Dwa narody. Wyłanianie się nowoczesnych narodów na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku

Autor: Bernard Linek

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 376

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23,5 cm

2 maja 1920 roku na rogatkach Opola stanęły naprzeciwko siebie dwie grupy demonstrantów. Z jednej strony Polacy z okolicznych wiosek chcieli wejść do miasta, żeby manifestacyjnie świętować w przeddzień 3 Maja. Z drugiej strony miejscowi Niemcy postanowili wybić im to z głowy. Właściwie dosłownie. Po krótkiej wymianie wzajemnych uprzejmości doszło do regularnej bitwy na pięści i wszystko, co było pod ręką. Właściwie to obraz typowy dla tych burzliwych czasów w dziejach Górnego Śląska. Smaku całej sytuacji dodaje informacja, że dowodzący stroną polską Szymon Koszyk (Simon Koshyk) zagrzewał rodaków do boju komendami niemieckimi, które jako weteran I wojny światowej miał we krwi. Po drugiej stronie, na czele bojówek niemieckich miał stać Johann Mrochen (Jan Mrocheń), który to samo czynił tylko w języku polskim, wyniesionym zapewne z rodzinnego domu. Ta wyrazista historia jest do dzisiaj powtarzana jako przykład złożoności kwestii narodowych na Górnym Śląsku (od autora).

Spis treści:

Wykaz skrótów /7

Od Autora /9

 I. Systemy narodowe /15

Narodowe systemy kulturowe na Górnym Śląsku na początku XX wieku /17

 Tożsamość śląska w okresie państw narodowych 1918–1945 /28

 Niemiecka i polska polityka narodowa na Górnym Śląsku w latach 1922–1989  /60

II. Tworzenie grup narodowych – wytyczanie granicy  /95

 Zmiany nazw na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku /97

 Zmiany nazewnictwa osobowego na Górnym Śląsku w okresie cesarstwa niemieckiego (casus adwokata Mariana Różańskiego)  /109

Próby wejścia socjaldemokracji na Górny Śląsk przed pierwszą wojną światową  /123

Górnoślązacy a Reichstag na przełomie XIX i XX wieku  /147

Kampanie wyborcze. Role polityczne. Relacje z wyborcami   /165

Razem czy osobno? Dylematy szkolnictwa mniejszości polskiej w prowincji górnośląskiej w latach 1922–1939   /177

Dzielnica I Związku Polaków w Niemczech w polityce władz niemieckich  /191 

Stare i nowe elity kulturalne na polskim Górnym Śląsku. Wyobrażenia o regionie, status i wzajemne relacje w latach 1922–1939  /

III. Święć się narodzie   /215

Święta narodowe na Górnym Śląsku w okresie cesarstwa niemieckiego  /217

Górnoślązacy w Krakowie na przełomie XIX i XX wieku (w świetle wycieczek zielonoświątkowych)  /241

Pamięć wojny 1807 roku: obchody stulecia oblężenia twierdzy kozielskiej  /255

Polityka kulturalna nazistów wobec robotników zabrzańskich przedstawiona na podstawie gazety zakładowej „Kohle und Koks”  /268

IV. Unarodowienie humanistyki   /283

Instytut Śląski (1934–1948): założenia ideologiczno-polityczne, role społeczne, ludzie  /285

Kilka uwag o stosunku ks. Emila Szramka i Romana Lutmana do niemieckiej humanistyki  /313

Summary  /335

Zusammenfassung /338

Bibliografia /341

Pierwodruki  /361

Indeks nazwisk  /363

Indeks nazw miejscowych /373