Cechy krakowskie w XIV-XVI wieku

Autor: Mateusz Król

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 641

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 13,00 cm x 20,00 cm

Seria: Biblioteka Krakowska nr 169

Kiedy przed blisko stu laty Roman Grodecki (1889–1964) przygotowywał dla słuchaczy studiów historycznych w Uniwersytecie Jagiellońskim wykład o dziejach cechów w średniowiecznej Polsce, pisał, że „w życiu potocznym mało się słyszy o cechach. […] Ich istnienie formalne to tylko objaw tradycjonalizmu, objaw przywiązania do dawnych form, pietyzmu dla tego, co nam się wydaje w przeszłości pięknym i dobrym i symbolizuje jakiekolwiek sympatyczne nam idee czy pojęcia”. Ów stan rzeczy nie uległ zmianom właściwie do dziś. Wpisane w strukturę miasta jako instytucji prawa niemieckiego i stanowiące obok kolegiów samorządowych swoistą kwintesencję dawnego korporacjonizmu swój rozkwit przeżywały w stuleciach XIV–XVI. Temu właśnie okresowi poświęcona jest książka Mateusza Króla, odsłaniająca tajniki funkcjonowania organizacji cechowej (w ujęciu historyczno-prawnym) w głównej aglomeracji miejskiej dawnego Królestwa Polskiego (Kraków – Kazimierz – Kleparz). Jak wyglądała ścieżka kariery (od ucznia do mistrza), w tym obowiązki i powinności rzemieślników? Czy dochodziło do konfliktów między czeladzią a jej pracodawcami? Ile zarabiano, a ile wydawano? Jak walczono z tymi, którzy uprawiali rzemiosło poza cechem? W jaki wreszcie sposób cech czuwał nad moralnością swoich członków?

(opis wydawcy)

Spis treści:

1. Wstęp    /5

2. Początki organizacji cechowej w Krakowie    /31

3. Struktura wewnętrzna organizacji cechowej    /45

3.1. Mistrzowie    /45

3.2. Uczniowie     /117

3.3. Towarzysze   /173

3.4. Związki czeladnicze   /274

4. Sądownictwo cechowe w świetle statutów i ksiąg cechowych    /319

4.1. Stosunek rady miejskiej do organizacji cechowej    /321

4.2. Zakres jurysdykcji sądów cechowych i ich organizacja w świetle źródeł normatywnych    /327

4.3. Zakres jurysdykcji sądów cechowych na podstawie wpisów do ksiąg cechowych     /334

4.4. Skład orzekający    /348

4.5. Proces karny w świetle średniowiecznych ksiąg złotników krakowskich i sukienników kleparskich     /353

4.6. Średniowieczne księgi rzeźników krakowskich   /361

4.7. Podsumowanie    /379

5. System prohibicyjny w organizacji cechowej     /385

5.1. Przymus cechowy, określenie i rozgraniczenie sfer produkcyjnych, monopol na handel wyrobami rzemieślniczymi     /385

5.2. Działalność partaczy i walka z produkcją pozacechową    /398

5.3. Działalność przedsiębiorców żydowskich     /405

5.4. Nadzór nad produkcją. Oznaczenie jej maksymalnego poziomu, gwarancja równych kosztów i jednakowego zbytu    /420

5.5. Podsumowanie     /438

6. Cech jako bractwo?    /445

6.1. Funkcje religijne    /445

6.2. Pomoc socjalna w organizacji cechowej     /504

6.3. Cech „na straży moralności” – kwestie obyczajowe    /537

6.4. Podsumowanie     /566

7. Zakończenie   /577