Burzliwe dzieje Kalifatu Bagdadzkiego

Autor: Jerzy Hauziński

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 560

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 23,00 cm

Uwagi - narożnik okładki lekko wytarty, brzegi stron przykurzone

Kalifat Bagdadzki jest nieodłącznie związany z dynastią Abbasydów, którzy między VIII a XIII wiekiem panowali nad większością terenów Bliskiego Wschodu. Doprowadził do utwierdzenia się islamu i niezwykłego rozwoju politycznego, ale także kulturalnego i naukowego pod rządami wybitnych władców. To dzięki uczonym arabskim Europa odzyskała swoje starożytne dziedzictwo, a świat baśniowej wyobraźni otrzymał Baśnie tysiąca i jednej nocy i Sindbada Żeglarza. 

W pierwszych wiekach panowania kalifowie rozciągali swą władzę głównie jako przywódcy duchowi, swoiści „papieże” islamu, by od połowy XII wieku wyzwalając się spod supremacji seldżuckich dynastów, odzyskać polityczną suwerenność i stać się rzeczywistymi władcami Mezopotamii. Nie na długo jednak, wkrótce ulegli sile mongolskich najeźdźców. Kalifat, związany na koniec z egipskim państwem mameluckim, zaniknął ostatecznie w początkach XVI w., a próby jego wskrzeszenia w Jemenie czy indyjskim państwie Mogołów nie odniosły sukcesów. 

Niniejsza książka jest swoistym przewodnikiem po burzliwych dziejach bliskowschodniej monarchii mającym ułatwić orientację w zawiłych meandrach politycznych historii abbasydzkiego państwa.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa 

