Etnografowie z przymusu. Polscy zesłańcy w służbie kolonialnej Cesarstwa Rosyjskiego

Autorka: Karina Gaibulina

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 500

Okładka: miękka

Format: 13,5 cm x 20,5 cm

Seria: Communicare - historia i kultura

Książka dotyczy udziału polskich zesłańców w ekspansji kolonialnej Cesarstwa Rosyjskiego na kazachskich stepach Azji Centralnej w XIX wieku. Zagadnienie to omówiono na podstawie wybranych tekstów autorstwa trzech polskich więźniów politycznych: Adolfa Januszkiewicza, Bronisława Zaleskiego i Seweryna Grossa, które do dziś są ważnymi źródłami dla kazachstańskiej historiografii. Podstawową perspektywę analityczną pracy stanowią teoria oralności i piśmienności oraz studia postkolonialne.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa   /9
I. Część pierwsza. Zagadnienia teoretyczno-historyczne  /21
1. Pismo jako narzędzie etnografa  /21
2. Pismo jako narzędzie kolonializmu  /37
2.1. (Post)kolonializm  /37
2.2. Orientalizacja  /42
2.3. Biurokratyzacja  /47
2.4. Historyzacja  /51
2.5. Hybrydyzacja  /56
3. Orzeł dwugłowy patrzący na Wschód  /60
3.1. Od obrony do kontroli  /60
3.2. Metody oswajania „dzikich pól”  /70
4. Orzeł dwugłowy patrzący na Zachód  /82
4.1. Polacy na Wschodzie  /87
4.2. Polska syberiada  /93
4.3. Uwięzieni w trójkącie  /102
5. Podstawowe źródła  /111
5.1. Dzienniki osobiste  /114
5.2. Listy  /119
5.3. Raporty /121
5.4. Narracja alternatywna (?)  /124

II. Część druga. Trzy studia przypadku  /127
1. (Auto)biografia pioniera. Dziennik i listy Adolfa Januszkiewicza  /127
1.1. Rys biograficzny  /127
1.2. Dziennik z wyprawy jako narzędzie pracy intelektualnej i badawczej  /136
1.3. Publikacja /151
2. Bronisław Zaleski. Przez „dzikie pustkowie” z ołówkiem w ręku  /171
2.1. Życiorys /171
2.2. Dziennik osobisty z podróży  /183
2.3. Listy-albumy  /202
2.4. Pierwsze wydanie listów-albumów  /218
2.5. Późniejsze teksty o tematyce azjatyckiej   /222
3. Granice archiwum. Seweryn Gross i kazachskie prawo zwyczajowe   /233
3.1. Kilka faktów biograficznych oraz wiele przypuszczeń /233
3.2. Strategie zarządzania a metody poznawcze  /243
3.3. Kultura z perspektywy prawa  /253
3.4. Pismo. Prawo. Zwyczaj. Emancypacja  /263
3.5. Śmierć autora  /272
III. Część trzecia. Powiązania  /283
1. Biurokratyzacja, albo nowe przestrzenie komunikacji  /283
1.1. Syberyjska geografia władzy  /283
1.2. Stolice – szańce imperium  /288
1.3. „Biurko, urzędnik i akta”  /293
1.4. Po drugiej stronie „ajaguskich rogatek”  /298
1.5. Pomiary. Plany. Podział /305
1.6. Instytucjonalizacja pamięci  /312
2. Hybrydyzacja, albo „Dajcie mi człowieka!”   /319
2.1. Polski „trójkąt syberyjski” /319
2.2. Laboratorium tożsamości, czyli kel balalar okyłyk  /328
2.3. Tłumacz i jego tłumaczenie /337
2.4. Inny mnie kształtuje  /344
3. Orientalizacja, albo cherchez la femme  /354
3.1. O „orientalizmie” raz jeszcze  /354
3.2. Ałgha  /358
3.3. W poszukiwaniu egzo-tyki czy powrót wypartego?  /364
3.4. Äjel  /370
3.5. Nudité  /376
3.6. Walka o kobietę – walka o kulturę  /379
3.7. Powrót do źródeł  /384
3.8. Kolekcje orientalnych obrazów /389
4. Historyzacja, albo „Na początku było słowo”  /394
4.1. Słowo mówione a słowo pisane  /394
4.2. „Lekarstwo na pamięć i mądrość”  /401
4.3. Nostalgia za utraconą pamięcią  /408
4.4. W okowach „bezhistorycznej” przedczasowości  /416
4.5. Instrumentalizacja dziejopisarstwa  /426
Zakończenie. Etnografowie z przymusu  /431
Aneksy   /447
J1–12   /447
Z1–10  /458
G1–10   /464
Bibliografia  /472
Indeks   /488
Spis ilustracji  /495
Abstract   /497