Chrześcijaństwo starożytnego Egiptu

Autorka: Ewa Wipszycka

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 561

Oprawa: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Źródła monastyczne: monografie 7

"Bohaterem głównym tej książki jest kościół, instytucjonalny czy hierarchiczny, jak kto woli. Oczywiście są w mojej książki rozdziały i podrozdziały, w których zajmuję się problemami nie należącymi do klasycznie określonej historii Kościoła a tworzącymi część historii chrześcijaństwa (jak, na przykład, proces cofania się pogaństwa). Nie ma w tej książce rozbudowanej historii monastycyzmu, choć wszędzie tam, gdzie to jest niezbędne, będę o nim pisać; mam ponadto dobrą wymówkę: Tyniec wydał mi osobną książkę Drugi dar Nilu, czyli o mnichach i klasztorach w późnoantycznym Egipcie, 2014; została ona przełożona na angielski: The Second Gift of the Nile. Monks and Monasteries in Late Antique Egypt, Warszawa 2018, w serii: „The Journal of Juristic Papyrology”. Supplement, 33), było by bez sensu powtarzać tamte wywody, nawet po dokonaniu skrótów."

(fragment Wprowadzenia)

Spis treści:

Skróty  /11

Wprowadzenie  /15

CZĘŚĆ PIERWSZA. DZIEJE KOŚCIOŁA HIERARCHICZNEGO

1. Okres aleksandryjski (połowa I - połowa III w.)  /23

Miasto Aleksandria  /23

Początki chrześcijaństwa w Aleksandrii w świetle tekstów literackich   /26

Miejsce św. Marka Ewangelisty w dziejach Kościoła aleksandryjskiego  /28

Judeochrześcijanie czy gnostycy?  /35

Bibliografia  /39

2. Chrześcijaństwo aleksandryjskie od końca II w. do wielkiego prześladowania (303 r.)  /41

Klemens Aleksandryjski  /41

Demetriusz - pierwszy biskup Aleksandrii  /43

Orygenes  /46

Aleksandria drugiej połowy III w.  /51

Bibliografia  /58

3. Chrześcijaństwo w egipskiej chora do początków IV w.  /61

Pierwsi biskupi  /61

Świadectwo papirusów  /63

Biskupstwa Egiptu czasów Małego Pokoju  /71

Nowa elita i przełom religijny w chora w drugiej połowie III w.  /75

Bibliografia  /79

4. Prześladowanie Wielkie  /81

Początek  /81

Piotr i Melitios  /82

Koniec prześladowań  /92

Liczba męczenników z Aleksandrii i Egiptu  /93

Bibliografia  /96

5. Od wielkiego prześladowania do wygaśnięcia kontrowersji ariańskiej. Biskupi: Aleksander (312-328) - Atanazy (328-373) - Piotr II (373-380) - Tymoteusz I (380-384)  /97

Episkopat Aleksandra: kwestia melicjańska  /97

Episkopat Aleksandra: kontrowersja ariańska  /100

Początki episkopatu Atanazego /107

Atanazy - Konstancjusz  /112

Atanazy - versus Julian  /120

Atanazy a mnisi  /123

Episkopat Atanazego - rzut oka na jego probley  /127

Po Atanazym  /129

Bibliografia  /133

6. Czasy potęgi biskupów aleksandryjskich: Teofil (385-412) - Cyryl (412-444) - Dioskoros (444-451)  /135

Episkopat Teofila  /135

Kryzys antyorygenistyczny  /137

Episkopat Cyryla Pierwsze lata  /142

Episkopat Cyryla. Walka z Nestoriuszem /144

Episkopat Dioskorosa /149

Bibliografia  /153

7. Kościół aleksandryjski w czasach kryzysu po Soborze Chalkedońskim  /155

Proteriusz (451-457) i Tymoteusz Ajluros (457-477)  /155

Piotr Mongos i Henotikon  /162

Czasy monofizyckie w Aleksandrii  /163

Reakcja chalkedońska: czasy panowania Justyna i Justyniana  /164

Episkopat Teodozjusza  /166

Dwaj następcy Teodozjusza  /170

Kościół chalkedoński  /171

Narodziny hierarchii monofizyckiej w Egipcie  /174

Damian (578-607?) - Anastazy (607-619) - Andronikos (619-626)  /177

Załamanie bizantyjskiego panowania  /180

Próba podsumowania sporów chrystologicznych w Egipcie: jak głęboko sięgały podziały doktrynalne? /182