Wstęp  /9

Rozdział I. Narodziny imperium  /13

1. Nastanie kalifatu   /14

2. Narodziny szyizmu   /20

3. Wielkie podboje   /21

4. "Rewolucja abbasydzka"   /26

5. Niespokojne początki abbasydzkiej dynastii  /37

Rozdział II. Z Al-Kufy do Bagdadu   /45

1. "Szczodry" albo "Rozlewca krwi" i pierwszy Abbasyda na tronie  /45

2. Al-Mansur i Abu Muslim   /48

3. Kalif Bogiem?   52

4. Wystąpienia Alidów. Wczesny szyizm  /53

5. Ferment w obrębie dynastii. Spory o dziedziczenie  /56

6. Założenie "Miasta Pokoju", "Przybytku Zbawienia" - Bagdadu   /58

7. Maghreb w stanie wrzenia  /62

8. Irredenta Hiszpanii   /64

9. W konflikcie z Cesarstwem Bizantyńskim i ludami Kaukazu   /65

10. Zejście twórcy imperium - kalifa Al Mansura  /69

Rozdział III. Barmakidzi - perska rodzina Wezyrów  /71

1. Kalifat Al-Mahdiego   /71

2. Musa al-Hadi i awans Barmakidów   /71

3. Rewolta Mukanny   /74

4. Harun ar-Raszid i "panowanie roku Barmaka"  /81

5. Etap pierwszy "świętej wojny" z Bizancjum  /87

6. Upadek Barmakidów   /91

Rozdział IV. Złoty wiek Abbasydów   /97

1. Harun mecenasem kultury   /97

2. Wrzenie Wschodu i apogeum wojen z Bizantyńczykami  /100

3. Harun ar-Raszid, bilans rządów   /104

4. Wojna domowa w centrum imperium. Epizod Muhammada ibn Ibrahima  /110

5. Al-Mamun i wzrost wpływów irańskich   /117

6. Rewolucja filozoficzno-polityczna - mutazylizm   /121

7. Ruch churramitów i wojen z Biznacjum ciąg dalszy   /122

8. Pogrom churramitów i sprawa Al-Afszina  /125

9. Turecka gwardia. Samarra nowa stolica   /134

Rozdział V. Najemnicy u władzy   /139

1. Al-Mutakwakkil - kalif Samarry   /139

2. Polityka religijna Al-Mutakwakilla  /143

3. Próby reform wojska i armii   /147

4. Krwawy zamach  /149

5. Samowola najemników i przewroty na szczycie władzy  /152

6. Początek ruchu czarnoskórych niewolników - Zandżów. Upadek Al-Muhtadiego   /161

Rozdział VI. Trzech "zamykających"  /163

1. Regencja Al-Muwaffaka  /163

2. Ofensywa Zandżów  /166

3. Zbuntowani irańscy wasale - Tahirydzi i Saffarydzi   /173

4. Niepokoje w prowincjach   /176

5. Przejściowa stabilizacja imperium za Al-Mutadita  /189

6. Karmaci i isma'ilici  /191

Rozdział VII. Epoka dekadencji   /201

1. Al-Muktadir i supremacja wezyrów  /201

2. Epizod Ibn al-Mutazza  /202

3. Korupcja biurokracji   /204

4. Załamanie ruchu karmatów   /206

5. Herezja isma'ilitów i powstanie szyickiego kalifatu   /208

6. Ofensywa karmatów i najazd na Al-Kabę  /212

7. Kryzys budżetu   /216

8. Zmierzch roli wezyrów i reaktywacja przewagi elit wojskowych  /216

9. Irański partykularyzm   /228

10. Przewroty dworskie   /228

11. Bujidzi i Zijarydzi   /237

12. Niespokojny Bagdad   /242

Rozdział VIII. Pod perską dominacją  /249

1. Sunnicki kalifat czy imperium Dajlamitów?  /249

2. Dominacja Adud ad-Dauli   /259

3. Kalifat figurantów   /261

4. Rozłam imperium Bujidów   /265

Rozdział IX. Stan arabsko-muzułmańskiej nauki i kultury (do poł. XI w.)  /275

Rozdział X. W cieniu seldżuckich sułtanów   /319

1. Tughrilbek niechcianym protektorem Abbasydów   /319

2. Propaganda isma'ilicka (fatymidzka) w Iraku Arabskim i wystąpienie Al-Basasireigo  /324

3. Pozorny sojusz - sułtan Tughrilbek i kalif Al-Ka'im   /322

4. Przejściowy triumf Al-Basasiriego  /324

5. Seldżucka dominacja nad kalifatem  /328

6. Manzikert (Malazdżirt) 19 VIII 1071 triumfem nad Bizancjum  /330

7. Wezyr Nizam al-Mulk i próby rodzinnego aliansu   /331

8. Pojawienie się krzyżowców  /340

9. Meandry seldżuckiej polityki   /343

10. Próby emancypacji abbasydzkiego dworu kalifów   /347

Rozdział XI. Władcy Mezopotamii   /357

1. "Wielki Seldżuk" Sandżar - seldżucki sułtanat Iraku - Abbasydzi   /357

2. Zrzucenie nadzoru Seldżuków Iraku nad Bagdadem  /359

3. Abbasydzi kontra seldżuccy władcy Iraku Perskiego   /361

4. Al-Muktafi - "kalif bez sułtana"   /363

5. Terytorialne rozszerzenie posiadłości Abbasydów w Iraku Arabskim  /36

6. Wzrost gospodarczej prosperity stolicy kalifów   /367

7. Ildegizydzi i upadek sułtanatu Seldżuków Iraku   /376

Rozdział XII. Apogeum An-Nasira i pojawienie się Mongołów   /385

1. An-Nasir - kalif integrator   /385

2. Nizarytów (asasynów) powrót do ortodoksji   /388

3. Aspiracje Ildegizydów i ich wasali   /389

4. Niebezpieczeństwo choremizyjskie  /392

5. Dyplomacja abbasydzka i Mongołowie  /396

6. Najazd Mongołów na imperium choremizyjskie   /398

7. Rajd szacha chorezmijskiego Dżalal ad-Dina przez ziemie kalifatu   /400

Rozdział XIII. Katastrofa  /415

1. Kulturowy renesans Bagdadu  /415

2. Wczesne zagrożenie mongolskie w północnej Mezopotamii   /418

3. Druga faza najazdów mongolskich na Bliskim Wschodzie  /420

4. Duchowy prymat ostatniego Abbasydy  /423

5. Antagonizmy na dworze w Bagdadzie  /424

6. Ofensywa chana Hulagu na ziemie Iranu i Irak Arabski   .426

7. Polityczna presja chana Hulagu na kalifa  /430

8. Ofensywa na Bagdad  /433

9. Wtargnięcie do stolicy Abbasydów i zagłada panującej dynastii kalifów   /437

Rozdział XIV. Bagdad i cywilizacja późnoabbasydzka  /443

Rozdział XV. Z Bagdadu do Kairu i Stambułu   /475

1. Pseudokalifat Abbasydów w Kairze 1261-1517   /475

2. Kalifacki prestiż sułtanów osmańskich   /486

3. Sułtan osmański kalifem dla muzułmanów poza państwem tureckim   /489

4. Turcja osmańska kalifatem dla sunnitów   /490

5. Kalifackie aspiracje arabskich Haszymitów (Haszymidów)   /494

6. Idea kalifatu we współczesnej doktrynie sunnickiej  /496

Bibliografia   /501

Przypisy   /511

Indeks   /535