZSRR. Przedstawiono też inne koncepcje pogodzenia zwaśnionych stron.

Dr hab. Elżbieta Znamierowska-Rakk jest docentem w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz profesorem w Mazowieckiej Wyższej Szkole Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu. Specjalizuje się w badaniach nad najnowszą historią Europy Środkowo-Wschodniej, a w szczególności - Bałkanów. Jest autorką m.in. monografii Rozwój stosunków Bułgarii z Grecję i Turcję po II wojnie światowej, Wroclaw-Warszawa, Kraków-Gdańsk 1979 (nagrodzonej w 1980 r. przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych w konkursie na najlepszą książkę poświęconą stosunkom międzynarodowym po 1945 r.) i Sprawa Tracji Zachodniej w polityce bułgarskiej (1919-1947), Warszawa 1991 (wyróżnionej w 1992 r. przez tę samą placówkę naukową). Ponadto opublikowała ponad 130 prac: rozpraw, studiów, artykułów i recenzji w periodykach naukowych w kraju i za granicą, a także tekstów popularnonaukowych. Dorobek ten dotyczył głównie różnych aspektów wzajemnych odniesień państw bałkańskich (m.in. kwestii macedońskiej) oraz związków Polski z Bałkanami w dziejach najnowszych. Od 1986 r. pełniła funkcję sekretarza Polsko-Bułgarskiej Komisji Historycznej przy Instytucie Historii PAN i Instytucie Historii (Bałkanistyki) Bułgarskiej Akademii Nauk w Sofii, a od 2002 r. jest współprzewodniczącą tego ciała. Od 1991 r. pełni funkcję sekretarza Redakcji i członka Komitetu Redakcyjnego rocznika „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, natomiast w latach 1998-2004 była członkiem Komitetu Redakcyjnego kwartalnika „Dzieje Najnowsze”. Jest też członkiem Komitetu Redakcyjnego wydawnictwa ciągłego Instytutu Historycznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu „Balcanica Posnaniensa. Acta et studia” oraz członkiem Komisji Najnowszych Dziejów Słowian przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów.

Spis treści

Wstęp     /5

Rozdział I - Korzenie federalizmu na Bałkanach   /16

Z dziejów bałkańskich koncepcji federacyjnych

(od schyłku XVIII w. do zakończenia I wojny światowej)    /16

Idea federacji na Bałkanach w okresie międzywojennym    /40

Projekty unifikacji państw bałkańskich w latach II wojny światowej    /64

Rozdział II - Antecedencje zamysłu federacji Słowian południowych (1941-1944)     /80

Spory pomiędzy KPJ a BPR(k) o supremację w Macedonii Wardarskiej   /81

Kontrowersje wokół kwestii zjednoczenia Macedonii    /107

Zabiegi KPJ o przezwyciężenie tendencji probułgarskich i autonomistycznych w Macedonii Wardarskiej    /107

Konfrontacja stanowisk kierownictwa nowej Jugosławii i bułgarskiego

Frontu Ojczyźnianego w kwestii macedońskiej     /117

Tarcia pomiędzy komunistami jugosłowiańskimi i greckimi na tle przyszłości Macedonii Egejskiej    /122

Rozdział III - Meandry procesu bułgarsko-jugosłowiańskiego zbliżenia (jesień 1944 - wiosna 1945 r.)    /137

Położenie międzynarodowe Bułgarii po przewrocie z 9 września 1944 r.     /137

Blaski i cienie bułgarsko-jugosłowiańskiego „braterstwa broni”     /145

Gra o Macedonię Piryńską    /163

Dialog na linii Sofia-Belgrad pod nadzorem Stalina    /185

Uwarunkowania zewnętrzne i wewnątrzbałkańskie    /185

Przebieg negocjacji w sprawie federacji i wzajemnego sojuszu     /201

Wielka Brytania wobec federacji Słowian południowych i sojuszu bułgarsko-jugosłowiańskiego    /223

Rozdział IV - Macedonizacja Piryńskiego Kraju (sierpień 1946 - lipiec 1947 r.)    /245

Rezolucja X Plenum КС BPR(k) w kwestii macedońskiej    /245

Geneza nadania Macedonii Piryñskiej autonomii narodowo-kulturalnej    /245

Przebieg obrad i treść rezolucji X Plenum КС BPR(k) w kwestii macedońskiej     /273

Realizacja programu macedonizacji Piryńskiego Kraju    /288

Rozdział V - „Apogeum” zbliżenia południowosłowiańskiego (sierpień 1947 - styczeń 1948 r.)    /315

Umowy podpisane w Bied i układ sojuszniczy zawarty w Ewksinogradzie     /315

Wzmożenie macedonizacji Piryńskiego Kraju   /339

Rozdział VI - Zmierzch i upadek koncepcji federacji Słowian południowych (luty-grudzień 1948 r.)   /355

Sowiecko-jugosłowiańsko-bułgarskie spotkanie na Kremlu 10 lutego 1948 r.   /355

Agonia i kres idei federacji Słowian południowych    /382

Zakończenie   /405

Conclusion    /425

Bibliografia    /442

Wykaz skrótów    /464

Indeks osób    /467

Indeks nazw geograficznych     /474

Spis map     /481