Działa samobieżne Wojska Polskiego 1918-1945

Autor: Janusz Ledwoch

Rok wydania: 2016

Ilość stron: 160 + ilustracje

Oprawa: miękka

Format: 14,8 cm x 21,0 cm

W latach 1918–1939 Wojsko Polskie dysponowało tylko prototypowymi dzia-łami samobieżnymi, wykonanymi na podwoziu tankietki TK (TK–D) i ciągnika gąsienicowego C2P (niezbyt precyzyjnie nazywane TKS–D, bardziej poprawnie C2P–D, lub ostatecznie TK–SD). Obie konstrukcje należały do pionierskich rozwiązań, bowiem w latach trzydziestych XX wieku był to zupełnie nowatorski typ uzbrojenia. Pierwsze działa samobieżne powstały w Wielkiej Brytanii, Niemczech i USA, lecz były to pojazdy doświadczalne. Tylko w ZSRS wykonano niewielką serię dział samobieżnych na podwoziu czołgu lekkiego T–26. Prawdziwy rozwój tego typu uzbrojenia nastąpił dopiero w okresie II wojny światowej, kiedy to wyprodukowano tysiące różnorodnych dział samobieżnych, począwszy od konstrukcji improwizowanych, zabudowanych na ciągnikach, po całkowicie opancerzone wozy bojowe, będące w istocie (z racji solidnego opancerzenia i silnego uzbrojenia) bezwieżowymi czołgami (np. niemieckie Panzer IV/70, czy sowieckie ISU–122/152). W latach 1939–1945 jednostki Polskich Sił Zbrojnych (Francja, a potem Wielka Brytania), Armii Polskiej na Wschodzie (Bliski Wschód, a potem II. Korpus PSZ we Włoszech) i Armia Polska w ZSRS zostały uzbrojone w różne typy dział samobieżnych produkcji: brytyjskiej, kanadyjskiej, amerykańskiej i sowiec-kiej. Używano też pojedynczych pojazdów zdobycznych: niemieckich dział samobieżnych Jagdpanzer 38(t) ,,Hetzer” i dział szturmowych Stumgeschütz 40 Sd Kfz 142/1 Ausf. G oraz dział samobieżnych na podwoziach transporterów opancerzonych Sd Kfz 250/251. W skład arsenału polskich jednostek wchodziły zarówno pojazdy uzbrojone w armaty lub haubice, przeznaczone do wsparcia własnych wojsk i ewentualnie do niszczenia pojazdów pancernych przeciwnika, jak i wyspecjalizowane działa samobieżne (niekiedy nazywane działami pancernymi) wykorzystywane tylko do niszczenia nieprzyjacielskich wozów bojowych. Odrębną grupę stanowiły działa samobieżne z uzbrojeniem przeciwlotniczym. Natomiast sądzę, że do grupy artylerii samobieżnej można warunkowo włączyć tzw. samochodowe działa przeciwlotnicze. Były to pojazdy, które nie holowały armaty przeciwlotniczej, lecz posiadały działo zamontowane na skrzyni ładunkowej samochodu ciężarowego, co umożliwiało szybsze ich przemieszczanie (chociaż takie pojazdy posiadały oczywiście gorsze własności trakcyjne, niż konstrukcje półgąsienicowe lub gąsienicowe) i zajmowanie pozycji ogniowych. Natomiast takie pojazdy nie mogły być używane bojowo na pierwszej linii frontu i w wielu armiach (np. niemieckiej) zostały całkowicie wydzielone z artylerii samobieżnej i szturmowej.