Dziedzictwo lwowskiego szkolnictwa na Politechnice Śląskiej

Autor: Wiesław J. Bąba

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 146

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Seria monograficzna nr 26

Po zakończeniu II wojny światowej o rozwoju szkolnictwa decydowała nowa sytuacja polityczna, ideologiczna i gospodarcza. Władze komunistyczne postrzegały województwo śląskie, jako główny ośrodek przemysłowy. Dlatego stawiano na rozwój placówek o charakterze technicznym i ekonomicznym, które zapewniłyby kadry dla przemysłu i prowadziły badania naukowe, przede wszystkim pod kątem górnictwa i hutnictwa. Komunistom zależało nie tylko na utworzeniu ośrodków naukowych, które gwarantowałyby dopływ odpowiednich kadr do przemysłu, ale także tworzeniu rodzimej inteligencji wpływającej na silniejsze zespolenie Górnego Śląska z resztą Polski. Uruchomienie placówek naukowych i naukowo-dydaktycznych bardzo ograniczał brak bazy materialnej. Lecz największym problemem był brak kadry naukowej z powodu jej ogromnego wyniszczenia wojennego. Ratunkiem byli polscy naukowcy przymusowo wysiedleni z utraconego przez Polskę Wilna czy Lwowa, którzy osiadali na Śląsku, gdzie zapewniono im warunki do życia, a przede wszystkim do kontynuowania pracy naukowej.

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wstęp wydawcy  /17

1. Wstęp  /19

1.1. Słowo od autora  /19

1.2. Wprowadzenie  /21

1.2.1. Uwagi ogólne  /21

1.2.2. Zarys stanu lwowskich szkół w okresie międzywojennym  /27

1.2.3. Lata sowieckiej władzy 1939-191, 1944-1946  /29

1.2.4. Niemiecka okupacja Lwowa 1941-1944  /32

1.2.5. Uwagi końcowe  /32

1.3. Stan badań  /32

1.4. Założenia i zakres opracowania  /35

2. Zarys przebiegu diaspory lwowskiego środowiska szkolnego w latach 1944-1946, ze szczególnym uwzględnieniem przybyłych na Politechnikę Śląską  /43

2.1. Uwagi wstępne  /43

2.2. Pierwsze wyjazdy od drugiego półrocza 1943 roku do lipca 1944 roku  /44

2.3. Okres od września do grudnia 1944 roku  /46

2.4. Represje i wyjazdy w okresie od stycznia do czerwca 1945 roku  /48

2.5. Sytuacja kadrowa na Politechnice Śląskiej do września 1945 roku  /50

2.6. Okres od wizyty Stanisława Grabskiego we Lwowie: sierpień-grudzień 1945 roku  /53

2.7. Starania o lwowskie kadry na przełomie 145/1946 roku /56

2.8. Mniejsze natężenie wyjazdów w okresie od marca  do maja 1946 roku /60

2.9. Wzmożona fala wyjazdów w okresie czerwiec-lipiec 1946 roku  /62

2.10. Ostatnie przyjazdy od września 1946 roku do maja 1956 roku /66

3. Przejęcie przedstawicieli lwowskiego szkolnictwa zgrupowanych w kategorii "bliskie więzi"  /69

3.1. Ogólny opis ugrupowań przedstawicieli lwowskiego szkolnictwa /69

3.2. Politechnika Lwowska /70

3.2.1. Grupa profesorska  /70

3.2.2. Grupa pracowników naukowych poza profesorami  /94

3.2.3. Grupa pracowników pomocniczych  /97

8.2.4. Bilans grup pracowniczych zarejestrowanych 1 IX 1939 roku  /100

8.2.5. Grupa absolwentów i studentów  /100

3.2.6. Grupa absolwentów spoza lwowskich uczelni zatrudnionych okresowo na Politechnice Lwowskiej przed 1 IX 1939 roku  /109

3.2.7. Ogólny bilans grup pracowniczych, absolwentów i studentów o "bliskich więziach" z Politechniką Lwowską  /115

3.3. Uniwersytet Jana Kazimierza  /116

3.3.1. Grupa pracowników naukowych  /116

3.3.2. Grupa pracowników pomocniczych   /118

3.3.3. Bilans pracowników o "bliskich więziach" zarejestrowanych 31 VIII 1939 roku  /119

3.3.4. Grupa absolwentów i studentów  /122

3.3.5. Ogólny bilans grup pracowniczych, absolwentów i studentów o "bliskich więziach" z Uniwersytetem Jana Kazimierza  /125

