Epizody harcerskiej konspiracji niepodległościowej na ziemi krakowskiej 1944-1953

Autorzy: Wojciech Hausner, Marcin Kapusta

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 357

Okładka: twarda

Format: 16,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z zatarciami, brzegi stron przykurzone

Aktywność środowisk młodzieżowych w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX w.pozostaje zagadnieniem trudnym, ale ciekawym naukowo. Szczególnie interesująca jest działalność organizacji i grup harcerskich o orientacji niepodległościowej. Wyróżniał je przede wszystkim wpływ harcerskiej formacji wychowawczej zarówno na strukturę, jak i na poszczególnych uczestników konspiracji.

W literaturze przedmiotu omawiającej dzieje harcerstwa ziemi krakowskiej, zwłaszcza zaś działania podejmowane wobec niego przez komunistyczny aparat represji, brakuje edycji źródłowych ukazujących skalę i zakres tego zjawiska.

Starając się temu zaradzić, autorzy opracowania wybrali dokumenty dotyczące najciekawszych i najbardziej reprezentatywnych organizacji harcerskich, dokonali ich analizy oraz opisu w kontekście historycznym.

Spis treści:

Wstęp   /9

Część I. Geneza harcerskiej konspiracji niepodległościowej(1941-1950)   /21

Rozdział 1. Przyszła Polska w programach podziemnego harcerstwa (1941-1944)  /23 

1.1. Idea wierności wobec państwa polskiego w założeniach wojennego harcerstwa  /24 

1.2. Wychowanie dla powojennej Polski  /28 

1.3. Zderzenie wizji przyszłej Polski z rzeczywistością roku 1944  /35

Rozdział 2. Rozwiązanie Szarych Szeregów i podjęcie pracy w ZHP przez część ich kierownictwa (styczeń–październik 1945)  /40 

2.1. Rozwiązanie Szarych Szeregów  /40 

2.2. Początki „drugiej konspiracji" 1944–1945   /4

 2.3. Krakowski przykład udziału instruktorów harcerskich w strukturach WiN   /48 

2.4. „Porozumienie" kierownictwa Szarych Szeregów z władzami ZHP   /52

Rozdział 3. Walka o niezależność ZHP (1944–1949)   /55 

3.1. „Lubelski" Związek Harcerstwa Polskiego 1944–1945   /55 

3.2. Plany Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego wobec ZHP  /57 

3.3. Harcerska wiosna 1946 roku   /59 

3.4. Pierwsze projekty likwidacji ZHP   /71 

3.5. Przejmowanie kontroli nad kadrą instruktorską ZHP przez komunistyczne władze   /76 

3.6. Metoda podporządkowania i likwidacji ZHP przez władze PRL   /79 

3.7. Bierny opór krakowskiego środowiska instruktorów harcerskich ZHP i jego rozbicie przez Urząd Bezpieczeństwa 1949–1950  /81

Część II. Harcerstwo i harcerska konspiracja niepodległościowa w kręgu zainteresowania Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego  /107

Rozdział 4. Ogólna charakterystyka niepodległościowej konspiracji z harcerskim rodowodem w Polsce  /109 

4.1. Próba określenia mechanizmu powstawania harcerskich grup konspiracyjnych   /109 

4.2. Liczebność i ogólna charakterystyka harcerskiej konspiracji    /110

4.3. Harcerskie inspiracje w innych organizacjach młodzieżowej konspiracji na przykładzie ziemi krakowskiej    /114

4.4. Harcerstwo wśród innych środowisk młodzieży jako ważny czynnik „wrogiej działalności" w wytycznych do pracy Urzędów Bezpieczeństwa    /116

4.5. Przykłady rozstrzygnięć sądów wojskowych wobec harcerskich grup konspiracyjnych i ich członków    /119

4.6. Obóz w Jaworznie — stalinowskie narzędzie w polityce wobec zbuntowanej młodzieży   /121

Rozdział 5. Próby budowy sieci agenturalnej aparatu bezpieczeństwa w krakowskim harcerstwie    /126

5.1. O działalności ZHP nie jest nam bliżej wiadomo   /126

5.2. „Przyręba" i „Malec": próba opisu przypadków werbowania agentów UB na terenie chorągwi krakowskich ZHP    /128

5.3. Oferta Julii Brystygier z MBP   /131

Część III. Harcerskie organizacje niepodległościowej konspiracji na ziemi krakowskiej w dokumentach Urzędu Bezpieczeństwa(1944–1956)    /141

Rozdział 6. Hufce Polskie w Krakowie na tle sytuacji ogólnopolskiej (1944–1947)  /143

Rozdział 7. Od Hufca „Drewniaki" do Polskiej StrażyPrzedniej (1945–1946)   /151

Rozdział 8. „Stalowi Polacy" — organizacja wyrosła z zastępu„Rysie" (1944–1951)   /182

Rozdział 9. Harcerze z Mościc — Związek Młodzieży Zbrojnej I (1949–1950)   /121

Rozdział 10. Harcerska konspiracja niepodległościowa w Myślenicach (1948–1949)   /231

Rozdział 11. „Zielone Harcerstwo" — konspiracyjna drużyna„Orlika" (1949–1952)   /264

Rozdział 12. Harcerski Ruch Antykomunistyczny  /272

Noty o autorach  /325

Wykaz skrótów  /327

Bibliografia  /331