Bibliografia  /198

8. Chrześcijanie pod panowaniem arabskim do połowy XIII w.  /199

CZĘŚĆ DRUGA. INSTYTUCJE 

9. Powstanie biskupstwa monarchicznego  /205

Bibliografia  /218

10. Prześladowania  /219

Prześladowania za czasów Septymiusza Sewera  /219

Prześladowanie zarządzone przez Decjusz Libelli  /221

Wielkie Prześladowanie: Kanony Piotra  /228

Bibliografia  /235

11. Polityka Konstantyna Wielkiego wobec Kościoła  /237

Stała subwencja na rzecz duchowieństwa  /237

Inne cesarskie dary  /245

Przywileje fiskalne  /246

Bibliografia  /249

12. Kościoły patriarchatu  /251

Liczebność miejsc kultu egipskiej chora i Pentapolis  /251

Terminy oznaczające budynki kultowe. Ich epitety  /252

Kościelne kompleksy  /258

Kościoły prywatne  /258

Poświęcanie kościołów  /261

Bibliografia  /263

13. Sanktuaria pielgrzymkowe  /265

Definicje  /265

Abu Mena  /266

Sanktuarium św. Cyrusa i Jana w Menutis   /274

Sanktuaria św. Kollutosa  /278

Sanktuarium św. Klaudiusza  /283

Bibliografia  /289

14. Postępy chrystianizacji w IV i w V w.  /293

Świadectwo listów prywatnych  /293

Świadectwo imion własnych  /297

Poganie w IV w.  /303

Bibliografia  /311

15. Poganie versus chrześcijanie. Chrześcijanie versus poganie  /313

Aleksandria  /313

Chora  /325

Bibliografia wspólna dla rozdziałów 14 i 15  /336

16. Dochody Kościoła  /339

Rola darów w ekonomice kościelnej  /339

Prosfora, pierwociny, dziesięcina  /341

Dochody z ziemi posiadanej przez Kościół /344

Ekonomowie  /346

Repartycja dochodów na szczeblu diecezji i patriarchatu  /349

Bibliografia  /351

17. Lista płac duchowieństwa  /353

Bibliografia   /363

18. Działalność filantropijna Kościoła  /365

Bibliografia  /377

19. Kościół miasta Aleksandrii: dochody i wydatki  /379

Źródła  /379

Dary dla Kościoła Aleksandrii /383

Flotylla patriarchy  /384

Nieruchomości  /386

Cesarskie dary dla Kościoła  /387

Epizod 10: czy cesarz Herakliusz chciał skonfiskować część bogactw Kościoła aleksandryjskiego?  /389

Udział w dochodach biskupów  /390

Dochody patriarchatu - próba obliczenia i i ich wysokość  /391

Wydatki patriarchatu - 393

Operacje finansowe, w których uczestniczy patriarcha  /397

Bibliografia /399

20. Ludzie aleksandryjskiego patriarchy  /401

Urzędnicy aleksandryjskiej kurii  /401

Grupy świeckich wspierających patriarchę  /406

Bibliografia dla rozdziałów 19-20  /410

21. Patriarcha i jego biskupi  /413

Wybór biskupów  /413

Uroczystości wyświęcania biskupów  /414

Kanony o relacjach patriarchów z biskupami  /416

Wizytacje diecezji  /417

Podróże biskupstw do Aleksandrii /420

Synody  /420

Korespondencja  /423

Korespondencja między Teofilem a Synezjuszem  /430

Bibliografia  /436

22. Biskup i jego kler  /437

Źródła: Archiwum Abrahama  /437

Źródła: Archiwum Pisentiosa  /439

Wyświęcanie członków kleru  /444

Wymagania w stosunku do członków kleru  /454

Środki dyscyplinarne w dyspozycji biskupów  /458

Przygotowanie duchownych do sprawowania liturgicznych funkcji  /459

Posługa liturgiczna duchownych  /461

Obsługa lamp  /464

Porządek hierarchiczny wśród członków kleru  /465

Uwagi na temat styl kierowania diecezjami w archiwach biskupów Abrahama i Pisentiosa  /468

Bibliografia  /470

CZĘŚĆ TRZECIA. ŹRÓDŁA

Wprowadzenie  /473

Historiografia  /475

Teksty normatywne  /495

- Bibliografia  /506

Hagiografia  /509

- Bibliografia  /512

Źródła dokumentowe: papirusy, ostrakony  /513

- Bibliografia  /514

Indeks imion i nazw własnych oraz rzeczowy  /515