3.4. Akademia Handlu Zagranicznego  /125

3.4.1. Osoby związane z Akademią Handlu Zagranicznego  /125

3.4.2. Bilans osób o "bliskich więziach" z  Akademią Handlu Zagranicznego  /126

3.5. Średnie szkolnictwo Lwowa  /128

3.5.1. Charakterystyka osób ze średniego szkolnictwa  /128

3.5.2. Bilans osób o "bliskich więziach" ze średnim szkolnictwem lwowskim  /129

4. Przejęcie przedstawicieli lwowskiego szkolnictwa zgrupowanych w kategorii "dalsze więzi"  /133

4.1. Kwalifikacja osób do  ugrupowania o "dalsze więzi" z lwowskim szkolnictwem  /133

4.2. Absolwenci szkół wyższych spoza Lwowa o "dalszej więzi: z lwowskim szkolnictwem  /133

4.3. Studenci lwowskich uczelni rozpoczynający studia po 1 IX 1939 roku  /138

4.4. Pracownicy techniczni lwowskich zakładów związanych z lwowskim szkolnictwem  /139

4.5. Uczniowie średnich szkół lwowskich rozpoczynający naukę po 1 IX 1939 roku /144

4.6. Pozostałe osoby o "dalszych więziach" z lwowskim szkolnictwem  /144

4.7. Ogólny bilans osób o "dalszych więziach" z lwowskim szkolnictwem /145

5. Podsumowanie stanu osób związanych z lwowskim szkolnictwem  /147

5.1. Uwagi ogólne /147

5.2. Globalny bilans osób związanych ze lwowskim szkolnictwem /147

5.3. Kształtowanie się kadry naukowej o lwowskim rodowodzie w okresie 1945-1952 /149

5.4. Udział lwowian w tworzeniu towarzystw naukowych osadzonych w województwie śląskim  /153

5.5. Profil zawodowy wybranych grup pracowników Politechniki Śląskiej i osób związanych ze środowiskiem akademickim Gliwic /154

6. Podobieństwo w organizacji studiów na Politechnice Śląskiej do Politechniki Lwowskiej  /157

6.1. Wzorowanie się na strukturze wydziałowej Politechniki Lwowskiej /157

6.2. Wzorowanie się na strukturze katedralnej i laboratoryjnej Politechniki Lwowskiej /159

6.3. Przeniesienie i adaptacja programów nauczania Politechniki Lwowskiej na Politechnikę Śląską  /161

7. Przechwycenie części dóbr materialnych Politechniki Lwowskiej  /169

7.1. Uwagi do przejęcia dóbr/169

7.2. Przechwycenie części wyposażenia laboratoryjnego /170

7.2.1. Wkład prof. T. Malarskiego w wyposażenie laboratoriów fizycznych /170

7.2.2. Działalność prof. W. Burzyńskiego związana z tworzeniem laboratorium elastooptycznego  /171

7.2.3. Udział prof. S. Fryzego w wyposażenie laboratorium elektrotechnicznego /175

7.3. Losy zasobów bibliotecznych Politechniki Lwowskiej  /176

7.4. Dokumentacja studiów i studentów Politechniki Lwowskiej  /178

8. Pamięć o pionierach Politechniki Śląskiej wywodzących się z lwowskiego szkolnictwa /181

8.1. Uwagi ogólne  /181

8.2. Tablice pamięci grup pracowniczych /182

8.3. Tablice pamięci pracowników  /183

9. Zakończenie  /195

9.1. Podsumowanie  /195

9.2. Refleksje i uwagi do problematyki dziedzictwa lwowskiego szkolnictwa  /198

10. Aneksy  /201

10.1. Przykładowe plany nauk Politechniki Lwowskiej i Śląskiej  /2001

10.2. Tworzenie bazy laboratoryjnej Politechniki Śląskiej w latach 1945-1948 z udziałem lwowskiej kadry naukowej  /203

10.2.1. Uwagi wstępne  /203

10.2.2. Początki gromadzenia sprzętu laboratoryjnego w 1945 roku  /204

10.2.3. Laboratoria utworzone w 1946 roku  /207

10.2.4. Rozwój bazy laboratoryjnej w 1947 roku  /211

10.2.5. Laboratoria uruchomione w 1948 roku  /216

10.2.6. Tworzenie laboratorium wytrzymałości materiałów  /218

Spis tablic   /223

Spis ilustracji  /227

Bibliografia  /235

Streszczenie angielskie  /269

Streszczenie niemieckie  /271