Dzieje wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Związki funkcjonalno-gospodarcze

Autor: Mirosław Kłusek

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 194

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Wilanów najczęściej kojarzy się nam tylko z Janem III Sobieskim oraz Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Zdecydowanie mniej wiemy na temat kwestii gospodarczo-ekonomicznych i związków funkcjonalno-gospodarczych wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Celem niniejszej publikacji jest wypełnienie tej luki. Opracowanie powstało na podstawie wieloletnich badań nad aspektami gospodarczej działalności wilanowskiej nieruchomości ziemskiej oraz licznych monografii i artykułów już opublikowanych przez autora.

Książka adresowana jest do badaczy zajmujących się problematyką nieruchomości, rzeczoznawców majątkowych, adwokatów, radców prawnych, pracowników administracji samorządowej. Może również stanowić cenne źródło wiedzy dla przedstawicieli nauki, m.in. ekonomistów, historyków gospodarczych oraz studentów wydziałów prawa i administracji, a także studentów studiów ekonomicznych.

(Ze Wstępu)

Spis treści: 

Wstęp /9

I. Kształtowanie się pojęcia „nieruchomości ziemskiej” w Polsce począwszy od średniowiecza do czasów współczesnych /15

1. Od średniowiecza do rozbiorów Polski /15
1.1. Rzeczy ruchome i nieruchome /15
1.2. Rzeczy pospolite i prywatne /17
1.3. Dobra ziemskie /17
1.3.1. Elementy składowe dóbr ziemskich /17
1.3.2. Rzeczy główne i przynależności dóbr /18
1.3.3. Parafia, jako stały element dóbr ziemskich /21
1.4. Dobra ziemskie – majątki ziemskie /22
1.4.1. Obrót majątkami ziemskimi /24
2. Pod zaborami /25
2.1. Zabór rosyjski /25
2.1.1. Nieruchomość chłopska /26
2.1.2. Prawo hipoteczne w zaborze rosyjskim /27
2.1.3. Ważność ksiąg hipotecznych dla badań historycznych /29
2.2. Zabór austriacki /30
2.3. Zabór niemiecki /31
3. Definiowanie pojęcia nieruchomości ziemskiej w II RP /34
3.1. Rozporządzenie tymczasowe Rady Ministrów z 1 września 1919 r. /34
3.2. Akty prawne z lat 1922–1939 /35
4. Definiowanie pojęcia nieruchomości ziemskiej po II wojnie światowej /37
4.1. W świetle dokumentów archiwalnych /37
4.2. Projekt ustawy o obrocie nieruchomościami ziemskimi /38
4.3. Definicja pojęcia „nieruchomości ziemskiej” w prawie polskim w świetle najnowszych publikacji prawniczych /40
4.4. Zastąpienie pojęcia „nieruchomości ziemskiej” pojęciem „nieruchomości rolnej” /41

II. Dzieje wilanowskiej nieruchomości ziemskiej do 1926 roku /45

1. Dzieje Dóbr Wilanów do wieku XVII /45
2. Powstawanie dóbr – od Sobieskiego do Lubomirskiej (1677–1799) /46
2.1. Jan III Sobieski /46
2.2. W posiadaniu Sieniawskich /48
2.3. Poprawa sytuacji gospodarczej dóbr wilanowskich /52
3. W posiadaniu Potockich (1800–1892) 533.1. Rozwój struktury zarządu dóbr wilanowskich w wieku XIX – kształtowanie się związków funkcjonalnych /59
3.1.1. Okres 1800–1831 /59
3.1.2. Okres 1832–1864 /60
3.1.3. Struktura organizacyjna klucza wilanowskiego /61
3.1.3.1. Oddział Prowentowy /62
3.1.3.2. Oddział Ekonomiczny /63
3.1.3.3. Oddział Leśny /63
3.1.3.4. Posiadłości warszawskie /64
3.1.4. Formy zarządzania dobrami wilanowskimi /64
4. W posiadaniu Ksawerego Branickiego (1892–1926) /66

III. Funkcjonowanie wilanowskiej nieruchomości ziemskiej w latach 1927–1945 /69

1. Objęcie Dóbr Wilanów przez Adama Branickiego /69
2. Problemy finansowe Adama Branickiego i próby wyjścia z zadłużenia /74
3. Działania Państwowego Banku Rolnego wobec dłużnika Adama Branickiego /81
4. Sanacja finansów Adama Branickiego /83
5. Sytuacja finansowa Dóbr Wilanów przed wybuchem II wojny światowej /88
6. Główne uwarunkowania funkcjonowania dóbr wilanowskich i prognozy /99
7. Pierwsze lata okupacji niemieckiej /109
8. Sprzedaż obszaru leśnego „Laski Borków” w 1940 r. /117

IV. Produkcja rolnicza wilanowskiej nieruchomości ziemskiej w dwudziestoleciu międzywojennym /121

1. Gospodarstwo rolne i mleczne w Wilanowie /122
2. Gospodarstwo rolne i mleczne w Wolicy /129
3. Gospodarstwo rybne w Żabieńcu /134
4. Wydzierżawianie gruntów /137
5. Ordynaria/naturalia /141

V. Związki funkcjonalne pomiędzy zespołami pałacowo-parkowymi a częścią gospodarczą wilanowskiej nieruchomości ziemskiej /151

1. Zespół pałacowo-parkowy w Wilanowie /151
2. Zastaw zbiorów muzealnych /155
3. Zespół pałacowo-parkowy w Wilanowie i jego wykorzystanie do produkcji rolniczej /156
3.1. Ogród Wilanów /156
3.2. Jezioro Wilanowskie /158
3.3. Pozostałe sposoby rolniczego wykorzystywania zespołu pałacowo-parkowego w Wilanowie /160
4. Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie /162
5. Wnioski /165

Epilog. Losy wilanowskiej nieruchomości ziemskiej po zakończeniu II wojny światowej /171

Bibliografia /177
Spis tabel /183
Spis ilustracji /185
Indeks osobowy /187
Indeks nazw geograficznych /191