Charyty. Radość- wdzięk-optymizm

Redakcja: Maria Cieśla-Korytowska, Małgorzata Sokalska

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 512

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 23,5 cm

Charyty – radość, wdzięk, optymizm to książka, której tematyka dotyczy pojęć i zjawisk obecnych w kulturze, symbolizowanych przez greckie Charyty (rzymskie Gracje). Pojęcia te i zjawiska pojawiają się w różnych dziedzinach życia i twórczości; jednoznacznie łączy je pozytywny charakter – stosunkowo, jak mogłoby się wydawać, rzadszy w sztuce i literaturze od pesymistycznego. I tak Charyty symbolizować mogą radość – postawę psychiczną prezentowaną w ich dziełach przez poetów, muzyków, malarzy, a także filozofów. Optymizm – postawę filozoficzną bądź życiową, opartą na racjonalnym lub emocjonalnym pozytywnym stosunku do rzeczywistości. I wreszcie wdzięk – najtrudniej, również w sztuce, definiowalny przymiot – cechę stosunkowo łatwo rozpoznawalną, lecz trudną do zdefiniowania. Teksty zamieszczone w książce, autorstwa badaczy różnych specjalności, dotyczą zagadnień i zjawisk obecnych w szeroko rozumianej kulturze, a także w konkretnych dziełach literackich, malarskich, filmowych, filozoficznych. W pierwszym rzędzie podejmują one, rzecz jasna, kwestię obecności i znaczenia postaci Charyt w kulturze starożytnej i nowożytnej (malarstwie, rzeźbie, poezji) oraz sensów filozoficznych, etycznych i religijnych wywoływanych przez te postaci, niekiedy związanych ze znaczeniem greckiej χάρις (cháris). Autorzy artykułów rozważają także tematy radości związanej z przedstawieniami Charyt (czasem jako tancerek), optymizmu płynącego z tych i innych wyobrażeń, a także dyskusyjnego i dyskutowanego od najdawniejszych czasów wdzięku, powszechnie przypisywanego Charytom, a stanowiącego wyzwanie nie tylko dla pisarzy, malarzy, rzeźbiarzy i aktorów, lecz również dla estetyków. Charyty, jak się okazuje, są od starożytności po czasy współczesne nośnym symbolem nie tylko estetycznym i filozoficznym. Ich wizerunki, przymioty oraz ewokowane przez nie sensy odgrywały i odgrywają bardzo ważną rolę w literaturze, sztuce, życiu i rozważaniach artystów i myślicieli różnych epok – czego nie zawsze jesteśmy w pełni świadomi.

Spis treści:

Krystyna Bartol. Weselna pieśń Charyt u Teogonisa /11

Kazimierz Korus. Śmiech ojcem Charyt, czy źródło wdzięku literatury greckiej /21

Włodzimierz Galewicz. O czym przypominała świątynia Charyt? Wzajemność, wdzięczność i sprawiedliwość w etyce Arystotelesa /31

Marek Nowak. Alchemia pewnego uczucia. Święty Tomasz o radości /47

Ewa Hoffmann-Piotrowska. Charytia świętego Franciszka. Wokół pism biedaczyny z Asyżu /59

Urszula Małgorzata Mazurczak. Charyty w recepcji sztuki średniowiecznej - wizualizacja piękna, prawdy i dobra /75

Maria Maślanka-Soro. Beatrycze Dantego (dolce amica) i Laura Petrarki (dolce nemica): charis i poezja /105

Andrzej Borowski. Baltazar Castiglione o gracji, czyli wdzięku /133

Elwira Buszewicz. Nowołacińskie Charyty: Konwencje i niespodzianki /145

Wojciech Ryczek. Charyty: towarzyszki Muz (Grzegorz Samborczyk, Jan Kochanowski, Szymon Szymonowic) /167

Iwona Puchalska. Urok wobec terroru: "Młoda Branka" Cheniera i jej literackie losy /187

Magdalena Siwiec. Optymizm zachodzących słońc Victora Hugo /203

Olga Płaszczewska. Programowy optymizm Alessandra Manzoniego - znaczenie wdzięku w "Narzeczonych" /221

Maria Cieśla-Korytowska. Taniec, radość, wdzięk - a melancholik /241

Małgorzata Sokalska. (Roz)czarowanie. Bohaterki "Historii pewnego arcydzieła" Henry'ego Jamesa i "Lalki" Bolesława Prusa męskim szkiełkiem i okiem /259

Ewa Skorupa. Wdzięk, radość, powab i słodycz w fizjonomicznych studiach portretowych /281

Joanna Wojnicka. Aktor wyobrażony /303

Dorota Jarząbek-Wasyl. Sztuka przypodobania się na scenie /323

Grażyna Stachówna. Zatańcz ze mną! Komedie romantyczne o miłości i tańcu /349

Monika Schmitz-Emans. Między idyllą a irytacją: wzmianka o Gracjach u Lewisa Carrolla /373

Paweł Rutkowski. O radości w polskim języku migowym dawniej i dziś /393

Marek Stanisz. Krytyk literacki jako optymista /411

Brigitte Gautier. Sztuka jako źródło radości /429

Karol Samsel. Wdzięk, powab i magnetyzm w pisarstwie Josepha Conrada /441

Magdalena Popiel. Niewdzięczne gry z wdziękiem. Z problematyki wizualizacji wdzięku w kulturze XIX i XX wieku /459

Maciej Urbanowski. "Przez włosy radość wielka mi się dymi". Doświadczenie radości w literaturze polskiej XX wieku (siedem uwag) /471

Indeks nazwisk /493